نام پژوهشگر: جلیل رحمانی

نظریه فضیلت جولیا درایور
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده علوم انسانی 1392
  جلیل رحمانی   محسن جاهد

اخلاق ارسطویی پیوندی نزدیک با فضیلت دارد. در سنت ارسطویی، فاعل برای اتصاف به فضیلت، لازم است با معرفت کامل نسبت به شرایط عمل کند. از نظر ارسطو، معرفت، جزء سازنده و ضروری فضیلت است. درایور این مولفه اساسی را نمی پذیرد و معتقد است تاکید افراطیِ ارسطو بر معرفت و عقلانیت دامنه فضایل و افراد فضیلتمند را محدود می کند. وی برای اثبات دیدگاه خود فضایلی را مطرح می کند که در آنها وجود معرفت برای فاعل ضرورت ندارد و حتی فراتر از آن، لازم است از روی غفلت و ناآگاهی عمل کند. فضایل مبتنی بر غفلت، نمونه های نقضی به شمار می روند که تفاسیر مبتنی بر معرفت را به چالش می کشد. تواضع، یکی از مهم ترین فضایل مبتنی بر غفلت است که - بر مبنای تفسیر درایور از این فضیلت- فاعل متواضع باید از ارزش واقعیِ خود به اندازه محدودی غافل باشد. به طور کلی درایور معتقد است باید دیدگاه خردگرایانه از فضیلت را رها کنیم و در مقابل، دیدگاهی نتیجه گرایانه از فضیلت را اخذ کنیم. بر این اساس، فضیلت، ویژگیِ منشی ای است که علی القاعده منجر به نتایج خیر می شود. دیدگاه های مطرح شده از سوی درایور با انتقادات بسیار جدی روبروست. برخی از این انتقادات صرفا به فضایل مبتنی بر غفلت اشاره دارند و برخی از آنها به نظریه فضیلت درایور مربوط می شود. مایکل اسلوت و اونارا اونیل از جمله چهره های شاخصی هستند که نظریه فضیلت درایور را مورد حمله قرار می دهند. البته درایور در مقام دفاع از موضع ایجابی خود به ادله هر یک از آنها پاسخ گفته است. وی مدعی است نظریه اش از خطای کمتری نسبت به نظریات رقیب برخوردار است. به نظر نگارنده فارغ از فضایل مبتنی بر غفلت که با چالش های متعددی مواجه است، نظریه فضیلت درایور از غنای بسیار بالایی برخوردار است. در نهایت، درایور با ارائه تفسیرِ نتیجه گرایانه از فضیلت نشان می دهد که مفهوم فضیلت بر مبنای نتیجه گرایی بهتر فهمیده می شود.