دیابت یا بیماری قند یک اختلال متابولیسم در دستگاه درونریز است که باعث می شود اشکالی در ترشح هورمون انسولین یا در عملکرد آن و یا هر دو پیش آید که منجر به افزایش قندخون در بیماران می شود. بیماران دیابتی از علائم شاخص دیابت مانند پُرنوشی و پُرادراری رنج می برند. علیرغم وجود داروهای ضد دیابتی شناخته شده در صنعت داروسازی، دیابت و عوارض پیچیده مرتبط با آن، همچنان یک مشکل عمده پزشکی است. درمان پایه برای این بیماری تجویز انسولین به مقدار لازم و بعضی داروهای شیمیائی پائین آورنده میزان قند خون است. به دلیل اثرات جنبی داروهای شیمیائی استفاده از داروهای گیاهی ارجح هستند. بنابراین تحقیق در زمینه گیاهان دارویی به عنوان منابع ارزشمند طبیعی آنتی اکسیدان ها، بعضی راهکارهای مناسب را جهت کاهش مشکلات بیماران دیابتی ارائه می دهند. با غربالگری شیمیائی گیاهی مشخص شده است گیاه دارویی مفید بادرنجبویه از خانواده لامیناسه محتوی فلاونوئیدها، تِرپِن ها و اسیدهای تری تِرپِن و روغن مفید است. به دلیل وجود این ترکیبات در عصاره بادرنجبویه استفاده از آن برای کنترل بیماری دیابت روش مناسبی گزارش شده است. این تحقیق به گونه ای طراحی شد که اثرهای پیشگیری و درمانی عصاره هیدروالکلی گیاه بادرنجبویه را در رَت های دیابتی مورد بررسی قرار گیرد. تعداد 40 موش صحرایی نر بالغ از نژاد ویستار با وزن 20±200 بطور نیمه تصادفی به 8 گروه پنج تایی توزیع شدند. گروه 1(شاهد)، گروه2(دیابتی)، گروه3(دیابتی+ عصاره با دوزmg/kg wb20)، گروه4(دیابتی+ عصاره با دوزmg/kg wb100)، گروه5(دیابتی+ عصاره با دوزmg/kg wb500)، گروه6(عصاره با دوزmg/kg wb20+ تریق آلوکسان)، گروه7(عصاره با دوزmg/kg wb100+ تزریق آلوکسان) و گروه8(عصاره با دوزmg/kg wb500+ تزریق آلوکسان). دیابت در حیوانات با یک مرتبه تزریق درون صفاقی آلوکسان با دوز 120 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن رت، ایجاد شد. در بخش درمانی بررسی، رت های دیابتی با سه دوز 20، 100 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن رت، از طریق گاواژ به مدت 28روز عصاره دریافت نمودند. در بخش پیشگیری بررسی، ابتدا رتها به مدت 15 روز با سه دوز 20، 100 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن رت از طریق گاواژ عصاره دریافت نموده و سپس با یک دوز 120 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن با تزریق داخل صفاقی آلوکسان دریافت نمودند. برای تعیین غلظت گلوکز سرم خون، کلسترول، تری گلیسرید، ldl و hdl از همه رتها خونگیری از قلب انجام شد. با استفاده از آنالیز آماری داده های حاصل از فاکتورهای خونی با هم مقایسه شدند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عصاره هیدروالکلی بادرنجبویه در کاهش میزان قندخون رت های دیابتی اثر معنی دار داشته است. همچنین نتایج نشان داد که کاهش معنی دارp<0.05، در میزان تری گلیسرید، کلسترول تام و ldl رت های دیابتی داشته است در حالی که افزایش های معنی دار در میزان hdl مشاهده شده است. نتایج این بررسی نشان داد که عصاره بادرنجبویه می تواند بصورت موثر در پیشگیری، کنترل و کاهش عوارض پیچیده دیابت استفاده شود.