نام پژوهشگر: سید علی مجیدنژاد

مطالعه حضور یا عدم حضور کانی های فیبری در برخی رسوبات ترشیاری جنوب شرق خوزستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده کشاورزی 1392
  سید علی مجیدنژاد   سعید حجتی

خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ها به مقدار زیادی به وسیله کانی های آن ها بخصوص بخش رس کنترل می شود. کانی های رسی همچنین استعداد حاصلخیزی خاک را تعیین می کنند. هرچند حضور کانی های فیبری و به ویژه پالیگورسکیت در خاک ها و رسوبات ایران گزارش شده است. لیکن مطالعات اندکی به بررسی حضور این کانی ها در رسوبات ترشیاری جنوب غرب ایران (استان خوزستان) پرداخته است. رسوبات ترشیاری در خوزستان گسترش زیادی داشته و از جمله مهمترین مواد مادری خاک های این منطقه هستند. بر همین اساس این مطالـعه با اهـداف: الف- ارزیابی حـضور کانی های رسی فیبری در برخی رسوبات ترشیاری جنوب شرق خوزستان، ب- بـررسی حـضور این کانی ها در رسوبات ترشیاری با سنین مختلف زمین شناسی و ج- مطالعه علت حضور و چگونگی تشکیل این کانی ها انجام شد. بدین منظور 18 نمونه متعلق به 6 سازند زمین شناسی با سنین میوسن، میوسن _ پلیوسن و پلیوسن از حوالی شهرستان آغاجاری گرفته شد. بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی این رسوبات نشان داد که رسوبات مورد مطالعه عمدتاً شور، دارای شرایط قلیایی بوده و حاوی مقادیر قابل توجهی آهک بودند. نتایج مطالعات صورت گرفته با پراش نگاشت اشعه ایکس و میکروسکوپ الکترونی عبوری حاکی از حضور کانی پالیگورسکیت در رسوبات ترشیاری با سنین مختلف بودند. لیکن کانی سپیولیت در هیچکدام از رسوبات مورد مطالعه شناسایی نگردید. نتایج همچنین نشان داد که مقدار کانی پالیگورسکیت در رسوبات با سن پلیوسن نسبت به رسوبات با سن میوسن و میوسن - پلیوسن بیشتر بود. کانی های کلریت، ایلیت و کوارتز در همه نمونه ها مشاهده شدند. کلریت به عنوان کانی غالب همراه با پالیگورسکیت شناسایی شد. نتایج دیاگرام پایداری سیستم پالیگورسکیت – کلریت نشان دهنده پایداری کلریت و عدم پایداری پالیگورسکیت در محیط هستند و نشان می دهد که شرایط ژئوشیمیایی در زمان تشکیل رسوبات فوق منجر به تبدیل احتمالی پالیگورسکیت به کلریت شده است. حال آنکه نتایج حاصل از مطالعه دیاگرام پایداری سیستم پالیگورسکیت – اسمکتیت نشان دهنده پایداری پالیگورسکیت در محیط هستند. براین اساس به نظر می رسد که تغییر شکل اسمکتیت به پالیگورسکیت و / یا ترسیب مجدد پالیگورسکیت از محلول، منابع عمده حضور پالیگورسکیت در رسوبات مورد مطالعه باشند. از سوی دیگر حضور کانی پالیگورسکیت در رسوبات ترشیاری جنوب شرق استان خوزستان بعنوان یکی از مواد مادری غالب خاک های منطقه، این فرضیه را تائید می کند که احتمالاً یکی از منابع اصلی وجود کـانی پالیـگورسکیت در خاک های این نواحی، به ارث رسیدن آن ها از رسوبات ترشیاری مورد مطالعه می باشد.