نام پژوهشگر: طاهره باقریزاده
طاهره باقریزاده عبدالحسین میلانی
هجوم مغولان به ایران یکی از ادوار پرحادثه و سرنوشت ساز در تاریخ کشور ما به شمار میآید، این عصر دورانی از انحطاط و ویرانی را در پی داشت که تأثیری گسترده بر ساختار اقتصادی کشور نهاد. از مهمترین پیامد این هجوم تغییرات گسترده جمعیتی در خراسان بود، که این امر زمینهساز کاهش جمعیت مولد گردید، به جز کشتارهای دستهجمعی، ویرانی شهرها و روستاها، انهدام و تخریب شبکههای آبیاری، بهرهکشی و بهره برداری از نیروهای مولد شهری و روستائی از نتایج دیگر این یورش بود، که باعث فقر روزافزون روستائیان و پیشهوران خراسانی گردید. از سوئی با تشکیل دولت ایلخانی در ایران، اوضاع اقتصادی در اثر رواج انواع مالیاتها و شیوههای بیرحمانه مالیاتگیری بیش از پیش رو به وخامت نهاد، هرچند در این عصر در پرتو ملاحظات اقتصادی و مالی ایلخانانی چون آباقا و غازانخان ساختار اقتصادی کشور با رشد نسبی اقتصادی همراه بود ولی این روند مدت زیادی طول نکشید و انتظارات مالی مغولان مشکلات عدیدهای را برای مردم بوجود آورد، در دوران فترتِ پس از سقوط دولت ایلخانان(736 ه.ق)، اوضاع اقتصادی بار دیگر دچار هرج و مرج گردید، ولی با تشکیل دولت تیموریان و در دوران جانشینان وی و سلاطین مقتدر این سلسله، به دلیل برقرار شدن امنیت در ایران و همینطور به سبب اقدامات مفیدی که در راستای پیشرفت اقتصادی خراسان صورت گرفت، باعث شد تا ویرانیهای دوران مغولان ترمیم و خراسان بزرگ، مجدداً دوران ثبات و رونق و رفاه اقتصادی خود را بازیابد. در این پژوهش تلاش روشن ساختن وضعیت اقتصادی خراسان مقارن حمله مغولان تا زوال تیموریان میباشد که رسال? حاضر بر محور این سوال اصلی است که؛ حمله مغولان به ایران و تشکیل دولتهای ایلخانان و تیموریان چه تأثیری براوضاع اقتصادی خراسان داشته است تعریف و تدوین گردیده و کوشش شده تا با تأکید بر منابع متقدم و تحقیقات معاصر به این سوال پاسخ لازم داده شود.