امروزه گردشگری پایدار در بسیاری از کشورها، به منزله نمادی از هویت فرهنگی و یکی از بخش-های مهم اقتصادی محسوب می گردد. بسیاری از برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه در کشور های جهان، گردشگری را روشی مطمئن با چشم انداز روشن برای توسعه پایدار معرفی کرده اند. در این راستا گردشگری روستایی به عنوان یکی از زیر بخش های گردشگری، علاوه بر حفظ ارزش ها و باور ها، با ایجاد فرصت های شغلی و کسب درآمد برای ساکنین محلی و توسعه ساختار های زیر بنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه روستایی را فراهم می سازد. از این رو برنامه ریزی در جهت گسترش و توسعه گردشگری بر پایه توسعه پایدار اقتصادی، در راستای رشد و تعالی جامعه روستایی موثر می باشد. از این رو سوال این است؛ که پتانسیل ها و محدودیت های توسعه گردشگری روستایی کدامند ؟ و چه راهبرد ها و راهکار هایی جهت توسعه گردشگری که منجر به توسعه روستایی در روستای اورامان تخت شود، وجود دارد؟ برای رسیدن به اهداف تحقیق با تهیه سه نوع پرسشنامه (مردم، مسئولین،گردشگران)، داده های به دست آمده با روش اسپیرمن و کندالb بررسی و مشخص شد که بین متغیر گردشگری و 4 شاخص اقتصادی مورد نظر همبستگی مستقیم وجود دارد. همچنین با استفاده از تحلیلswat 12 نقطه قوت و فرصت و 18 نقطه ضعف و تهدید در روستای اورامان تخت شناسایی شد که نشان از آسیب پذیری روستا دارد و نیازمند بازنگری و ارائه سیاسیتهای صحیح می باشد.

گردشگری خانه های دوم یکی از الگوهای گسترش گردشگری به ویژه در نواحی روستایی و کوهستانی است. از آن جا، که گسترش این پدیده با محیط طبیعی و فعالیت های اقتصادی- اجتماعی رابطه ی متقابل دارد؛ می تواند؛ آثار و پیآمدهای مثبت و منفی در نواحی روستایی داشته باشد. با گسترش روند شهر گریزی موقت و دائمی؛ تغییرات گسترده ای در ساختار وکارکرد روستایی به وجود می آید؛ که اکثر این تغییرات، بر اساس طرح، برنامه و مدیریت موثر نبوده؛ به همین دلیل آثار و پیآمدهای نامطلوبی ببار می آورند. در صورتی که گردشگری خانه های دوم به نحو مناسب، برنامه ریزی و هدایت شود؛ می تواند، خالق یا محرک یک فرآیند توسعه یافته برای حصول به پایداری توسعه در نواحی روستایی و نیز پایداری محلی در کلیه ی زیر شاخه های اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی باشد. اثرات مثبت این پدیده بر جوامع محلی، به طور طبیعی به وقوع نمی-پیوندد؛ بلکه برای تحقق و کاهش جنبه های منفی آن، باید گردشگری و زیر مجموعه های آن به نحو موثری مدیریت و جهت دهی شود. برای شناخت و آگاهی از روند گسترش و تغییرات ساختاری و کارکردی حاصل از خانه های دوم در روستای ورسک، مشخص گردید؛ که جاذبه های طبیعی و سطح بالای بخش خدمات وتسهیلات زیر بنایی و زیر ساختی روستای ورسک سبب گسترش این پدیده از سوی مالکین غیر بومی(70%) شده؛ و با مقایسه ی ساختارکالبدی روستا در سه دوره ی زمانی(87-75-1335) وتغییرات کارکردی به وجود آمده؛ خانه های دوم سبب گسترش ساختارکالبدی- فیزیکی روستا به خصوص در بخش غربی گشته است. مهم ترین تغییر کارکردی ، افزایش ککاربری مسکونی نسبت به دیگر کاربری ها بوده است. واژه های کلیدی: گردشگری روستایی، خانه های دوم روستایی، ساختار و کارکرد روستا،ورسک.

چکیده روابط موجود میان شهر و روستا و چگونگی کم و کیف آن به صورتهای گوناگون بر شکل پذیری رشد و توسعه سکونتگاههای روستایی و همچنین بر روابط درونی ( کارکرد) و بیرونی (ساختار) آنها اثر می گذارد. مستقل از برداشتهای گوناگون نظری، آنچه بیش از هر چیز باید در نظر گرفته شود ویژگیهای زمانی و مکانی است. بر همین اساس سعی شده است در تحقیق حاضر، کلیه شاخصها در دو دوره زمانی گذشته ( 1365) و حال (1388) در نواحی روستایی پیرامونی شهر زنجان سنجیده شوند، تا از این طریق به درک بهتری از روابط متفاوت شهر زنجان با روستاهای پیرامونی خود در زمانها و مکانهای مختلف نائل آییم. روش تحقیق در این پایان نامه معیاری و دیدگاه تحقیق سیستمی- ساختاری می باشد. جامعه آماری نیز روستاهای پیرامونی شهر زنجان می باشند که از بین آنها 4روستا به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب گردیدند. با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران به تناسب حجم جمعیتی هر روستا، سهمیه هریک از روستاها از تعداد نمونه ها معین شده و سپس با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده اقدام به تکمیل پرسشنامه گردید. روش گردآوری اطلاعات نیز اسنادی (منابع مکتوب، اینترنت، نقشه و...) و پیمایشی (پرسشنامه، مصاحبه) بوده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای کمی (آمار توصیفی و استنباطی، gis، spss و...) و کیفی استفاده شده است. روابط شهر زنجان و روستاهای پیرامونی مورد مطالعه، عمدتاً یک طرفه بوده و شهر زنجان بیشترین منافع را از این روابط به دست می آورد. در حال حاضر می توان روابط شهر زنجان و روستاهای پیرامونی را طبق مدلهای حوزه نفوذ و بازماندگی بررسی نمود. اما در این تحقیق سعی شده است که پیشنهادات مطروحه در قالب مدل پیوستگی ارائه گردد. واژگان کلیدی: تحول، ساختار، کارکرد، رشد شهری، حوزه نفوذ

جنگل ها با وسعتی برابر با 26 درصد از کل اراضی جهان زیست گاه بخش وسیعی از گونه های گیاهی و جانوری هستند و هم بخشی از جمعیت در قالب روستاهای جنگلی و حاشیه جنگل نشین را در خود جای داده اند و برای جامعه انسانی ارزش و اهمیت فراوانی دارند. از سوی دیگر برای دستیابی به توسعه پایدار، حفاظت از منابع طبیعی شامل جنگل ها و مراتع به عنوان بستر توسعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. قابل ذکر است سالانه 10 هکتار از جنگل های شهرستان سردشت بر اثر آتش سوزی از بین می رود. جنگل های مخروبه این شهرستان 20000 هکتار برآورد شده است. بر این اساس تحقیق حاضر به بررسی عوامل موثر بر تخریب منابع جنگلی روستایی می پردازد. مطالعه پیش رو یک تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی است. که در آن به تبیین تخریب منابع جنگلی پرداخته شده است. جامعه آماری شامل سرپرستان خانوارهای روستایی بخش "وزینه"ی شهرستان سردشت می باشد. داده های اصلی به روش پیمایشی و با تکمیل پرسش نامه گردآوری شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای spss و ecxel استفاده گردید. نتایج حاصل از ضریب همبستگی پیرسون حاکی از آن است که بین متغیرهای دامداری سنتی و جنگلدرای اجتماعی با تخریب جنگل رابطه ی معناداری وجود دارد. همچنین تحلیل رگرسیونی چند متغیره نیز بیانگر آن است که از میان متغیرهای تحقیق دو متغیر «دامداری سنتی» با ضریب استاندارد (بتا= 0/48) و «جنگلداری اجتماعی» (بتا= 0/15-) دارای تأثیر معناداری بر روی تخریب جنگل می باشند.

قاچاق کالا، یکی از شیوه های داد و ستد و مبادله است که از زمان های گذشته وجود داشته و تا به امروز نیز ادامه دارد. البته شکل گیری آن به زمان ایجاد مرزها و قوانین اقتصادی حاکم بر این مناطق برمی گردد. قاچاق کالا برای ساکنان مناطق مرزی دارای اثرات مثبت و منفی زیادی است. این تاثیرات برای ساکنین روستاها که نسبت به شهرها از مواهب توسعه بهره کمتری می برند، دارای اهمیت دوچندانی است. چرا که روستاها نسبت به شهرها دارای امکانات کمتری مخصوصاً در زمینه اشتغال هستند. لذا قاچاق کالا برای روستاهای قرار گرفته در نزدیکی مرزها به عنوان منبع مهم درآمدی محسوب می شود که گاهی تنها منبع درآمد این روستاییان فقیر است. در این تحقیق اثرات اقتصادی قاچاق کالا بر نواحی روستایی بخش خاو و میرآباد که یکی از بخش های مرزی غرب کشور می باشد، تحلیل شده است. جامعه آماری این تحقیق، کل خانوارهای روستایی بخش خاو و میرآباد (11849 نفر) و تعداد نمونه ها نیز 133 است. روستاهایی که پرسشنامه ها در آنها توزیع شد، از طریق طبقه بندی آنها در سه دسته براساس فاصله از مرز (فاصله دور، متوسط، نزدیک) انتخاب شدند. بر این اساس، 15 درصد روستاها (5 روستا) به عنوان روستاهای مورد مطالعه شناخته شدند. جهت مطالعات میدانی، دو نوع پرسشنامه خانوار و روستا طراحی شد. تحلیل ها نیز با استفاده از نرم افزارهای spss و excel انجام گرفت. نتایج تحقیق حاکی از وجود قاچاق گسترده کالا در این بخش به علت همجواری با مرز بین المللی عراق می باشد. همچنین مشخص شد که قاچاق کالا بر زندگی مردم روستاها در زمینه های اشتغال و درآمد و نیز بر سایر بخش های اقتصادی موجود در این بخش، تاثیر مثبتی داشته که این اثرات در روستاهای نزدیک مرز شدیدتر است. همچنین، بیکاری و ضعف فعالیت های اقتصادی در منطقه، مهمترین دلایل گرایش روستاییان به قاچاق کالا می باشد.

چکیده توسعه مناطق روستایی به همراه شناخت قابلیت ها و تنگناهای آنها با توجه به تجربه تاریخی فرایند توسعه، یک ضرورت بنیادی برای توسعه محلی، منطقه ای و ملی است و در هر کشوری به برنامه ریزی منسجم و هماهنگ نیازمند است. در این راستا شناخت روستاهای ناپایدار و برنامه ریزی برای هدایت سرمایه گذاری ها به سوی مناطق پایدار و جلوگیری از تخلیه روستاها می تواند زمینه مساعدی برای توسعه یکپارچه و هماهنگ این مناطق فراهم آورد. این پایان نامه به دنبال بررسی نقش عوامل توپوگرافی و تکنولوژی در ناپایداری روستاها بمنظور برنامه ریزی برای ثبات و پایداری روستاها و نهایتا رسیدن به اهداف توسعه است. جهت تحقق این اهداف، از روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شده است. در این پژوهش پس از تهیه مبانی نظری تحقیق، جهت بررسی نقش توپوگرافی در ناپایداری روستاها با استفاده از نرم افزار gis اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی ارتفاعی و شیب از منطقه مورد مطالعه گردید. پس از تفسیر اطلاعات به دست آمده، برای تجزیه و تحلیل توصیفی اطلاعات از طریق نرم افزار spss و excel استفاده گردید. آزمون فرضیات تحقیق به روش تجزیه و تحلیل توصیفی و آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون انجام گرفت و نشان داد که بین توپوگرافی و ناپایداری روستاها رابطه معنا داری وجود دارد. و نشان داد که بین افزایش ضریب تکنولوژی و ناپایداری روستاها رابطه معکوسی وجود دارد. در 286 روستای دارای سکنه شهرستان زنجان عوامل توپوگرافی و تکنولوژی و میزان آنها با توجه به پهنه های مختلف ارتفاع و شیب تعیین گردید ودر پایان برای ایجاد زمینه مساعد جهت توسعه روستاهای منطقه ساماندهی روستاهای پراکنده، طرح تجمیع روستاها، ایجاد صنایع روستایی و صنایع مربوط به فرآوری محصولات کشاورزی و ... پیشنهاد شده است، که این امر خود نیاز به گذشت زمان طولانی و برنامه ریزی دقیق مبتنی بر سطح محلی دارد. واژگان کلیدی : ناپایداری، توپوگرافی، تکنولوژی، توسعه روستایی

دهیاری ها به عنوان سازمان های عمومی غیردولتی می باشند که اخیراً در نظام مدیریت روستایی کشور مطرح شده اند و اداره امور محلی را با نظارت روستاییان از طریق شوراهای اسلامی روستا به انجام می رسانند و در حوزه خدمات عمومی وظایفی دارند. تأسیس این نهاد را می توان اقدام مهمی در تکمیل حلقه مدیریت روستایی در فرآیند توسعه متوازن و پایدار دانست. در این تحقیق نقش و عملکرد شوراها و دهیاری بر اساس چهار بعد اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش در این تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر پرسش نامه است. داده های تحقیق در 22 روستای دهستان سررود جنوبی با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و از طریق پرسش نامه با 303 نفر از سرپرست خانوارها تکمیل شد. به منظور تحلیل متغیرهای مورد مطالعه، از نرم افزار spss و روش های آماری و آزمون های آماری ناپارامتریک همبستگی و کروسکال والیس، استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستاها رابطه معنی داری با عملکرد شوراها و دهیاری دارد. همچنین دهیاری و شوراها در روستاهای پرجمعیت به دلیل دریافت سرانه اعتباری بیشتر موفق تر از روستاهای کوچک عمل کرده است. میانگین رتبه پاسخ های به دست آمده از عملکرد شورا و دهیار در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی نشان داد که دهیاری و شوراها در انجام وظایف مربوط به بعد اجتماعی موفق تر از سایر ابعاد عمل کرده اند. و کمترین ارزیابی صورت گرفته از دید جامعه نمونه مربوط به بعد اقتصادی می باشد.

چکیده ایجاد تنوع در اقتصاد روستایی یکی از مقوله های مهمی است که توجه به آن ضروری می باشد؛ چرا که کارکرد مناطق روستایی، در نقش سکونتی و کشاورزی خلاصه نشده، بلکه امروزه بدون توجه به تنوع در کارکرد اقتصادی، پایداری روستاها (حداقل در کشورهای در حال توسعه) امکان پذیر نیست. یکی از مهم ترین چالشهای روستاهای دهستان معجزات در شرایط کنونی، عدم وجود زیر ساختهای مناسب اقتصادی می باشد که منجر به عدم بکارگیری مناسب نیروی کار مولد، فعال و جوان روستایی در بخشهای سه گانه اقتصادی گردیده است. ناتوانی بخش کشاورزی در جذب نیروی کار مازاد و تأمین درآمد کافی، گسترش مهاجرتهای روستا ـ شهری بالأخص جابجایی های روزانه برای کار را در پی داشته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری، 25 نقطه روستایی دهستان معجزات با 2994 خانوار می باشد که از بین آنها 226 خانوار از طریق فرمول کوچران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از دو روش نمونه گیری شماتیک و تصادفی ساده استفاده شده است. جمع آوری داده های مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی ـ کتابخانه ای (منابع مکتوب، نقشه و ...) و میدانی (مصاحبه، پرسشنامه و مشاهده) صورت گرفت. در تحلیل داده ها از آمار توصیفی (محاسبه میانگین و توزیع فراوانی) و استنباطی (آزمون نسبت یا دو جمله ای، آزمون?^2 و آزمون همبستگی به روش پیرسون و اسپیرمن) و تحلیل کیفی (از جمله swot) بهره گرفته شد. در دهستان مورد مطالعه، بخش کشاورزی به تنهایی قادر به تأمین اقتصاد خانوارها نیست؛ شاهد آن مهاجرتهای روستا ـ شهری، خصوصاً مهاجرتهای روزانه جهت اشتغال می باشد. نتایج تحقیق نشان داد که بین تنوع اقتصاد روستایی و کاهش بیکاری و افزایش درآمد روستاییان ارتباط معنادار و مستقیمی وجود دارد و فرصت های شغلی جدید منجر به کاهش مهاجرتهای روستا ـ شهری خواهد شد. لذا در راستای توسعه مشاغل روستایی، متناسب با قابلیتها و توانهای هر روستا، راهکارهای اقتصادی در جهت متنوع سازی اقتصاد روستایی می توان ارائه نمود.

امروزه مناطق روستایی کشور ما با توجه به عدم توسعه یافتگی و بیکاری و فقر موجود در آن با مهاجر فرستی زیاد خصوصا در میان قشر جوان و آماده به کار مواجه است که؛ مهاجرت قشر جوان باعث خالی شدن روستاها از نیروی کار، کاهش تولید محصولات کشاورزی، بالا رفتن سن ازدواج و کاهش درآمد روستاییان شده، در شهرها نیز منجر به زاغه نشینی، تراکم بیش از اندازه ی شهرها، فقر، بیکاری، افزایش جرم و جنایت و آلودگی محیط زیست را در پی داشته است. در این شرایط گردشگری روستایی به عنوان بخشی از صنعت گردشگری می تواند با ایجاد فرصت های شغلی و کسب درآمد برای ساکنین محلی و توسعه ساختارهای زیربنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه روستایی را فراهم سازد. این پژوهش با هدف مکان یابی اماکن تفریحی و تفرجی در مناطق روستایی شهرستان قروه و بررسی امکانات و توان های توسعه گردشگری منطقه با مدلهای پتانسیل سنجی و swot انجام گرفته است. در این راستا، شناسایی و تعیین نقاط ضعف و قوت و فرصت و تهدیدها با نظر کارشناسان و کار ارزش-گذاری، تجزیه و تحلیل شاخص های مهم برای توسعه گردشگری از طریق پرسشنامه صورت گرفته است. با استفاده از تحلیل swot 15نقطه قوت و فرصت و 15 نقطه ضعف و تهدید در روستاهای شهرستان قروه شناسایی شد و مشخص گردید که؛ منطقه مورد مطالعه پتانسیل بالایی در زمینه توسعه گردشگری طبیعی و تاریخی دارد. همچنین، جهت مکان یابی اماکن اقامتی- تفریحی در منطقه مورد مطالعه از روشahp استفاده شده است. برای مکان یابی مربوطه، شاخص های دسترسی ، دوری و نزدیکی به جاذبه ها، فاصله از مراکز جمعیتی، عوامل خطرزا چون گسل و سیل، دسترسی به تسهیلات و غیره در نظر گرفته شده است . بنابراین گردشگری به عنوان یک راهبرد نو و با مکان یابی تأسیسات وتجهیزات زیربنایی در نزدیکی جاذبه های گردشگری و تلاش برای طولانی کردن مدت اقامت گردشگران دارای اهمیت است و استفاده درست و شناسایی این جاذبه ها به گردشگران داخلی و خارجی در ایجاد اشتغال و بالا بردن سطح زندگی مردم موثر است. واژگان کلیدی: گردشگری روستایی، مکان یابی، اوقات فراغت، اقتصاد روستایی

چکیده گردشگری روستایی یکی از شاخه ‏های صنعت گردشگری است. این فعالیت با توجه به سرمایه ‍ های طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، می تواند نقش موثری در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی ایفاء نماید. این پژوهش با اهداف شناسایی سرمایه ‏های طبیعی و فرهنگی نواحی روستایی و نقش آنها در توسعه گردشگری پایدار تدوین شده است. بدین منظور، با استفاده از روش‎های اسنادی و میدانی و تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت‏‏‏‏‏‏‏‏ها، و تهدیدها به شیوه swot، راهبرد مناسب توسعه گردشگری در مناطق روستایی دهستان قوری قلعه (در شهرستان روانسر) بررسی و ارائه شده است. بررسی توانایی های این منطقه در زمینه گردشگری حاکی از این واقعیت است که دهستان قوری قلعه به لحاظ موقعیت جغرافیایی خاص واقع شدن در محور گردشگری کرمانشاه- روانسر- جوانرود- پاوه- مریوان، داشتن آب و هوای دلپذیر، بهره مندی از سرمایه های طبیعی و فرهنگی متنوع، شرایط بسیار مناسبی برای توسعه گردشگری دارد. موانع اساسی و ضعف عمده در راه رسیدن به این هدف به ضعف مدیریتی و کمبود زیرساخت ها و امکانات اقامتی و رفاهی بر می گرد د که در صورت برنامه‏‎‎ ریزی و سرمایه گذاری جهت استفاده بهینه از سرمایه‏ های طبیعی و فرهنگی می توان زمینه‏های توسعه گردشگری پایدار در منطقه را فراهم نموده و بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی منطقه را از بین برد. واژگان کلیدی: توسعه روستایی، گردشگری روستایی، غار قوری قلعه، مدل swot

درحالی که همواره کشاورزی اساس فعالیت های اقتصادی دهستان میان آب شمالی را شکل داده، امروزه این فعالیت در منطقه با مشکلاتی مانند عدم بازاریابی مناسب، کاهش قیمت محصولات کشاورزی، پایین بودن درآمد بخش کشاورزی و مانند آن رو به رو است. این بخش از صنعت همچنین نمی تواند به تنهایی پاسخگوی نیازهای اساسی جمعیت رو به رشد منطقه و ایجاد اشتغال برای این افراد باشد. ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی همچنین زمینه مناسب جهت توسعه بخش کشاورزی را فراهم آورده و به افزایش تولیدات، بهره وری، ایجاد فرصت های شغلی، تامین نیازهای اساسی، پیوند با دیگر بخش های اقتصادی و کاهش نابرابری های منطقه ای منجر خواهد شد. لذا این گونه صنایع می تواند پیش نیاز استراتژی صنعتی شدن و تامین کننده امنیت غذایی در کشور باشد. در پژوهش حاضر امکان سنجی استقرار صنعت در دهستان میان آب شمالی بررسی شده است و به دنبال تبیین نقش صنایع تبدیلی و تکمیلی موجود در افزایش تولیدات کشاورزی و توسعه روستایی و قراردادن منطقی واحدهای صنعت تبدیلی و تکمیلی و نقش آنها در پایداری روستاها می باشد. رویکرد تحقیق، رویکردی سیستمی است که از مکتب نوسازی جهت نشان دادن نقش صنعت در نوسازی روستاو نظریه تمرکز زدایی صنعتی جهت تعدیل نابرابری میان شهر و روستا الهام گرفته شده است. روش تحقیق روش میدانی(پرسشنامه, مصاحبه) و کتابخانه ای می باشد. داده های پرسشنامه با استفاده از نرم افزارspss و آزمون خی دو تحلیل شده و همچنین از مدل swotو مدل شاخص وزنی برای آزمون فرضیه ها استفاده شده است که در نهایت ضمن شناخت مکان های بهینه برای استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی به این نتیجه رسیده که استقرار صنایع باعث افزایش تولیدات کشاورزی و مکان یابی بهینه آن می تواند باعث پایداری اجتماعی و اقتصادی روستاهای منطقه مورد مطالعه شود.

سرمایه و سرمایه گذاری امروزه از عوامل موثر در توسعه ملت ها و سرمنشا تحولات اقتصادی جهان می باشد. از این رو، دسترسی روستائیان به منابع مالی از مقوله های مهمی است که توجه به آن می تواند، توسعه پایدار جوامع روستایی را در پی داشته باشد. در تحقیق حاضر به تبیین اثرات پرداخت اعتبارات خرد بانکی ( اعتبارات خرد بهسازی مسکن، اعتبارات خرد کمیته امداد و اعتبارات خرد بانک کشاورزی) جهت دستیابی به توسعه روستایی در دهستان غنی بیگلو پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای دهستان غنی بیگلو می باشد. از بین 33 روستای این دهستان 4 روستا ( انداباد علیا، مهرآباد، میرجان و ابراهیم آباد) با استفاده از روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی و ساده انتخاب و با توجه به تعداد کم اعتبارات دریافتی و همچنین به منظور بررسی بهتر اثرات اعتبارات دریافتی بر خانوارهای روستایی، تمام شماری صورت گرفت. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی ( میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی ( ضریب همبستگی پیرسون، آماره tتک نمونه و دو نمونه ای، تحلیل واریانس و آزمون توکی) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد، اعتبارات خرد کمیته امداد بر توانمندسازی اقتصادی گروه های هدف موثر نبوده و اعتبارات خرد بهسازی مسکن هم نتوانسته است، بهبود کیفیت زندگی روستائیان را در در چهار بعد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی به همراه داشته باشد. در اعتبارات خرد بانک کشاورزی، نتایج تحقیق نشان می دهد، 84 درصد از کشاورزان دریافت کننده اعتبارات، اعتبارات را در بخش غیر از کشاورزی مصرف کرده اند. در میان 15 عامل مورد بررسی، کمبود درآمد کشاورزان مهمترین عامل این فرایند شناخته شد. در پایان تحقیق، پیشنهادهایی جهت اصلاح فرایند ارائه اعتبارات به روستائیان و همچنین توجه به توسعه زیرساختهای اقتصادی و اجتماعی روستاهای مورد مطالعه ارائه شد.

نظام مدیریت روستایی ایران طی سالیان طولانی به لحاظ ساختارهای اجتماعی تحولات و دگرگونی های پیچیده ای داشته است. خلاء مدیریت کارآمد و اصولی در روستاها در تمامی ادوار مشکلات عدیده ای را برای روستاییان ایجاد کرده است. با انتخابات شوراهای اسلامی در سال 1382، تجربه اجرایی جدیدی در عرصه مدیریت روستایی شکل گرفت که همان راه اندازی دهیاری ها بود. بر اساس قانون وظایف شوراها و دهیاران حوزه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی مناطق روستایی را شامل می شود. از جمله وظایف آن ها عبارت از اجرای طرح های عمرانی در چارچوب طرح هادی، بررسی و شناخت کمبودها و نیازها، بهبود وضع زیست محیطی روستاها می باشد. عناصر و ابعاد اساسی کیفیت زندگی متأثر از مدیریت روستایی اقتصادی، بعد اجتماعی و فرهنگی، بعد زیست محیطی و بعد کالبدی است. به طور خیلی ساده، می توان گفت که کیفیت زندگی منعکس کننده شرایط زندگی و رفاه افراد است. هدف تحقیق حاضر ارزیابی تأثیر مدیریتی شوراها و دهیاری ها در کیفیت زندگی روستایی دهستان کرسف شهرستان خدابنده با توجه به دیدگاه ساکنین بود. تجزیه و تحلیل داده ها در محیط excel و spss انجام شد. برای بررسی تأثیر عملکرد شوراها و دهیاری ها بر کیفیت زندگی روستاییان از آزمون ها کای اسکوار و کروسکال والیس وبرای مقایسه کیفیت زندگی در روستاهای دارای دهیاری و فاقد دهیاری از آزمون یو مان ویتنی استفاده شد. نتایج نشان دهنده معنی دار بودن تأثیر عملکرد دهیاری ها در ابعاد اقتصادی و کالبدی بود. تأثیر عملکرد دهیاری ها در ابعاد زیست محیطی و اجتماعی و تأثیر عملکرد شوراها در هیچ کدام از ابعاد بررسی شده معنی دار نبود. هم چنین نتایج نشان داد که از 8 شاخص آموزشی، زیست محیطی، شبکه های حمایت اجتماعی، اقتصادی، سلامتی و امنیت، محیط مسکونی، زیر ساخت ها، گذران اوقات فراغت مورد مقایسه در 7 شاخص تفاوت معنی دار بین روستاهای دارای دهیاری و بدون دهیاری وجود داشت. تنها در حیطه گذران اوقات فراغت تفاوت مشاهده شده معنی دار نبود.

چکیده از مهمترین چالش های پیش روی بخش کشاورزی و جامعه روستایی، فساد و آسیب پذیری بالا، فصلی و غیر دائمی بودن تولید محصولات کشاورزی و پایین بودن عملکرد در واحد سطح و همچنین رشد جمعیت، بیکاری فصلی و پنهانی، کاهش درآمد و در نتیجه افزایش مهاجرت های روستا-شهری است. ایجاد و استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی یکی از سودمندترین ارتباطات بین دو بخش کشاورزی و صنعت است که علاوه بر رفع مسائل فوق الذکر به کاهش نابرابری های منطقه ای منجر می شود، توجه به این صنایع باعث شکوفایی بخش وسیعی در اقتصاد روستایی خواهد شد. با استقرار صحیح و علمی صنایع تبدیلی و تکمیلی عصری نسبتاً نوین بر پیکره ی جوامع روستایی افزوده می شود که بافت اقتصادی-اجتماعی روستاها را دگرگون می کند و زمینه های جدیدی را در این مناطق پدید می آورد. در پژوهش حاضر امکان سنجی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی به منظور دستیابی به توسعه اقتصادی در دهستان زرین دشت بررسی شده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است، جهت گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی( پرسشنامه و مصاحبه) استفاده شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیات به صورت تجزیه و تحلیل توصیفی پرسشنامه و استنتاج آمار از داده های پرسشنامه از روش کندال b و پیرسون و تحلیل مدل swot استفاده شده است. پس از بررسی توان ها و قابلیت های منطقه، مکان یابی صنایع تبدیلی و تکمیلی در محدوده مورد مطالعه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلahp صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی می تواند راهکاری مناسب برای جلوگیری از ضایعات و افزایش ارزش افزوده محصولات کشاورزی باشد و از طریق اشتغال زایی باعث افزایش درآمد گروه های کم درآمد روستایی و کاهش مهاجرت های روستا-شهری شود. واژگان کلیدی: صنایع تبدیلی و تکمیلی، توسعه اقتصادی، نواحی روستایی

چکیده توسعه روستایی ، محور اصلی در فعالیتها و برنامه های توسعه هر کشور محسوب می شود . آنچه به ضرورت این امر می افزاید ، این واقعیت است که مسائل فقر گسترده ، نابرابری در حال رشد و بیکاری فزاینده ، ریشه در رکود و سیر نزولی زندگی اقتصادی مناطق روستایی ، بویژه بخش کشاورزی دارد که یکی از نارساییهای این بخش ، پایین بودن میزان بهره وری در نتیجه شیوه تولید سنتی و دهقانی می باشد . لذا در تحقیق حاضر به بررسی موانع گذار از شیوه های سنتی تولید به شیوه های نوین پرداخته شده است . روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و ترکیبی می باشد و جمع آوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای و میدانی ( پرسشنامه و مصاحبه ) صورت گرفته است . جامعه آماری تحقیق دهستان کرانی می باشد که ابتدا چهار روستا با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند ، سپس با استفاده از فرمول کوکران به تناسب حجم جمعیتی هر روستا ، سهمیه هر یک از روستاها از تعداد نمونه ها معین شد. داده های بدست آمده با استفاده از تکنیکahp (فرایند تحلیل سلسله مراتبی ) و همچنین ضریب همبستگی اسپیرمن و پیرسون و با استفاده از نرم افزارهای expert choice و spss مورد تحلیل قرار گرفته اند . نتایج تحقیق نشان داد که اراضی خرد و پراکنده در دهستان کرانی مانع اساسی توسعه کشاورزی و در نتیجه توسعه روستایی بوده و عدم تراکم و انباشت سرمایه های اقتصادی در روستاها نیز مهمترین مانع تغییر و تحول شیوه های سنتی تولید به شیوه های نوین می باشد . لذا قبل از انجام هرگونه اقدام توسعه ای در منطقه باید یکپارچه سازی اراضی زراعی مدنظر قرار بگیرد .

بیکاری و کمبود فرصت های شغلی از مشکلات اصلی روستاها است. کاهش شاغلان بخش کشاورزی این واقعیت را نشان می دهد که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی در گرو توسعه بخش های صنعت و خدمات است. امروزه توجه به روحیه کارآفرینی بین روستاییان و از جمله کشاورزان از مهم ترین راهکارهای توسعه روستایی محسوب می شود. بدین صورت که کارآفرینی می تواند از طریق ایجاد اشتغال، بهبود کیفیت زندگی ، توزیع مناسب درآمد و بهره برداری بهینه از منابع، نقش مهمی در توسعه ی روستایی داشته باشد. تحقیق حاضر به ارزیابی ظرفیت های نواحی روستایی جهت توسعه کارآفرینی و توانمندسازی روستاها از دو روش کتابخانه ای و میدانی از طریق روش تحقیق توصیفی- تحلیلی پرداخته است. در روش میدانی از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده گردید. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 196 نمونه از خانوارهای ساکن در بخش شال و مسئولین بوده است. برای تحلیل پرسشنامه از نرم افزار spss و تحلیل های توصیفی (میانه، میانگین، واریانس، انحراف معیار) و استنباطی (تحلیل مسیر، تحلیل همبستگی، آزمون های t تک نمونه ای، فریدمن، کای دو) استفاده گردید. نتایج نشان داد که ظرفیت های فردی، اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی برای توسعه کارآفرینی در حد پایین ارزیابی شده است و همچنین بین ویژگی های فردی، سطح تحصیلات و میزان درآمد و سن با زمینه های کارآفرینی همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد؛ و یافته های تحقیق نشان داد که ظرفیت فردی و زیرساختی بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرینی دارند و افزایش زمینه های کارآفرینی منجر به توانمندی اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی خواهد شد.

خشکسالی به عنوان یک مخاطره طبیعی، از دیرباز در پهنه وسیعی از کشورهای مختلف به خصوص مناطق گرم و خشک به کرات وقوع یافته و می یابد. اثرات تخریبی ناشی از وقوع این مخاطره طبیعی به کندی پدیدار گردیده و سبب کاهش تولید محصولات کشاورزی، وقوع نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی و بحران های محیطی می گردد. بدون تردید، نخستین گام به منظور مقابله با خشکسالی و پیامدهای آن، شناخت و درک دقیق این پدیده و تأثیرات ناشی از آن در ابعاد مختلف است، تا بتوان بر اساس آن، راهبردها و راه کارهای اثربخشی را در این زمینه تدوین کرد و به کار گرفت. هدف از پژوهش حاضر، واکاوی و تبیین اثرات خشکسالی بر اقتصاد و مهاجرت های روستایی در شهرستان ابرکوه است. پژوهش حاضر از نظر روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی از نظر ماهیت، از نوع پژوهش های کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری تحقیق را 35 روستای شهرستان ابرکوه تشکیل داده اند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده 8 روستا برای انجام تحقیق انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (شامل فراوانی، انحراف معیار و میانگین ) و آمار استنباطی (شامل تحلیل عاملی، آزمون t تک نمونه ای، ضرایب همبستگی پیرسون، کندال و اسپیرمن) و همچنین به منظور بررسی پایش خشکسالی از شاخص معتبر استاندارد بارش (spi) و درصد نرمال بارش pnpi استفاده گردیده است. نتایج به دست آمده بر اساس شاخص spi و pnpi حاکی از آن است که این شهرستان در سال های (1375، 1376، 1378، 1383، 1384) در تمامی ایستگاه ها مواجه با خشکسالی بوده است. بیشترین خشکسالی مربوط به سال 1378 با نمایه 1.14- بوده است. نتایج بحث و بررسی تولیدات کشاورزی و ضرایب همبستگی اسپیرمن و کندال حاکی بر یک رابطه مستقیم بین افزایش شدت خشکسالی و کاهش عملکردی محصولات زراعی و باغی است. همچنین نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که خشکسالی بر 23 متغیر اقتصادی مورد مطالعه در این شهرستان تأثیر داشته است. بیشترین میزان این تأثیر بر روی متغیر، کاهش درآمد حاصل از تولیدات زراعی و باغی با بار عاملی 0.716 بوده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان می دهد بین دو متغیر خشکسالی و مهاجرت یک رابطه معناداری پابرجاست که با افزایش شدت خشکسالی بر مهاجرت های روستایی افزوده گردیده است. نتایج آزمون t نشان می دهد از 7 طرح اجرا شده در شهرستان، روش های نوین آبیاری بیشترین کارآیی و طرح های سازمان آب منطقه ای کمترین کار آیی را در مقابله با خشکسالی داشته اند.

با اجرای تحول تاریخی قانون هدفمند سازی یارانه ها در سال 1389، جراحی اقتصادی دوران گذر از اقتصاد یارانه ای به اقتصاد رقابتی و آزاد پس از گذشت دو دهه انتظار، عملیاتی شد و تحقیقات در مورد این موضوع را از منظر نظارت و ارزیابی اثرات بعد از اجرا، وارد عرصه جدیدی نمود. از آنجایی که طرح هدفمندی یارانه ها در رأس برنامه های تحول اقتصادی دولت قرارگرفته؛ این طرح جامعه روستایی را نیز همگام با تمامی اقشار جامعه از سیاست های خود متاثر ساخته است. در تحقیق حاضر تلاشی صورت می گیرد تا اثرات هدفمندی یارانه ها در اقتصاد خانوار (تغییر رفتار مصرفی و مدیریت هزینه)، اصلاح ساختارهای تولید روستایی و موسسات تعاونی تولید روستایی به صورت "ارزیابی حین اجرا"بررسی شود. همچنین بهینه یا نابهینه بودن الگوی میزان تخصیص یارانه های مصرفی و تولیدی بخش کشاورزی مناطق روستایی مورد ارزیابی قرار گیرد. نوع تحقیق کاربردی و روش پژوهش، توصیفی و تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای- اسنادی و میدانی که جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسش نامه، از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی( آزمونt تک نمونه ای و t دو نمونه ای، آزمون رتبه ای فریدمن، یومان ویتنی و همبستگی) و جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از رایزنی و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان، برای تعیین الگوی بهینه تخصیص یارانه های بخش کشاورزی به مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، از روش تحلیل سلسله مراتبی بازه ای(iahp) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، اثربخشی طرح هدفمندی یارانه ها در جوامع روستایی به روش کنونی ( توزیع یارانه به صورت نقدی به تمام اقشار)، در شاخص های اقتصادی و ساختارهای تولید روستایی، اثربخشی مطلوبی نداشته است که با توجه به آزاد سازی و افزایش سطح عمومی قیمت ها (قیمت نهاده ها وحامل های انرژی) ، قدرت خرید روستائیان و اهمیت یارانه نقدی کاهش یافته و وجود بافت های فرسوده مساکن روستایی (از منظر هدر رفت انرژی)، همچنین غلبه سیستم ناکارآمد و سنتی کشاورزی، در "کوتاه مدت" امکان صرفه جویی، تغییر سبک مصرف و اصلاح ساختارهای تولید(به ویژه تغییر شیوه تولید به شیوه تولید تعاونی) وجود ندارد. لیکن مقایسه یارانه ی تولیدی و مصرفی بخش کشاورزی این شهرستان در حالت بهینه و الگوی قبل از هدفمندی یارانه ها (تا 1388) نشان می دهد که در الگوی قبلی، سهم یارانه های مصرفی بخش کشاورزی 85/72 درصد بوده که به مراتب بیش تر از سهم 15/27 درصدی یارانه های تولیدی در این بخش است و بهینه نیست. از اینرو، بر اساس الگوی بهینه می بایست 94/85 درصد سهم کل یارانه های کشاورزی به بخش تولیدی و 06/14 درصد باقی مانده به بخش مصرفی آن تخصیص یابد که این امر بر خلاف الگوی فعلی( توزیع یارانه ها به صورت نقدی به تمام اقشار)، نیازمند یک تعدیل79/58 درصدی در کل یارانه های بخش کشاورزی الگوی قبل از هدفمندی یارانه ها در جوامع روستایی می باشد. کلمات کلیدی: سیاست های تعدیل ساختاری- اقتصاد روستایی- رفتار مصرفی- تحلیل سلسله مراتبی بازه ای

مدیریت در مناطق روستایی کشور از گذشته تا کنون با بحران جدی رو به رو بوده است. در دهه های اخیر به دلیل فروپاشی نظام سنتی مدیریت در این مناطق و جایگزینی شیوه های دموکراتیک ، این نظام به شدت آسیب پذیرتر و نوعی بی هنجاری بر نظام مدیریت روستایی کشور حاکم شد.دهستان لیشتر هم از این موضوع مستثنی نیست و مدیریت کنونی این دهستان مشکلاتی را به وجود آورده است.با توجه به اینکه با شناسایی چالشهای مدیریت روستایی دستیابی به توسعه پایدار تسهیل می شود. هدف این تحقیق پاسخ دادن به این سوالات می باشدکه:آیا مدیریت فعلی قادر به حل و فصل مشکلات کنونی جامعه روستایی می باشد؟آیا نخبگان و زارعان پیشرو تمایلی به عضویت و یا مشارکت در مدیریت روستایی دارند؟ جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق تمام اعضای روستاهای دارای شورای دهستان لیشتر می باشند.برای تعیین حجم نمونه از روش کوکران استفاده شد. از کل جامعه آماری 1582خانوار(سرشماری سال1385)، تعداد 268 خانوار بعنوان نمونه انتخاب گردید. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات اسنادی، کتابخانه ای و میدانی می باشد و روش تجزیه تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار ) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی پیرسون، آزمون t تکنمونهای و آزمون رتبه ای فریدمن) است . نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد: عدم پشتیبانی مالی و اداری و عدم تمایل نخبگان به عضویت در شوراها عامل مهمی در ضعف و ناکارآمدی مدیریت روستایی می باشند. در پایان با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهادهای مانند:تشویق نخبگان برای عضویت در شوراها و دهیاری ها و ایجاد بسترهای لازم جهت ایجاد رغبت در آنها برای عضویت،گسترش اختیارات شوراهای اسلامی و دهیاری ها می تواند افزایش مشارکت روستائیان را به همراه داشته باشد.و ....ارائه می شود. واژگان کلیدیی: مدیریت روستایی، توسعه روستایی،شوراهای اسلامی و دهیاری

چکیده: وجود موانع ساختاری و سیاستگذاری در توسعه روستایی مناطق مرزی و عدم امنیت اقتصادی و اجتماعی موجب شده که این مناطق به دلیل کمبود امکانات و عدم سرمایه گذاری های مناسب همواره جزء نقاط محروم کشور محسوب شوند. پدیده های چون قاچاق کالا، مواد مخدر، شرارت و کشیده شدن مرزنشین ها به فعالیت های غیرقانونی ناشی از فقر و بیکاری و کمبود امکاناتی است که بر اثر عدم توجه به مناطق مرزی کشور به وجود آمده است. یکی از مهم ترین موانع توسعه روستایی در بخش مرکزی شهرستان سردشت عدم توجه کافی و سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و صنایع مکمل کشاورزی می باشد. ناتوانی بخش کشاورزی در جذب نیروی کار مازاد و تأمین اشتغال و درآمد کافی، گسترش قاچاق کالا و مهاجرت های روستاییان و به دنبال آن نبود امنیت و عدم توسعه روستایی را در پی داشته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی می باشد. جامعه آماری، 20 سکونتگاه روستایی بخش مرکزی شهرستان سردشت با 1702 خانوار می باشد، که از بین آنها 270 خانوار از طریق فرمول کوچران به عنوان نمونه انتخاب گردید. به منظور انتخاب اعضای نمونه از جامعه آماری، از دو روش شماتیک و تصادفی ساده استفاده شده است. جمع آوری داده های مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی_ کتابخانه ای (منابع مکتوب، نقشه و ...) و میدانی (مصاحبه، پرسشنامه و مشاهده) صورت گرفت. در تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین رتبه ای و توزیع فراوانی) و استنباطی (ضریب همبستگی، آزمونt تک نمونه ای، آزمون فریدمن، آزمون کای دو و تحلیل خوشه ای) بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد، موانع ساختاری کشاورزی و عدم سرمایه گذاری در فعالیت های وابسته به کشاورزی موجب جذب روستاییان منطقه به قاچاق کالا شده است؛ و بین امنیت اقتصادی و اجتماعی و توسعه روستایی در منطقه رابطه معنادار و مستقیمی وجود ندارد، در نتیجه سرمایه گذاری در کشاورزی و صنایع وابسته منجر به اشتغال زایی و کسب درآمد و کاهش قاچاق کالا و کاهش مهاجرت های روستایی خواهد شد و به دنبال آن امنیت اقتصادی و اجتماعی و توسعه روستایی را در پی خواهد داشت. کلید واژه ها :توسعه روستایی، موانع ساختاری، سیاستگذاری، مناطق مرزی

در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالش های متعددی مواجه است. چراکه راهبردهای گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته اند مسائلی همچون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی و پایداری محیط زیست را تامین کنند، این راهبردها در توزیع منافع حاصل از رشد و توسعه نیز موفق نبوده و سبب ایجاد مشکلات متعددی برای نواحی روستایی شده اند، این مسئله باعث شده است که در سال های اخیر بار دیگر توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفته و نظریه پردازان، برنامه ریزان و مجریان حکومتی در صدد برآیند تا با ارائه راهکارها و روش های جدید، از معضلات و مسائلی که این نواحی گریبانگیر آن هستند، بکاهند. یکی از راهبرد هایی که در اغلب کشور های جهان مورد توجه قرار گرفته و نتایج مثبتی بهمراه داشته، توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی است که عنصری اساسی و یکی از راههای نجات روستاها از فقر، مهاجرت و مشکلات اجتماعی و اقتصادی است و موجب ایجاد رفاه اجتماعی، حفظ ویژگی های فرهنگ سنتی، حفظ بافت سنتی روستاها، ارتباطات فرهنگی، حفظ منابع طبیعی، فرهنگی و .... می شود. با توجه به اهمیت گردشگری در توسعه روستایی، این تحقیق اثرات گردشگری مذهبی را در توسعه روستاهای پیرامونی درب گنبد مورد بررسی قرار داده است. با توجه به موارد گفته شده، تحقیق حاضر با هدف تبیین اثرات گردشگری مذهبی، در 5 فصل و به شرح زیر تدوین شده است؛ فصل اول شامل چارچوب کلی تحقیق در ارتباط با گردشگری مذهبی می باشد. فصل دوم شامل مبانی نظری پایان نامه است که به کلیات گردشگری مذهبی و نقش آن در توسعه روستایی می پردازد. در فصل سوم به بررسی ویژگی های جغرافیایی منطقه مورد مطالعه در چهار بعد طبیعی، انسانی، اقتصادی و کالبدی پرداخته شده است. فصل چهارم، شامل تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده در مطالعات میدانی می باشد. در فصل پنجم هم به آزمون فرضیات تحقیق پرداخته شده است.

اعتقاد کلی بر این است که تنوع شالوده و اساس ثبات و پایداری است و هر اندازه سیستمی متنوع تر گردد، پایداری و پویایی آن در طول زمان و در مکان های مختلف نه تنها در مقابل تنش های درونی، بلکه در مقابل تنش های بیرونی نیز حفظ می گردد. در همین راستا، امروزه تنوع بخشی به اقتصاد روستایی یکی از رویکردهایی است که در جهت تحقق توسعه پایدار روستایی مطرح شده است. در تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین تنوع اقتصاد روستایی و میزان پایداری آنها و همچنین تحلیل مهمترین عوامل موثر بر مهاجرت های فصلی جوانان روستایی در دهستان مرحمت آباد شمالی پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، به منظور جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه)، در محدوده مورد مطالعه استفاده شده است. قلمرو مکانی این تحقیق دهستان مرحمت آباد شمالی شهرستان میاندوآب است. این دهستان دارای 8 روستا می باشد. جمعیت این دهستان در سال 1390 برابر 10289 نفر جمعیت و همچنین دارای 2800 خانوار بوده است، تعداد 264 خانوار از طریق فرمول اصلاح شده کوکران به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (تحلیل خوشه ای، ضریب همبستگی اسپیرمن و تحلیل عاملی) و مدل ویکور استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، بین تنوع اقتصادی روستاها و میزان پایداری آنها در سطح 0.05 درصد آلفا و با ضریب همبستگی 0.737 رابطه معناداری وجود دارد. بطوری که با افزایش تنوع اقتصادی در سطح روستاهای مورد مطالعه، میزان پایداری هر یک از روستاهای نیز افزایش می یابد و بالعکس. در زمینه مهاجرت های فصلی جوانان روستایی، نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد، مهمترین عامل مهاجرت فصلی جوانان روستایی محدوده مورد مطالعه کمبود درآمد های متنوع و پایدار در سطح روستاها و همچنین کمبود سرمایه گذاری و تسهیلات و کاهش بازدهی منابع آب و خاک می باشد. در پایان تحقیق، پیشنهادهایی جهت تنوع بخشی به اقتصاد روستاهای مورد مطالعه مانند احداث پالایشگاه نمک در حاشیه دریاچه اورمیه، احداث پیست اسب سواری مابین روستاهایی قپچاق و منصور آباد و همچنین جهت کاهش مهاجرت های فصلی جوانان روستایی در محدوده مورد مطالعه، صنعتی کردن روستاها و غیره ارائه شده است.

صنعت و صنعتی‎شدن از عوامل موثر توسعه جوامع و منشاء تحولات اقتصادی جهان محسوب می‎‎شود. چگونگی توسعه صنعتی و توجه به ابعاد مختلف آن در ارتباط با محیط های مختلف، به ویژه جوامع روستایی، مقوله مهمی است که توجه به آن در جهت توسعه پایدار روستایی امری ضروری است.‎ در پایان‎نامه حاضر به تبیین اثرات صنایع عسلویه بر تغییرات اقتصادی – اجتماعی روستاهای دهستان عسلویه پرداخته شده است. و به دنبال پاسخگویی به این سوالات می‎باشد که آیا استقرار صنایع عسلویه موجب تضعیف اقتصاد روستایی روستاهای پیرامون شده است و آیا استقرار و گسترش صنایع عسلویه موجب افزایش مشکلات اجتماعی شده است؟ نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، جامعه آماری تحقیق تمام 7 روستای دهستان عسلویه می‎باشد، تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه با استفاده از فرمول کوکران 244 نمونه محاسبه شد. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‎ای(فیش‎برداری از کتاب‎ها و مقالات، پایان‎نامه‎ها، گزارش‎های ادارات رسمی، نقشه‎ها و جداول و ...) و میدانی شامل پرسشنامه(سوالات ترتیبی، وزنی، درجه‎ای و طبقه‎ای)، مصاحبه(منظم و کارت‎دار) و مشاهده(علنی، فردی و کارت‎دار)می‎باشد، روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی( میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی( آزمون ویلکاکسون، آماره tتک نمونه و دو نمونه ای، تحلیل مسیر و تحلیل واریانس) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می‎دهد صنایع عسلویه، در محدوده مورد مطالعه بدون توجه به محیط روستایی پیرامونی استقرار و گسترش یافته است. این امر تغییر در ساختارهای اقتصادی و فعالیت‎های مرتبط با آن را نسبت به قبل از ورود صنعت در پی داشته است، به طوریکه موجب تضعیف اقتصاد روستایی(زراعت و باغداری، دامداری، تجارت) و گسترش فعالیت‎های خدماتی، اجاره‎داری و کارگری به جای آن، و توزیع نابرابر فرصت‎های شغلی و بیکاری روستائیان گردیده است. همچنین یافته‎ها حاکی از بروز مشکلات و نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی شدید در سطح دهستان می‎باشد.

آب از دیرباز مهمترین عامل توسعه بوده است، جوامع ابتدایی که در طول تاریخ به تمدّن تبدیل شدند در کنار منابع آبی شکل گرفتند و زوال و انحطاط آنها نیز به دنبال از دست رفتن منابع آبی و خاکی آنها بوده است. با توجه به اهمیّت آب در زندگی بشر، غالب کشورها می کوشند تا با مهار آب رودخانه ها، استفاده بهینه از آن را در زمینه های مختلف بنمایند. تحقیق حاضر به بررسی اثرات اجرای طرح های مهار آب های سطحی بر توسعه مناطق روستایی و بررسی میزان وابستگی مردم منطقه مورد مطالعه به رودخانه قزل اوزن و خطرات این وابستگی در آینده برای توسعه پایدار منطقه، می پردازد. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. همچنین به منظور جمع آوری اطلاعات و داده ها از مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) در محدوده مورد مطالعه استفاده شده است. قلمرو مکانی این تحقیق دهستان های درام و چورزقِ شهرستان طارم است که دارای 51 روستا می باشند. جمعیت این دو دهستان در سرشماری 1390 برابر با 4703 نفر و همچنین 4158 خانوار بوده است که 304 خانوار از طریق فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (روش های آماری t تک نمونه ای و t دو نمونه ای، ویلکاکسون، ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون رگرسیون چند متغیره (تحلیل مسیر)) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد تفاوت معناداری میان میانگین توانمندی اقتصادی روستاهایی که طرح مهار آب های سطحی در آنها اجرا شده است (درام، کلتان، میرزاخانلو) و روستاهایی که این طرح در آنها اجرا نشده است (شامل 48 روستا از 51 روستای محدوده مورد مطالعه)، وجود دارد. به گونه ای که اجرای طرح مهار آب های سطحی توانمندی اقتصادی را در روستاهای محدوده مورد مطالعه به همراه داشته است. همچنین نتایج تحقیق نشان می دهد که بین وابستگی مردم منطقه مورد مطالعه به رودخانه قزل اوزن و توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی در سطح 0.05 درصد آلفا رابطه معناداری وجود دارد. در نهایت با توجه به اینکه رودخانه قزل اوزن در سالهای اخیر دچار کاهش دبی شده است و با توجه به فشار بر منابع آب رودخانه در مناطق بالادست این گونه نتیجه گیری شد که وابستگی مردم منطقه به رودخانه قزل اوزن می تواند خطراتی برای توسعه پایدار منطقه در بر داشته باشد. در پایان پیشنهاداتی در راستای افزایش توانمندی اقتصادی روستاییان محدوده مورد مطالعه و کاهش میزان وابستگی به رودخانه قزل اوزن ارائه شد.

امروزه اقتصادگردشگری به عنوان اقتصادی پویا و دارای ویژگی های بارز و منحصر به فرد، به یکی از بزرگترین و پرمنفعت ترین بخش های اقتصادی جهان تبدیل شده است و به عنوان ابزاری جهت ایجاد تغییرات اجتماعی و اقتصادی در بسیاری از نقاط روستایی کشورهای در حال توسعه به اجرا گذاشته می شود. هدف از این تحقیق بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی خانوارهای روستایی می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی ( پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی(میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی(آزمون ویلکاکسون، آمارهt تک نمونه و دونمونه ای) صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستای اسلامیه شهرستان تفت می باشد. این روستا در سرشماری سال 1385 دارای 442 خانوار و 1500 نفر جمعیت بوده است. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه 205 خانوار محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که گردشگری در روستای اسلامیه، بهبود کیفیت زندگی خانوارهای روستایی را به همراه داشته است، همچنین نتایج نشان می دهد، به علت وجود مشکلات ساختاری از قبیل کوچک و پراکنده بودن اراضی، به صرفه نبودن انجام فعالیت های اقتصادی در بخش کشاورزی، پائین و ناپایدار بودن درآمدهای حاصله از بخش کشاورزی و نبود سیاست های حمایتی از قبیل ارائه اعتبارات مالی مناسب به کشاورزان باعث شده است تا بسیاری از کشاورزان توانایی تنوع بخشی به منابع در آمدی و انجام فعالیت های کشاورزی را نداشته باشند و همین امر آنها را متمایل به مهاجرت و انجام فعالیت در بخش های غیر رسمی بخش های اقتصادی روستا و نواحی شهری کرده است. به نظر می رسد با توجه به قابلیت های اقتصادی محدوده مورد مطالعه در زمینه گردشگری و امکان تنوع بخشی به اقتصا روستایی می توان از طریق ارائه اعتبارات مالی با شرایط مناسب باعث تنوع بخشی به منابع درآمدی روستائیان شده و این عامل می تواند از روند مهاجرت در روستا کاسته و ماندگاری و افزایش تمایل روستائیان به زندگی و انجام فعالیت های اقتصادی مطلوب از نظر درآمدی را برای خانوارهای روستایی فراهم کند.

یکی از مسائل مهم در ارتباط با مقوله گذران اوقات فراغت زنان، نحوه گذران مکانی اوقات فراغت براساس عوامل فردی، اقتصادی، اجتماعی و جغرافیایی و میزان رضایت آنان می باشد. هدف این مطالعه، بررسی نحوه گذران اوقات فراغت بانوان با تاکید بر مکانها و تاثیر ویژگیهای فردی و اقتصادی در رفتارهای فضایی فراغتی بانوان (مکان خانه و مکانهای بیرون از خانه) می باشد؛ به نحوی که بتوان به الگوهای مکانی گذران اوقات فراغت زنان دست یافت. همچنین در این مطالعه به بررسی میزان رضایت زنان از نحوه گذران اوقات فراغت و عوامل رضایت و عدم رضایت آنان پرداخته شده؛ و نیازسنجی از اولویتهای مورد نظر بانوان برای گذران اوقات فراغت نیز انجام شده تا در برنامه ریزی های آتی مد نظر قرار گیرد. این تحقیق بر مبنای هدف، تحقیق کاربردی و برحسب روش از نوع مطالعات توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده) است. جامعه آماری مورد بررسی انتخاب 4 محله از درجات مختلف اقتصادی در شهر زنجان به روش طبقه بندی شده تصادفی ساده می باشد. حجم نمونه براساس فرمول کوکران حدود 400 نفر بدست آمد که بمنظور مقایسه تطبیقی برای هر محله 100واحد تکمیل گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین ، انحراف معیار و...) برای تحلیل متغیرهای کمی و کیفی و از آمار استنباطی برای محاسبه انواع همبستگی ها در نرم افزارهای spss وexcel استفاده گردید برای آزمون فرضیه اول (تاثیر عوامل شخصی و اقتصادی در گذران اوقات فراغت زنان) از آزمونهای پیرسون، اتا، اسپیرمن و آنالیز واریانس استفاده شد؛ که براساس نتایج، تاثیرمتغیرهای سن، محل تولد، تأهل، تعداد فرزندان، فعالیت، تحصیلات، درآمدسرانه، واحدمسکونی و محله اقامتی در نحوه گذران اوقات فراغت زنان تایید شده و فرضیه اثبات گردید. فرضیه دوم (تأثیر واحدمسکونی و محله اقامتی برمیزان رضایت بانوان) نیز از طریق آزمونهای ضریب توافق c و کروسکال –والیس مورد تأیید و اثبات قرارگرفت .در نهایت براساس بررسی های میدانی ، اولویتهای موردنظر بانوان هر محله برای گذران اوقات فراغت و پیشنهادات موثر برای گذران بهینه اوقات فراغت بانوان ارائه گردیده است .

امروزه گردشگری، نقش فعال و موثری در ارتقاء ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها به-خصوص در کشورهای رو به توسعه برعهده دارد. در این راستا گردشگری روستایی یکی از شاخه های گردشگری است، که با توجه به ظرفیت های طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، می تواند نقش مهمی در توسعه پایدار روستایی ایفا کند. یکی از الگوهای رایج گردشگری روستایی در ایران گردشگری خانه های دوم می باشد، که در کل شکل گیری خانه های دوم پاسخی به زندگی بی روح شهری بوده است.هدف از این تحقیق بررسی اثرات احداث خانه های دوم بر نواحی روستایی می باشد. و این تحقیق در صدد پاسخگویی به این سوال است که آیا گردشگری خانه های دوم موجب تضعیف هویت روستایی و تغییر کارکرد کاربری اراضی شده است؟ نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمامی خانوارهای ساکن روستای ازناب و خانوارهای گردشگران خانه های دوم می باشد، با توجه به اینکه یک روستا برای این تحقیق انتخاب شده است تمام شماری صورت گرفته است. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی( پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی(میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی(آزمون ویلکاکسون، آمارهt تک نمونه و دونمونه ای و کای اسکوئر) صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که احداث خانه های دوم در روستای ازناب، اثرات نامطلوبی چون کم رنگ شدن و تضعیف هویت روستایی و تغییر کارکرد کاربری کشاورزی روستا و تغییر کارکرد باغ ها از تجاری به تفریحی و تفرجی را در پی داشته و موجب کاهش بازده اقتصادی محصولات باغی روستا شده است، که این روند همچنان ادامه دارد.

مسکن به عنوان یکی از شاخصهای پراهمیت توسعه در ابعاد مختلف اقتـصادی ـ معیـشتی، اجتمـاعی - فرهنگـی مطرح می باشد. مسکن مناسب و با کیفیت موجب بهبود کیفیت زندگی فـردی، خـانوادگی و اجتمـاعی می شود و در واقع مفهومی فراتر از سرپناه را دارد. در پی پرداخت اعتبارات بانکی و نوسازی در بخش مسکن، مسکن روستایی و معماری سنتی آن نیز دچار تغییرات گسترده ای شده است. بدین ترتیب شیوه های تاریخی زندگی، در روستاها شاهد تغییرات بنیادی ای بوده اند. در این تحقیق با بررسی وضعیت مساکن روستایی که با استفاده از اعتبارات نوسازی مقاوم سازی شده اند، به این مقوله که نوساز شدن مساکن روستایی موجب ایجاد تغییر در شیوه های زندگی روستایی به سبک شهری می شود پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای با استفاده از ابزارهای فیش برداری از کتب و مقالات، بهره برداری از جداول آماری و اطلاعات نقشه ای و میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده می باشد. روش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی ) و استنباطی ( ضریب همبستگی پیرسون، آماره tتک نمونه و دو نمونه ای) و همچنین از شیوه تحلیل کیفی بهره گرفته است. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان میدهد که پرداخت اعتبارات نوسازی مساکن روستایی، با تغییر کالبد مسکونی، تغییر و تحولات محسوسی در شیوه زندگی روستاییان و تمایل به زندگی به سبک شهری به وجود آورده است. همچنین نوسازی مساکن موجب پایداری جمعیت روستایی و کاهش مهاجرت گردیده است. در انتها پیشنهاد میشود به منظور افزایش نتایج مثبت حاصل از نوسازی ها در زندگی روستاییان و کاستن از معایب این تحولات، نوسازی ها با توجه به اقتضائات زندگی روستایی انجام بگیرد.

روابط موجود میان شهر و روستا و چگونگی کم و کیف آن به صورتهای گوناگون بر شکل پذیری رشد و توسعه سکونتگاههای روستایی و همچنین بر روابط درونی و بیرونی آنها اثر می گذاردرابطه شهر و روستا از گذشته تاکنون دچار فراز و نشیب های فراوانی شده است و تحت تأثیر عوامل مختلف در سطوح مختلف اشکال متفاوتی به خود گرفته است. گاه باعث به وجود آمدن بستری مناسب برای توسعه منطقه¬ای شده و گاهی موجب برهم خوردن توازن شهر و روستا و در نتیجه عدم توسعه مناسب منطقه¬ای شده است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برای استخراج داده¬های مورد نیاز از فن مطالعات کتابخانه¬ای و اسنادی بهره گرفته شده، ضمن آن که در زمینه¬ی نقشه¬های ارائه شده و اطلاعات مربوط به آن¬ها نیز از gis arc استفاده شده است. جامعه آماری نیز روستاهای پیرامونی شهر ارومیه می باشند که از بین آن ها 7 روستا به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب گردیدند این روستاها دارای 5755 نفر جمعیت و 1525 خانوار با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران به تناسب حجم جمعیتی هر روستا، سهمیه هر یک از روستاها از تعداد نمونه ها معین شده و سپس با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده اقدام به تکمیل پرسشنامه گردید، روش گردآوری اطلاعات نیز اسنادی و از داده های کتابخانه ای و میدانی همچنین در تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های کمی (آمار توصیفی و و کیفی استفاده شده است. پژوهش حاضر، به دنبال ارزیابی و مطالعه تغییر و تحولات فضایی کالبدی سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر ارومیه است. مهم¬ترین یافته¬های پژوهش عبارت اند از: گسترش ازیک طرف باعث تغییرات درکاربری اراضی و از طرف دیگر موجب بهبود کیفیت زندگی و سکونتگاه های روستایی پیرامون شده است. در پایان سعی شده با توجه به نتایج تحقیق یک سری راهکار ارائه شده است.

چکیده یکی از چالش های جدی کشور های در حال توسعه در جهان امروز توجه به حفظ منابع آب و حفاظت و بهره برداری بهینه از آن در کنار پرداختن به زیر ساختهای توسعه در این کشور ها می باشد.از آنجایی که موضوع آب به عنوان یکی از زیربنایی ترین ارکان توسعه در همه عرصه ها، همیشه در ردیف یکی از اولین شاخص های توسعه یافتگی مورد ارزیابی قرار می گیرند، نکته قابل توجه در این راستا توجه به منابع آب موجود و مدیریت در این زمینه می باشد. تحقیق حاضر به بررسی و تحلیل نقش منابع آب در مهاجرت و ناپایداری سکونت گاه های روستاهای منطقه مورد مطالعه پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. به منظور جمع آوری اطلاعات و داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق تمامی خانوارهای روستاهای شهرستان ماهنشان است. با توجه به گستردگی منطقه مورد مطالعه و به منظور مطالعه دقیق 42 روستای شهرستان از طریق فرمول اصلاح شده کوکران به عنوان روستاهای مورد مطالعه انتخاب شدند. این روستاها در سرشماری سال 1390، دارای 3606 خانوار و 12829 نفر جمعیت می باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از آمار توصیفی(میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (تحلیل عاملی، کروسکال والیس،تحلیل واریانس و آزمون توکی) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، عامل درآمد و شیوه تولید به عنوان مهمترین عامل در بروز مهاجرت های روستایی- شهری می باشد. همچنین نتایج نشان می دهد، تفاوت معناداری میان میانگین ابعاد پایداری و منابع آب وجود دارد به طوری که روستاهای دارای منابع آب رودخانه ای دارای پایداری بیشتری نسبت به دیگر روستاها بوده اند.

در دو دهه اخیر در سراسر دنیا جشنواره های متعددی با هدف رونق بخشیدن به گردشگری و جذب فرصت های بالقوه اقتصادی برگزار شده است. کشور ایران با دارا بودن ظرفیت های بالقوه فرهنگ بومی با قدمت طولانی در تاریخ، خاستگاه مراسم سنتی و آیینی بسیاری است. تعدادی از این مراسم در شهرستان رودبار در قالب جشنواره های سالانه در برخی از نقاط روستایی برگزار می شوند. اهمیت این رویداد ها به رقابت فشرده جشنواره ها برای جذب بازدیدکننده ها منجر شده است. از این رو تحلیل عواملی که ممکن است بر تداوم حضور گردشگران تأثیرگذار باشد، اهمیت یافته است. یکی از این عوامل مکان یابی بهینه جشنواره هاست. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق حاضر، افراد شرکت کننده در جشنواره های سنتی شهرستان رودبار می باشد. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که حجم نمونه 322 نفر به دست آمد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از روش های آمار توصیفی (درصد و فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون تحلیل عاملی و مدل ahp) صورت گرفته است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی نشان داد که عوامل اقتصادی ناشی از عدم مکان گزینی صحیح جشنواره ها بیش از سایر عوامل در عدم گسترش جشنواره ها در شهرستان رودبار موثر می باشد. همچنین جهت مکان یابی سایت های برگزاری جشنواره های سنتی در روستاهای مورد نظر از مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. برای مکان یابی مربوطه شاخص های سازگاری اراضی، شیب، جهت شیب، فاصله از جاده اصلی، فاصله از رودخانه، فاصله از کاربری های موردنیاز، فاصله از کاربری های مزاحم و فاصله از کاربری های بی تفاوت و همچنین فاصله از کاربری های مرتبط با هریک جشنواره ها در نظر گرفته شده است. مکان یابی صحیح و بهینه سایت های برگزاری جشنواره های سنتی در روستاهای موردنظر موجب جذب گردشگران بیشتر به منطقه و توسعه فعالیت های مرتبط با آن خواهد شد. پیشنهاد می گردد با مشارکت و سرمایه گذاری نهاد های دولتی و خصوصی و تدوین قوانین و مقررات حمایتی، در جهت توزیع امکانات، خدمات و زیرساخت های مرتبط با گردشگری اقدام شود تا با اشتغالزایی و افزایش درآمد حاصل از گردشگری، بقای این مراسم بعنوان میراث فرهنگی استان تضمین گردد.

امروزه مشکلات مسکن روستایی ناشی از فقدان استحکام مناسب، فرسودگی بنا، آلودگی های بهداشتی ناشی از تداخل دام و محل زیست، تداخل فضای معیشتی و زیستی از مهمترین چالش¬های مساکن روستایی در کشور می باشد، که از ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه روستایی کشور نشات می گیرد. به طوری که برای غلبه بر چالش های فوق الذکر در دو دهه اخیر ارایه اعتبارات مسکن در قالب طرح ملی مقاوم سازی مساکن روستایی مورد توجه برنامه ریزان در کشور قرار کرفته است. هدف این پژوهش، بررسی نقش اعتبارات مسکن روستایی در بهسازی آن و به تبع آن تغییرات ایجاد شده در الگوهای مسکن در مناطق روستایی است. پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی است که برای تبیین موضوع و نتایج آن از روش های توصیفی– تحلیلی مبتنی بر مطالعه میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی پژوهش دهستان شمشیر از توابع بخش مرکزی شهرستان پاوه در غرب استان کرمانشاه می باشد که براساس داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1390) دارای 2593 خانوارهای ساکن بوده که با استفاده از فرمول کوکران 287 مورد به عنوان نمونه انتخاب گردید و پرسشنامه ها به طور تصادفی ساده توزیع شده است. روایی پرسش نامه توسط گروهی از صاحب نظران تأیید شد و با انجام پیش آزمون، پایایی گویه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به میزان 70/0 محاسبه گردید. برای تحلیل داده ها از روش های آماری از قبیل آزمون های t تک نمونه ای، فریدمن، ویلکاکسون، کروسکال والیس و مک نمار استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان می دهد که بهسازی مساکن روستایی نقش مهمی در ایجاد تغییرات در اجزای مسکن روستایی برجا گذاشته است. به طوری که، این تغییرات را می توان در طرح و نقشه ظاهری و الگو برداری گسترده از مساکن شهری، حذف برخی از اجزای اساسی مسکن قدیم و نیز بهبود دسترسی به امکانات و خدمات زیرساختی و ... مشاهده نمود. نتایج یافته های تحلیلی استفاده از آزمون های آماری از قبیل t تک نمونه ای نشان می دهد که بالا بودن میانگین عددی هر یک از مولفه های مورد نظر (در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی) به جز مولفه¬ اقتصادی از مطلوبیت عددی مورد آزمون برخوردار است. از طرفی دیگر نتایج یافته های استفاده از آزمون فریدمن نشان می دهد که تفاوت معناداری در ویژگی های چهارگانه مسکن روستایی در دو دوره قبل و بعد از ارایه اعتبارات مسکن روستایی رخ داده است . علاوه بر این، نتایج یافته های استفاده از آزمون ویلکاکسون در خصوص بررسی معناداری تفاوت دوره قبل و بعد از استفاده از اعتبارات مسکن روستایی بیانگر وجود معناداری در همه مولفه های ویژگی های مسکن در سطح 99 درصد است. واژگان کلیدی: اعتبارات، مسکن روستایی، بهسازی مسکن، اقتصاد روستایی، شهرستان پاوه

کم توجهی به زنان در برنامه ریزی و تخصیص منابع، موجب کند شدن و حتی عدم توفیق در برخی از برنامه های توسعه می شود. از این رو توجه بسیاری بر توانمند سازی زنان روستایی ، به مثابه نیمی از توان توسعه معطوف شده است. در تحقیق حاضر به تبیین نقش زنان در اقتصاد سکونتگاه های روستایی با تاکید بر اشتغال پرداخته شده است، که فرضیه های تحقیق به شکل زیر می باشد؛ بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان با میزان و نوع اشتغال آنان رابطه معناداری وجود دارد و در فرضیه دوم نیز؛ بین تنموع شغلی، توانمندی و کیفیت زندگی زنان در محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. هدف تحقیق حاضر، بررسی سهم زنان روستایی در فعالیت های اقتصادی روستایی و تاثیر آنان بر پایگاه اجتماعی و اقتصادی و کیفیت و توانمندی زنان می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای دهستان وراوی از شهرستان مهر می باشد. از بین 4 روستای این دهستان تمامی 4 روستا مورد نمونه گیری قرار گرفته است، که نمونه گیری آن به صورت تصادفی ساده انجام شده است. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد، بین پایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان (درآمد و تحصیلات و میزان اراضی) و نوع اشتغال زنان رابطه معناداری وجود دارد. ولی میان پایگاه اجتماعی و اقتصادی زنان و میزان اشتغال آنان هیچ رابطه معناداری وجود ندارد. میان توانمندی زنان و کیفیت زندگی آنان نیز رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد به طوری که هرچه زنان توانمندتر باشند سطح کیفیت زندگی آنان نیز بالاتر می باشد به طوری که زنانی که از لحاظ اقتصادی توانمندتر هستند دارای کیفیت زندگی بالاتری نیز می باشند.در پایان تحقیق پیشنهاداتی جهت بهبود وضعیت زندگی زنان روستایی و بالاتر رفتن کیفیت زندگی آنان ارائه شده است.

طی سال‎های اخیر توسعه شهرنشینی و افزایش گذران اوقات فراغت، منجر به گسترش گردشگری در مناطق عشایری با توجه به قابلیت‎ها و توانمندی‎های طبیعی، اجتماعی و فرهنگی این مناطق شده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی و توان سنجی زمینه‎های گردشگری عشایری در مناطق عشایری می‎باشد. در همین راستا، فرضیات زیر مطرح شده است: "سرمایه گذاری در جاذبه های گردشگری عشایری موجب بالا رفتن سطح در آمد روستاییان شده واز حجم مهاجرفرستی منطقه خواهدکاست"؛ "منطقه مرزی گنبدکاووس با توجه به ویژگی های طبیعی،اجتماعی وفرهنگی از توان بالایی برای توسعه گردشگری عشایری برخوردار است." نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می‎باشد و برای جمع‎آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه‎ای و پیمایش میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) استفاده شده است. قلمرو مکانی این تحقیق، دهستان اترک در شهرستان گنبدکاووس است. جمعیت عشایر این دهستان در سال 1387برابر با 4342 نفر بوده که در 671 خانوار عشایری زندگی می‎کنند. تعداد 218 خانوار عشایری طبق فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شد. جهت تجزیه و تحلیل داده‎های جمع‎آوری شده، آمار توصیفی(میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی( آزمون t تک نمونه‎ای و کندال و تحلیل عاملی) مورد استفاده قرار گرفته است. برای رتبه‎بندی روستاهای مورد مطالعه از مدل ویکور استفاده شده است. نتایج نشان می‎دهد تأثیر زمینه‎های طبیعی، اجتماعی و فرهنگی گردشگری عشایری بالاتر از مطلوبیت عددی مورد آزمون می‎باشد و زمینه‎های فرهنگی بالاترین میانگین را به خود اختصاص داده است.همچنین در ارتباط با وضعیت درآمدی نشان می‎دهد که درآمد عشایر در محدوده مورد مطالعه وضعیت مطلوبی ندارد. نتایج تحلیل عاملی در مورد عوامل موثر در جذب گردشگران به منطقه مورد مطالعه نشان می‎دهد که عامل فرهنگی، با مقدار ویژه 4.25 مهمترین عامل است. طبق نتایج بدست آمده،منطقه مورد مطالعه از توان بالایی جهت توسعه گردشگری برخوردار است. در پایان تحقیق، پیشنهادهایی جهت بالابردن جذب گردشگر به منطقه مورد مطالعه ارائه شده است.

به منظور توسعه پایدار روستایی و دسترسی روستائیان به درآمدهای پایدار، توسعه گردشگری از جمله راهکارهایی است که می تواند مورد توجه برنامه ریزان قرار گیرد. گردشگری روستایی به عنوان شکل خاصی از گردشگری در صورتی که با مدنظر قرار دادن ویژگی ها، نیازها و مسایل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی، برنامه ریزی و ساماندهی شود، قادر است بخش عمده ای از مشکلات مناطق روستایی کشور همچون- بیکاری و فقر را مرتفع سازد. بهره مندی از آثار و نتایج گردشگری روستایی نیازمند ارزیابی و بررسی زمینه های این نواحی جهت توسعه گردشگری در این نواحی می باشد. یکی از زمینه های ضروری، وجود سرمایه اجتماعی مطلوب در جامعه میزبان می باشد. در همین راستا، در تحقیق حاضر به تحلیل سرمایه اجتماعی جهت توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. نوع تحقیق کاربردی، روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) ، روش تجزیه و تحلیل به صورت توصیفی و استنباطی (مدل ویکور وتحلیل عاملی) می باشد. قلمرو مکانی این تحقیق دهستان دستجرده شهرستان طارم است. این دهستان دارای 13 روستا می باشد. جمعیت این دهستان در سال 1390 برابر 7309 نفر و همچنین دارای 2083 خانوار بوده است. تعداد 280 خانوار از طریق فرمول اصلاح شده کوکران به عنوان حجم نمونه تحقیق انتخاب شد. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان می دهد، وضعیت سرمایه اجتماعی روستاهای مورد مطالعه جهت جذب گردشگر در وضعیت مطلوبی قرار داشته و شاخص مشارکت اجتماعی بیشترین همبستگی را با سرمایه اجتماعی دارا می باشد.در زمینه عوامل عدم توسعه گردشگری، نتایح تحلیل عاملی نشان می دهد، مهمترین عامل عدم توسعه گردشگری در دهستان دستجرده نبود امکانات فیزیکی مطلوب، عدم تبلیغات مناسب و نبود برنامه ریزی در زمینه جذب گردشگر است.

طی سال های اخیر با رشد گردشگری به عنوان رویکرد نوین اقتصاد، توجه ویژه ای به انواع گردشگری شده است در این میان گردشگری فرهنگی به دلیل توجه به کسب تجربه درباره فرهنگ حال و گذشته می تواند به دلیل جذب گردشگران بسیار اهمیت زیادی دارد. از این رو تحلیل عواملی که ممکن است بر تداوم حضور گردشگران فرهنگی تأثیر گذار باشد، اهمیت یافته است. یکی از این عوامل داشتن زمینه های فرهنگی لازم جهت گسترش گردشگری فرهنگی است. شهر زنجان با وجود قابلیتها ی گردشگری مناسب هنوز با مشکلات متعددی از قبیل بیکاری ،درآمد کم و ... روبروست ،بنابراین ضرورت دارد در جهت گسترش گردشگری فرهنگی در راستای دستیابی به بخشی از اهداف توسعه پایدار شهری گام موثری برداشت .هدف از تحقیق حاضر بررسی زمینه های گردشگری فرهنگی می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق حاضر، ،خانوارهای محلات شهر زنجان می باشد. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده که حجم نمونه 383 نفر به دست آمد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از روش های آماری توصیفی (درصد و فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون های کروسکال و الیس، آزمون t تک نمونه ای، شفه و مدل ویکور) انجام شده است. نتایج حاصل از آزمون ها نشان می دهد که رتبه محلات مورد مطالعه، در زمینه های گردشگری فرهنگی با یکدیگر متفاوت می باشد و علت این تفاوت نیز به پایگاه اجتماعی طبقات، سن، درآمد و... بستگی دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که اولین توانمندی گردشگری استان، برگزاری مراسم دهه اول محرم می باشد. پیشنهاد می گردد با تبلیغات موثر و بالا بردن زمینه های فرهنگی در محلات ، در جهت گسترش گردشگری فرهنگی اقدام شود تا با اشتغال زایی و افزایش درآمد حاصل از گردشگری، بقای این مراسم و به تبع آن توسعه گردشگری فرهنگی تضمین گردد.

پویایی و توسعه مطلوب گردشگری به عنوان فعالیتی چند بخشی با ارتباطات و پیچیدگی های مختلف و صحنه ای با بازیگران متعدد، مستلزم نگرشی همه جانبه وسیستماتیک به عناصر تشکیل دهنده آن و تدوین برنامه ای جامع و مدون است که در عین واقع گرا بودن آینده نگر نیز باشد. در این راستا هدف پژوهش حاضر بررسی و تحلیل وضعیت گردشگری روستاهای بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان با رویکردی سیستمی می باشد تا بدینوسیله شناختی جامع از وضع موجود گردشگری منطقه، حاصل آید و این شناخت همه جانبه وضع موجود، زمینه ساز اتخاذ برنامه ریزهای هدفمند جهت رفع موانع، پویایی و توسعه صنعت گردشگری در میان روستاهای بخش گردد. پژوهش حاضر به لحاظ نوع کاربردی و از حیث جمع آوری اطلاعات توصیفی تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات در بخش نظری با استفاده از منابع اسنادی و در بخش عملی پیمایشی مبتنی بر توزیع پرسشنامه در میان گردشگران، مسئولین و ساکنین محلی بوده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات علاوه بر شاخص های آمار توصیفی (میانگین، مد، میانه) از آزمونهای t تک نمونه ای، رتبه ای فریدمن، تحلیل واریانس، تحلیل عاملی، تحلیل مسیر و روش برنامه ریزی استراتژیک و ابزار کارآمد آن یعنی تحلیل swot به منظور تدوین استراتژیهای توسعه گردشگری منطقه استفاده شده است. نتایج نشان از مطلوب نبودن سطح تقاضای منطقه دارد، نا آشنایی با منطقه نیز مهمترین مولفه در ضعف تقاضای منطقه می باشد. همچنین در بعد عرضه نیز منطقه دارای وضعیت رضایت کننده ای نیست و ضعف تبلیغات، اطلاع رسانی و آموزش در کنار کمبود خدمات و تسهیلات مهمترین موانع عملکرد مطلوب بعد عرضه منطقه هستند وجود این شرایط موجب شده تا تقاضای منطقه در سطح تقاضای اساسی یا برطرف نشده واقع گردد. در مقابل بعد عوامل بیرونی تاثیر گذار بر سیستم گردشگری منطقه در حد رضایت کننده ای ارزیابی شده است و شرایط فرهنگی در میان مولفه های این بعد بیشترین نقش را در توسعه گردشگری منطقه داشته است . نتایج تجزیه و تحلیل سوات در فرایند برنامه ریزی استراتژیک نیز نشان داد که استراتژیهای رقابتی و در میان آنها گسترش توریسم تجاری به واسطه قرار گیری در مرز بین المللی و فعال بودن بازارچه ها و گمرکات منطقه، دارای اولویت اجرایی هستند.

انقلاب کشاورزی و صنعتی با تغییر نیازها و شیوه زندگی انسان، خانه و محل زندگی او را تغییر داده و انتظارات جدید و متفاوتی از آن را به وجود آوردند. امروزه با شروع انقلاب دیجیتالی موج عظیمی از تحول جریان یافته است که در مسیر خود خانه و مسکن انسان ها را نیز دچار تغییر و دگرگونی می کند. آنچه که در این سرآغاز تحول مهم است سعی بر شناخت نوع و حوزه شتاخت عوامل موثر بر تغییرات الگوی مسکن روستایی در کشورمان و ارائه رهنمودها و الگوهای مناسب برای مواجه با این دگرگونی است. تا پیش از رویارویی با این تحولات عظیم آمادگی لازم برای تغییر به وجود آید. در تحقیق حاضر به تحلیل عوامل موثر در تحولات الگوی مسکن روستایی با تاکید بر سبک زندگی در دهستان اقبال شرقی پرداخته شده است. در همین راستا دو فرضیه زیر مطرح می شود: 1- بین سبک زندگی و تحولات الگوی مسکن روستایی رابطه معناداری وجود دارد.2- بین درآمد و تحولات الگوی مسکن روستایی رابطه معناداری وجود دارد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و جامعه آماری تحقیق تمام روستاهای دهستان اقبال شرقی می باشد. از بین 14 روستای این دهستان 4 روستا (ارنجک، وثوق آباد، نجف آباد شینقر) با استفاده از روش نمونه گیری احتمالی ساده و طبقه بندی و با استفاده از فرمول اصلاح شده ی کوکران انتخاب شدند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی( پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم بصورت کمی و کیفی با استفاده از آمار توصیفی ( میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی ( ضریب همبستگی پیرسون، آماره t تک نمونه ای و t دو نمونه ای( دو گروهی)، آزمون کروسکال والیس، آزمون یومن ویتنی، ضریب همبستگی، تحلیل واریانس و آزمون همگونی کای دو مبتنی بر جدول توافقی) صورت گرفت است. نتایج تحقیق نشان می دهد، بین تحولات الگوی مسکن روستایی و سبک زندگی رابطه معناداری وجود دارد بدین معنا که با شهری شدن سبک زندگی خانوارهای روستایی، پذیرش الگوی جدید مسکن افزایش می یابد. با توجه به یافته های بدست آمده در ارتباط با درآمد خانوارهای روستایی و ارتباط آن در تحولات مسکن، مطالعات بدست آمده نشان می دهد بین درامد و تحولات الگوی مسکن رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. به این معنا که خانوارهایی که از درامد بالایی برخوردار بوده اند پدیرش تحولات الگوی مسکن روستایی نیز بیشتر بوده است. در پایان تحقیق پیشنهادهایی جهت اصلاح فرآیند ساخت الگوی مساکن روستایی و شناخت روابط صحیح میان محیط های شهری و روستایی و همچنین ارائه روش هایی درست و مطمئن جهت ساخت مساکن روستایی در برابر عوامل تاثیر گذار بر الگوی آن ارائه شد.

فقر به عنوان یکی از مهمترین آسیب های اجتماعی،اقتصادی و جغرافیائی قدمتی به طول تاریخ زندگی بشر دارد. بین فقر و زندگی روستائی ضریب همبستگی بالائی وجود دارد،زیرا بیش از سه چهارم فقرا در مناطق روستائی زندگی می کنند.از آنجا که هرگونه سیاستگذاری موفق (در راستای توسعه روستائی) مستلزم شناخت این پدیده است؛پژوهش با هدف شناخت علل و ریشه ها به منظور کاهش نسبی آن در یک منطقه جغرافیائی تدوین گردیده است.با توجه به این مهم که هرگونه توسعه ای نیازمند مشارکتهای مردمی است و فقرا در برنامه های توسعه مشارکتی ندارند (و یا نمی توانند داشته باشند)،ضرورت تحقیق مشخص می گردد.تحقیق از لحاظ نوع کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی می باشد.نگرش تحقیق سیستمی-ساختاری است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی با استفاده از ابزارهای فیش برداری،جستجو در شبکه جهانی،پرسشنامه،مصاحبه و مشاهده انجام شده است.جامعه آماری تحقیق شامل 24 روستای دهستان ماهنشان با 9843 نفر جمعیت می باشد.تعداد نمونه ها با استفاده از روش کوکران 312 نفر محاسبه گردیده است.با توجه به پهناگر بودن تحقیق،از روش نمونه گیری شماتیک استفاده شده است.به منظور تجزیه و تحلیل اطاعات از روشهای کمی و کیفی بهره گرفته شد.در روشهای کمی از آزمون t تک نمونه ای-آزمون کروسکال و الیس و آزمون یومن ویتنی استفاده گردید . نتایج تحقیق نشانگر نقش شاخص سرمایه گذاریهای دولتی در توزیع فقر به همراه نقش نسبی موقعیت خصوصی روستاها می باشد . با توجه به نقشه توزیع فقر در منطقه پیشنهاداتی از جمله دسترسی به اعتبارات سرمایه ای (دولتی) ، آموزش، پرداخت وام، گسترش بیمه های اجتماعی و... ارائه شده است.

بررسی ها نشان می دهد، وجود فقر گسترده، نابرابری در حال رشد و بیکاری فزاینده ، ریشه در رکود و سیر نزولی زندگی اقتصادی مناطق روستایی دارد. بنابراین شناخت عوامل موثر در فقر جوامع روستایی ضروری می باشد. در تحقیق حاضر به بررسی عوامل موثر در توزیع فضایی فقر نواحی روستایی پرداخته شده است. در همین راستا دو فرضیه مطرح شده است: 1- رابطه ی معناداری بین فضای اقتصادی کار آفرینی و توزیع فضایی فقر در محدوده ی مورد مطالعه وجود دارد. 2- رابطه ی معنا داری بین توزیع فضایی فقر در روستا-های مورد مطالعه و تنوع اقتصاد محلی این روستا ها وجود دارد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی می باشد. جامعه ی آماری تحقیق خانوار های 26روستا ی دهستان محمود آباد واقع در شهرستان شاهین دژ استان آذربایجان غربی می باشد، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ( روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده) یازده روستا به صورت تصادفی از طبقات مختلف جمعیتی انتخاب شدند، که دارای 1293 خانوار می-باشند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی( پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی( میانگین 50 درصد هزینه، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی( ضریب همبستگی، آماره tتک نمونه ای و t دو گروهی مستقل، کروسکال والیس، یومن ویتنی، تحلیل واریانس و آزمون توکی، آزمون سیمرنوف، جانکهیر، آزمون رگرسیون، آزمون والد- ولفوویتز دو گروهی) صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد، 60 درصد از خانوار ها در محدوده ی مورد مطالعه در فقر نسبی قرار داشته و بعد اجتماعی فضای کارآفرینی بیشترین رابطه را با توزیع فضایی فقر دارد. همچنین عواملی مانند پایین بودن تنوع اقتصادی، پایین بودن فضای کار آفرینی، بالا بودن بعد خانوار، الگوی سکونت گزینی و دسترسی محدود به زمین های مطلوب، نامناسب و درآمد زا نبودن شغل های فرعی، پایین بودن تعداد افراد شاغل در خانواده، از جمله عوامل موثر بر فقر در نواحی روستایی می باشد. در پایان تحقیق، پیشنهاد هایی از قبیل ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی، خرید تضمینی محصولات کشاورزی، توسعه ی بیمه ی تامین اجتماعی برای کمک به سالمندان و ازکار افتادگان در روستا و . . . جهت اصلاح و بهبود وضعیت اقتصادی و کاهش فقر در روستا های مورد مطالعه ارائه شد.

چکیده یکی از رویکردهایی که در چهارچوب توسعه پایدار روستایی مطرح می باشد، رویکرد تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی از طریق گردشگری است، زیرا تنوع اساس ثبات و پایداری است و هر اندازه سیستمی متنوع تر گردد، پایداری و پویایی آن در طول زمان و در مکان های مختلف در مقابل تنش های درونی و بیرونی حفظ می گردد. در تحقیق حاضر به بررسی اثرات گردشگری سبز در تنوع بخشی اقتصاد روستایی جهت تحقق توسعه پایدار در دهستان خرمدره پرداخته شده است. در همین راستا دو فرضیه زیر مطرح می شود : 1ـ گردشگری سبز موجب تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی در محدوده مورد مطالعه شده است.2ـ بین گردشگری سبز و توسعه پایدار روستایی در محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد. هدف تحقیق تحلیل اثرات گردشگری سبز بر تنوع بخشی اقتصاد روستایی می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، جامعه آماری تحقیق شامل خانوار های دو روستا دارای گردشگری سبز و دو روستا فاقد گردشگری سبز دهستان خرمدره، واقع در شهرستان خرمدره استان زنجان می باشند. روستاهای فاقد گردشگری از طریق روش تصادفی انتخاب گردیده اند. در تحقیق حاضر، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم با استفاده از آمار توصیفی ( میانگین و توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (یومن ویتنی ،آزمون t دو گروهی، کروسکال والیس، t جفت و شاخص تغییرات ساختاری، مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزارeqs ) صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد، گردشگری سبز سبب تنوع بخشی اقتصادی روستاهای مورد مطالعه شده و منابع درآمدی متنوعی را در اختیار روستاییان قرار داده که در نهایت سبب افزایش درآمد آنها شده، همچنین گردشگری همسو با اهداف توسعه پایدار روستایی بوده هر چند بیشتر اهداف بعد اقتصادی آن را محقق کرده است. واژگان کلیدی: اقتصاد روستایی،گردشگری روستایی، توسعه پایدار روستایی، دهستان خرمدره

زنان بویژه زنان روستایی، طبقه ای از جامعه هستند که مورد کم توجهی قرار گرفته و از ظرفیت بالای آنها جهت مشارکت در فرایند توسعه، استفاده صحیح و کاملی نمی شود. از آنجایی که نیمی از جمعیت در روستاها زنان هستند، یکی از راه های دستیابی به این منابع نیروی انسانی مطالعه فعالیت های اقتصادی زنان روستایی در عرصه های گوناگون است از آنجا که فضاهای جغرافیایی بر روی معیشت اثر می گذارد، در دو فضای جغرافیایی متفاوت می¬توان دو کارکرد اقتصادی و بهره برداری متفاوت از زمین را مشاهده کرد. برای درک بهتر ویژگی های روستایی به شناخت عمیق تری از فضای روستایی که در آن روابط اجتماعی و مناسبات جنسیتی به خوبی قابل درک باشد، نیاز است. مکان های روستایی همانند دیگر مکان های جغرافیایی فضاهایی به شدت جنسیتی هستند و تمامی رفتارها و عملکردها بازتابی از نگرش¬ها، عقاید و دیدگاه های در خصوص جایگاه و نقش ها و وظایف دو جنس است. در تحقیق حاضر به بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی – اقتصادی برکارکرد زنان روستایی و همچنین بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی بر کارکرد زنان روستایی در دهستان بناب شهرستای زنجان پرداخته شده است. روش به کار گرفته در تحقیق، پیمایشی – توصیفی است و داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و گردآوری شده است. پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ به میزان 77. 0 محاسبه شده است. جامعه آماری تحقیق، زنان ساکن در روستاهای دهستان بناب از توابع شهرستان زنجان می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری احتمالی طبقه بندی 9 روستا و 300 پرسشنامه انتخاب شد. نتایج و تحلیل آزمون واریانس 22 .1 نشان داد که تفاوت معناداری بین مشارکت زنان و موقعیت جغرافیایی در روستاهای مورد مطالعه وجود ندارد. همچنین آزمون ضریب همبستگی نشان داد رابطه معناداری بین پایگاه اجتماعی – اقتصادی زنان روستایی و کارکرد آنها وجود ندارد.

برای توسعه گردشگری نیاز مبرم به امنیت اقتصادی و اجتماعی دیده می شود ، تا جاییکه این امر یکی از کلیدی ترین مسائل پیش رو در توسعه گردشگری است ؛ بطوریکه طی چند سال اخیر در کشورهایی که از لحاظ امنیت سقوط داشته اند با کاهش چشمگیر رونق صنعت گردشگری همراه بوده اند. بحث امنیت در گردشگری از فازهای مختلفی تشکیل شده است که بقا و پایداری توسعه گردشگری در گرو تأمین امنیت است. مناطق مرزی که به لحاظ شرایط استراتژیک نظامی و جدایی از چرخه صنعت داخلی کشور نمونه های بارزی از شهرهای محروم از نظر اقتصادی است که همواره نیازمند شهرهای اطراف و شهرهای پیشرفته تر کشور بوده اند. این مناطق به دلیل کمبود امکانات و عدم سرمایه گذاریهای مناسب همواره از نقاط محروم کشور محسوب میشوند. احساس امنیت نشأت گرفته از وجود امنیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و موارد دیگر است. در تحقیق حاضر برای یافتن وجود احساس امنیت مولفه های امنیت اقتصادی و اجتماعی موردبررسی قرار گرفت وبا مورد بررسی قرار دادن ساکنین شهرستان مریوان وگردشگران از لحاظ شاخص های اجتماعی و اقتصادی، با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه پرداخته شد. تحلیل داده ها نشان می دهد که احساس امنیت اجتماعی و اقتصادی در منطقه موردمطالعه جهت ورود گردشگران وجود ندارد اما بین احساس امنیت اجتماعی و احساس امنیت اقتصادی و تمایل گردشگران جهت مسافرت دوباره به منطقه موردمطالعه رابطه معناداری وجود دارد. نتیجه آنکه به علت تک بعدی بودن اقتصاد در منطقه و نبود آموزش و اطلاع رسانی های لازم راجع به بنگاه های گروهی و زودبازده، رویکرد مردم نیز به سمت اقتصاد مبتنی بر درآمدهای مرزی می باشد که این خود از عوامل اصلی نبود احساس امنیت اقتصادی در منطقه موردمطالعه می باشد. کلیدواژه: امنیت، توسعه گردشگری، شهرستان مریوان

سوال اساسی تحقیق، سرمایه اجتماعی تا چه اندازه ای در پایداری معیشت خانوارهای روستایی نقش دارد؟ هدف تحقیق حاضر بررسی میزان نقش سرمایه اجتماعی در معیشت پایدار روستائیان می باشد. پژوهش حاضر از نظر نوع کاربردی، روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده، روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) صورت گرفته، و برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی(ضریب همبستگی پیرسون، آماره t تک نمونه ای، رگرسیون و تحلیل مسیر) مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق 2535 خانوار 25 روستای دهستان زرین دشت، شهرستان دره شهر می باشد. برای محاسبه حجم نمونه در بین خانوارها با استفاده از فرمول کوکران تعداد 257 نمونه انتخاب و نمونه گیری به صورت تصادفی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد، میان پایداری معیشت و شاخص های درآمد (404/0)، مسکن(192/0)، بیمه مسکن(225/0)، سند مسکن(194/0) و مساحت عرصه(124/0) همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و با افزایش این عوامل پایداری معیشتی بهبود می یابد، همچنین نتایج حاصل از تحلیل مسیر نیز نشان می دهد، اعتماد اجتماعی با اثرات کلی 2/0 کمترین تأثیر و مشارکت اجتماعی با اثرات کلی 417/0 بیشترین تأثیر را بر پایداری معیشتی خانوارهای روستاهای دهستان مورد مطالعه داشته است.

دسترسی به غذای کافی به همراه سلامت تغذیه ای از محورهای اصلی توسعه و سلامت هر جامعه است؛ در بین اولویت های اهداف توسعه پایدار هر کشور، دستیابی به امنیت غذایی اهمیت ویژه ای دارد. در این راستا گسترش امنیت غذایی می تواند باعث تسریع روند توسعه پایدار در روستاها شود؛ بنابراین هدف از این پژوهش بررسی تحلیل نقش امنیت غذایی در توسعه پایدار نواحی روستایی می باشد، تحقیق حاضر از نوع کاربردی و ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات هم به صورت کمی (آمار توصیفی میانگین و توزیع فراوانی، انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آزمون تحلیل مسیر) و کیفی و برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش (مقیاس ناامنی غذایی و استاندارد کالری) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای تمام 5 روستای دهستان طاقانک شهرستان شهرکرد می باشد. برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که تعداد 273 مورد انتخاب و پرسشنامه ها به صورت تصادفی ساده توزیع شده است.

در مناطق روستایی، کشاورزی منبع اصلی درآمد و معیشت است. رشد در بهره وری کشاورزی پایدار به طور مستقیم بر رفاه بخش عمده ای از مردم فقیر روستایی تأثیر گذار است. مطالعه حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال می باشد که :آیا بین کشاورزی پایدار و توزیع مکانی فقر رابطه معناداری وجود دارد؟ هدف تحقیق حاضر بررسی میزان اثرات کشاورزی پایدار در توزیع مکانی فقر روستایی منطقه مورد مطالعه می باشد.

تأمین امنیت غذایی جامعه روستایی یکی از اهداف و نیازهای مهم در برنامه های توسعه روستایی محسوب می شود. در این راستا گسترش امنیت غذایی می تواند باعث تسریع روند توسعه اقتصادی در روستاها شود. مطالعه حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال می باشد: آیا بین امنیت غذایی و توسعه اقتصادی رابطه معناداری وجود دارد؟ هدف تحقیق حاضر سنجش میزان امنیت غذایی در توسعه اقتصادی سکونتگاه های روستایی است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، ماهیت و روش از نوع تحلیلی- توصیفی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده است. تجزیه وتحلیل اطلاعات به روش کمی و کیفی می باشد. درروش کمی، آمار توصیفی (میانگین و توزیع فراوانی، انحراف معیار) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون، آماره t تک نمونه ای، تحلیل مسیر، رگرسیون خطی، من ویتنی و کروسکال والیس) و برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش (مقیاس ناامنی غذایی و استاندارد کالری) استفاده شده است.

در فرایند توسعه، مدیریت روستایی از ارکان اصلی و جدایی ناپذیر توسعه پایدار روستایی می باشد، به طوری که مدیریت روستایی می تواند شرایط لازم برای زیست پذیری سکونتگاه های روستایی و به تبع آن بهبود کیفیت زندگی ساکنین فراهم نماید.از اینرو هدف پژوهش حاضر ارزیابی نقش مدیریت روستایی در ارتقای زیست پذیری و دستیابی به توسعه پایدار روستایی در روستاهای دارای 100 خانوار و بیشتر در شهرستان سلطانیه می باشد که با بهره گیری از طبقه بندی جمعیتی و توپوگرافیکی از 19 روستای موجود، تعداد 10 مورد برای انجام تحقیق انتخاب شده است.یافته های تحقیق مبین بالا بودن میزان تاثیر نقش مدیریت روستایی در کلیه مولفه های زیست پذیری در روستاهای نمونه به جز مولفه زیست محیطی می باشد. علاوه بر این، نتیجه تحلیل خوشه ای بیانگر وجود رابطه مستقیم بین عملکرد مدیریت روستایی و ضریب زیست پذیری به میزان 0.658 می باشد. همچنین، نتایج بدست آمده از تحلیل مسیر نشان داد که عملکرد مدیریت روستایی در مولفه های کالبدی و مدیریتی نهادی به ترتیب با (0.374) و (0.371) بیشترین تاثیر را بر روی زیست پذیری روستایی از دیدگاه پاسخگویان داشته است.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

کشاورزی اصلی ترین رکن تأمین نیازهای غذایی یک جامعه بوده،و عاملی تعیین کننده در بی نیازی از انواع اقلام وارداتی محسوب می شود.هرگونه تهدید علیه این بخش،باعث ضربه خوردن به اقتصاد کشور خواهد شد. این پایان نامه با هدف بررسی و تطبیق شرایط آب وهوایی منطقه و استخراج سال های خشکسالی و انطباق این سال ها با حرکات و رفتارهای انسانی تدوین شده است.خشکسالی اثرات منفی بر محصولات کشاورزی دارد.بدین منظور شاخص های اقلیمیspi،pnpi و dr می توانند در مقیاس های زمانی،اثرات خشکسالی را بر تولید محصولات زراعی و حرکات جمعیت شاغل در بخش کشاورزی نشان دهند،انتخاب گردیدند.روش تحقیق در این پایان نامه تجربی،آمار استنباطی،تحلیلی-ترکیبی و قیاسی است.گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده و با بهره گیری از نرم افزار spss به تجزیه و تحلیل و محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و کندال بی بین خشکسالی و عملکرد تولید گندم،کاهش درآمد و حرکات جمعیتی پرداخته شده است.نتایج نشان می دهد،85 درصد تغییرات مقدار تولید گندم بین سال های1385-1375 به تغییرات بارش بستگی دارد،و به ازای یک میلیمتر کاهش در میزان بارندگی،3کیلوگرم کاهش عملکرد گندم در هکتار وجود دارد.این کاهش در سال های خشکسالی شدید که سال های 1375، 1377، 1387، و 1380بوده است،باعث کاهش درآمد کشاورزان به ترتیب ،527922، 289544،999584،1677186 ریال شده است.همچنین نتایج نشان می دهد،بین سال های 1380-1375 که یک دوره خشکسالی مشاهده می شود،76 درصد مهاجرت های روستایی ناشی از پدیده خشکسالی بوده است،که این رابطه با مدل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، که نشان می دهد به ازای هر سانتی متر کاهش بارندگی،4 نفر به تعداد مهاجران افزوده می شود.ضریب همبستگی کندال بی و پیرسون به ترتیب اعداد-0/88 و-0/87 را نشان می دهد،که همبستگی کاملاً معناداری می باشد.نهایتاً با استفاده از آزمون های تی تست و کولوموگروف-اسمیرنوف،همبستگی های مورد نظر مورد آزمون قرار گرفت و در سطح اطمینان 0/95 فرضیه های مطرح شده اثبات گردید.