هدف از این پژوهش تولید کود مایع از لجن و کمپوست به منظور کاهش غلظت فلزات سنگین در کود مایع تولید شده بود. با تولید چنین کود مایعی هم لجن های فاضلاب تولید شده در طی فرآیند تصفیه فاضلاب شهری مورد استفاده قرارگرفته و از تجمع و دفن آن ها در زمین جلوگیری می گردد و هم کود مایع تولید شده از لجن فاضلاب و کمپوست, میزان فلزات سنگین به مراتب کمتری نسبت به لجن فاضلاب و کمپوست خواهد داشت. برای دستیابی به این هدف, امکان تولید کود مایع از لجن و کمپوست و استخراج اسیدهیومیک به روش شیمیایی مورد بررسی قرار گرفت. کود مایع و اسیدهیومیک از لجن و کمپوست با استفاده از سود 0/25 مولار و هیدروکلریدریک اسید 6 مولار, استخراج گردید. مشخصه یابی لجن,کمپوست,کود مایع و اسیدهیومیک استخراج شده از جمله میزان فلزات سنگین, آنالیز عنصری ((chnos, درصد نیتروژن, فسفر قابل جذب, پتاسیم و هدایت الکتریکی, ویژگی های طیفی مادون قرمز (ft-ir), نسبت جذب نور در طول موج 350 نانومتر به طول موج 550 نانومتر (e3/e5) و نسبت جذب نور در طول موج 465 نانومتر به طول موج 665 نانومتر(e4/e6) تعیین گردید. نتایج نشان داد 13/14 درصد وزنی اسیدهیومیک با سه بار استخراج از لجن و 6/4 درصد وزنی اسیدهیومیک با سه بار استخراج از کمپوست به دست آمد. تولید کود مایع از لجن به روش شیمیایی و با محلول سود 0/25 مولار, منجر به کاهش چشمگیر غلظت فلزات سنگین در اسیدهیومیک و کود مایع لجن شده بود ولی غلظت فلزات سنگین اسیدهیومیک استخراج شده از کمپوست در مقایسه با کمپوست کاهش نیافته بود. میزان فسفر, ازت و پتاسیم کود مایع تولیدی در حد کودهای آلی مایع بود. نسبت کربن به نیتروژن, طیف مادون قرمز(ft-ir) و جذب نور در ناحیه طول موج های مرئی اسیدهیومیک لجن و کمپوست با هم هماهنگی داشته و نشان داد که اسیدهیومیک لجن و کمپوست ساختار آلیفاتیک دارند و در نتیجه ورود به خاک, نسبت به ترکیبات آروماتیک سریع تر بوسیله میکروارگانیسم ها تجزیه شده و در دسترس گیاهان قرار می گیرند. اسیدهیومیک کمپوست نسبت به اسیدهیومیک لجن دارای ساختار آلیفاتیک بیشتر بود و می تواند بیانگر زمان کم فرآیند هوموسی شدن کمپوست باشد و یا به عبارتی ممکن است کمپوست مورد استفاده کاملاً رسیده نباشد. نتیجه گیری کلی این پژوهش نشان می دهد که تولید کود مایع و استخراج اسیدهیومیک از لجن, روشی کارآمد برای تولید کود مایعی با میزان مواد آلی بالا و غلظت فلزات سنگین پایین است.