نام پژوهشگر: مهدی منتظرقائم

تمسک به عام در شبهه مفهومی ومصداقی مخصص (با استقرای تام در قانون مدنی)
thesis سایر - دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری - دادگستری - دانشکده حقوق 1392
  حمیدرضا رستمی   مهدی منتظرقائم

در این پایان نامه ابهام و اجمال در حکم خاص مورد بررسی قرار گرفته است واین سوال مطرح است که اگر حکمی عام وجود داشته باشد ودر رابطه با آن حکمی خاص و مجمل آمده باشد و مشخص نباشد تا چه اندازه دامنه ی حکم عام را محدود کرده است راه حل رفع اجمال ورسیدن به تفسیر صحیح از حکم چیست؟ با توجه به این که شبهه ای که ناشی از اجمال مخصص است یا ریشه در عدم شناخت مفهوم مخصص دارد و یا ناشی از عدم شناخت مصادیق آن است، به تفصیل هر یک از دو مورد به صورت تطبیقی با مواد قانونی بررسی می گردد.از طرف دیگر متصل یا منفصل بودن مخصص تاثیر داشته و خود می تواند ناشی از دوران امر بین اقل و اکثر و یا شک درمتباینین باشد.چنانچه مخصص منفصل از حکم عام باشد وشبهه نیز به نحو دوران بین اقل و اکثر، چون که مخصص نقشی در مرحله ی انعقاد ظهور عام ندارد واجمال آن اختلالی در ظهور عام ایجا نمی کند ظهور دلیل عام با ظهور مخصص تعارض پیدا کرده و نسبت به افراد و مصادیقی که مشمول عنوان مخصص هستند از حجیت عام دست کشیده و حکم عام را نسبت به سایر افراد(حتی افراد مورد تردید)جاری می کنیم چون که دلیل خاص نسبت به این افراد حجیتی ندارد که بخواهد در مقام تعارض حجیت عام را از بین ببرد اما اگر شبهه ی مفهومی مخصص منفصل به نحو شک در متباینین باشد گرچه حجیت عام از بین نمی رود اما به دلیل علم اجمالی به خروج یکی از موارد متباین از حگم عام در خصوص هیچ یک از آنها حکم عام جاری نمی شود و در خصوص مابقی حجیت عام پابرجاست اما در شبهه ی مفهومی مخصص متصل از آنجا که متصل بودن مخصص در مرحله انعقاد ظهور عام اختلال ایجاد می کند و جلوی ظهور عام را می گیرد، اجمال مخصص به عام سرایت کرده و تمسک به عام جایز نمی باشد.در خصوص شبهه مصداقی نیز صرف نظر از انواع آن، چون که منشا تردید این است که نمی دانیم چه افراد و مصادیقی از حکم عام خارج شده اند این اجمال به حکم عام سرایت کرده ومانع از جواز تمسک به عام می گردد. امیدواریم نگارش این پایان نامه باتوجه به عدم وجود سابقه ی تحقیق دانشگاهی بتواند در راستای درک و تفسیر صحیح از قوانین مخصوصا مواردی که قانون با اجمال مواجه است راه گشا باشد.

حبوه در فقه امامیّه و حقوق ایران
thesis سایر - دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری - دادگستری 1392
  محمدرضا کمیلی فرد   علی اکبر فرح زادی

چکیده حبوه در لغت به معنای بخشش و در اصطلاح اموالی است که از میّت، وجوباً و بلاعوض به پسر بزرگ او داده می شود و ویژ? فقه امامیّه می باشد. حبوه بنابر قول مشهور فقها و قانون مدنی قرآن، لباس ها، شمشیر و انگشتر متوفّی است. در بحث حبوه، به پسر بزرگ محبوٌله، به متوفّی محبوٌمنه، و به اموال موضوع حکم محبوٌبه (یا حبوه) گفته می شود. بنابر دیدگاه برخی فقهای امامیّه در خصوص جایگاه حکم حبوه، این حکم از ضروریّات مذهب امامیّه بوده و به عقید? مشهور ایشان، امامی مذهب بودن محبوٌله و عدم انحصار ترکه در اموال حبوه، برای اجرای آن حکم شرط است. در تألیفات برخی فقها در مبحث حبوه، به فلسف? آن هم اشاره شده است که با توجّه به این که در روایات، علّت حکم وارد نشده و فقیه نیز به دنبال دلیل حکم است نه علّت آن، این سخن قابلیّت بررسی در این موضوع را ندارد. در حقوق ایران، تنها منبع قانونی حبوه، مادّ? 915 قانون مدنی است که با توجّه به دیدگاه مشهور فقهای امامیّه تدوین شده و در اجرای آن حکم باید به قوانین مرتبط با میراث (ازجمله قانون امور حسبی) توجّه کرد. به نظر می رسد که یکی از دلایل عدم اجرای حکم حبوه را باید وجود پاره ای از قوانین متعارض دانست. چنان چه پسر بزرگ امامی مذهب و متوفّی مسلمانِ غیر امامی باشد و یا متوفّی و حدّاقل یکی از وراث، کافر باشند، با توجّه به قانون اجاز? رعایت احوال شخصیّ? ایرانیان غیر شیعه، حکم حبوه اجرا نمی شود. همچنین در صورت عتیقه بودن اموال حبوه، با توجّه به قانون راجع به حفظ آثار ملّی باید تشریفات بسیاری را طی کرد که موجب اطال? دادرسی شده و عملاً در محاکم مورد توجّه قرار نمی گیرد.

روند بازنمایی سبک زندگی در سریال های خانوادگی- اجتماعی پربیننده سیمای ج.ا.ا
thesis سایر - دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران 1393
  علی اصغر سلیمانیان   مهدی منتظرقائم

این تحقیق برآنست با رویکرد مطالعات فرهنگی، روند «بازنماییِ» مفهوم «سبک زندگی» در سریال های خانوادگی-اجتماعی پربیننده ی سیمای ج.ا.ا در دهه های پس از انقلاب، را مطالعه کند. به این منظور با نمونه گیری هدفمند برای هر دهه یک سریال انتخاب شد: «پاییز صحرا»، «پدرسالار»، «خط قرمز» و «مرگ تدریجی یک رویا». در بخش ادبیات نظری؛ مدرنیته و مدرنیته ی ایرانی، روند گفتمان های سیاسی-اجتماعی دولت های بعد از انقلاب و نظریه های سبک زندگی بررسی شده است و نظریه ی بازنمایی برساختگرا به عنوان چهارچوب نظری استفاده شده است. در بحث روش، از دو روش نشانه شناسی(الگوی نشانه شناسیِ کیت سلبی و ران کاودوری، تحلیل سه گانه ی فیسک و هارتلی) و تحلیل روایت (الگوی رواییِ بارت) بهره گیری شده است. نتایج نشان می دهد که روند بازنماییِ سبک زندگی در سریال های مورد مطالعه خطی و یکسویه نیست و در هر سریال نحوه ی بازنمایی سبک زندگی تفاوت های محسوسی دارد. در سریال «پاییز صحرا» بازنمایی سبک زندگی حول محور تضاد طبقاتی صورت گرفته است و روایت سریال از خلال تقابل دوگانه ی «سبک زندگی طبقه ی بالا» و «سبک زندگی طبقه ی پایین» پیش می رود. در سریال «پدرسالار» بازنمایی سبک زندگی حول محور تضاد نسلی و در قالب تقابل دوگانه ی «سبک زندگی سنّتی نسل قدیم» و «سبک زندگی نوگرای نسل جدید» صورت گرفته است. در سریال «خط قرمز» سبک زندگی نسل جوانان اوایل دهه ی هشتاد به عنوان «سبک زندگی ساختارشکنانه و ناهمنوایانه» معرفی می شود. در سریال «مرگ تدریجی یک رویا» سبک زندگی حول دو محور تضاد سنّت و مدرنیته و تضاد مذهبی، در قالب تقابل دوگانه ی «سبک زندگی سنّتی مذهبی» و «سبک زندگی مدرن ضدمذهب» بازنمایی شده است. مهمترین تغییرات مشاهده شده در سیاست های بازنمایی در قبال سبک زندگی عبارت اند از: افزایش طرد در بازنمایی سبک زندگی، افزایش نسبت دادن سبک زندگی مطرود(دیگری) به تأثیر یا توطئه ی غرب، افزایش دخالت دادن مسائل سیاسی و تضادهای مذهبی در بازنمایی سبک زندگی. کلیدواژه ها: بازنمایی، سبک زندگی، نشانه شناسی، تحلیل روایت، سریال های خانوادگی-اجتماعی.

مطالعه انگیزه ها و تجربه های بازدیدکنندگان از گالری ها و فروشگاه های هنری شهر یاسوج
thesis دانشگاه امام رضا علیه اسلام - دانشکده هنر و معماری 1393
  حسین خلیلی   مهدی منتظرقائم

«اقتصاد هنر»، دانشی تطبیقی و بین¬رشته¬ای است که با بهکارگیریِ تحلیل های اقتصادی، جامعه شناختی، روان شناختی و... سعی در تبیینِ مسائلِ «دنیایِ هنر» دارد. این علم را می توان به طورِ کلی در سه جُستارِ اصلی، مورد بررسی قرار داد که عبارت اند از «تولید و آفرینش هنری»، «توزیع و مکانیزم های عرضه ی هنری» و «مصرفِ هنری». دراین جا هنر و اثرِ هنری، به واسطه ی اقتصادی بودنِ بحث، به عنوان یک «کالای هنری» مورد بحث قرار می گیرد و درواقع در اقتصاد هنر، بیش تر صحبت از تولید، توزیع و مصرفِ کالاهای هنری است. اما آن چه پژوهش حاضر به طور مشخص به آن پرداخته، مساله ی مصرفِ هنری و عناصرِ مربوط به آن است. در مصرفِ هنری، به لحاظِ شناختی، دو روی کرد اساسی وجود دارد: یکی انگیزه هایی که مخاطب را به مصرفِ هنری می کشاند و دیگری تجربه هایی است که مخاطب پس از مصرفِ هنر، به آن ها دست می یابد. از این رو جستارِ حاضر، تحتِ عنوانِ «مطالعه ی انگیزه ها و تجربه های بازدیدکنندگان از گالری ها و فروشگاه های هنریِ شهرِ یاسوج»، با نوعیتی «بنیادی» و با هدفِ «تولید دانش» در حوزه ی مصرفِ هنری و مخاطب شناسیِ اقتصاد هنرِ ایران، به¬انجام رسیده است. این پژوهش به لحاظِ روش-شناختی، دارای روش تحقیقِ «کیفی»، جمع¬آوریی داده¬ها از طریقِ روش «میدانی» و انجامِ «مصاحبه ی عمقی» است. تعداد نمونه-های تحقیق 40 نفر بوده که شامل هردوجنس(20 نفر مرد و 20 نفر زن) و در فاصله¬ی سنیِ 22 تا 48 سال قرار داشته اند. مدت زمانِ کل مصاحبه های انجام شده، بیش از 23 ساعت بوده است که در محلِ عرضه گاه های هنریِ مورد نظر تحقیق(تعداد 2 گالری و 3 فروشگاهِ هنریِ شهرِ یاسوج)، طیِ یک هفته و در بازه ی زمانیِ 8 تا 13 آذرماه 1393 به انجام رسیده است. علت استفاده از روش مصاحبه ی عمقی، قابلیتِ ویژه ی این روش در بحث و گفت وگوی دوسویه ی پژوهش گر و مصاحبه شونده درباره ی موضوع و امکان دست یابیِ بیش تر به عمقِ دیدگاهِ مخاطب، بوده است. یافته های تحقیق با توجه به بنیان نظری تحقیق و تحلیلِ تاملیِ صورت گرفته در داده ها، حاکی از آن است که مهم ترین انگیزه ها وتجربه های بازدید و مصرفِ هنری در شهرِ یاسوج، تحتِ تاثیر و مربوط به این مجموعه عوامل می باشد: عوامل خانوادگی،تربیتی و آموزشی، عامل لذت(زیبایی شناختی، روان شناختی و تفریحی)، عوامل اجتماعی و فرهنگی، عوامل رسانه ای، عوامل اقتصادی، عوامل عرضه ی هنری، سن و جنسیت. براساس یافته های تحقیق، به نظر می رسد که از میان عوامل فوق، در رابطه با انگیزه، عوامل تربیتی، آموزشی و رسانه ای و در رابطه با تجربه، عامل لذت، در اولویت قرار دارند.

مطالعه انتقادی سبک های روایتگری و نشانه شناسانه پویانمایی شکرستان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده مدیریت و حسابداری 1393
  عاطفه رضوان نیا   مهدی منتظرقائم

این تحقیق بر آن است با رویکرد مطالعات فرهنگی، روند بازنمایی زندگی روزمره ایرانی را در پویانمایی شکرستان مطالعه کند. از آنجا که زندگی روزمره مفهومی وسیع است، در این پایان نامه برروی نحوه ی بازنمایی زندگی سنتی و مدرن تاکید شده است. چارچوب نظری در این تحقیق، نظریه بازنمایی برساختگرا (برمبنای نظریات استوارت هال) و روش شناسی تحقیق، نشانه شناسی است. در گام نخست و برای دستیابی به ساختار کلی شکرستان، این انیمیشن را به عنوان یک نظام نشانه ای در نظر گرفته و از کل 108 قسمت آن، 90 قسمت را به روش نشانه شناسی سه سطحی بارت مطالعه کردیم. طی این بخش از تحقیق، بروی عناصری از زندگی روزمره مانند اشیاء ، مشاغل، سازه های شهری و...تاکید و تلاش کردیم تا با رمزگشایی از این عناصر از رهگذر دوگانه هایی مانند فقیر/ثروتمند، لیموزین/وانت، جوان روستایی/جوان شهری، و.... به معانی مرجح سازندگان دست پیدا کنیم. در بخش تحلیل روایت، ابتدا 16 قسمت از 108 قسمت شکرستان به روش هدفمند انتخاب و با استفاده از تحلیل روایت بارت، نشانه شناسی سه سطحی فیسک و هارتلی و تحلیل سازه ( سلبی و کاودری) به تفصیل مطالعه گردید. اما چون گنجاندن تمام 16 قسمت در پایان نامه حجم زیادی از آن را اشغال می کرد، فقط 4 قسمت و 17 سکانس به تفصیل در پایان نامه گنجانده و به مابقی قسمت ها، اشاره ای کوتاه شده است. نتیجه بررسی ها نشان می دهد، از نظر سازندگان شکرستان (حداقل در مواردی که مطالعه شده است)، مدرنیته پدیده ای است که موجب از هم پاشیدن خانواده، تعارض نسلی، ترویج مدهای مبتذل، از بین رفتن تعهد کاری و فاصله گرفتن فرزندان از والدین شده است. در قسمت هایی که مطالعه شدند، خانواده های ثروتمند، خانواده هایی مدرن به همراه خصلت های منفی و خانواده های فقیر، خانواده هایی سنتی با خصلت های مثبت بازنمایی شده اند. کلیشه سازی جنسیتی در لایه های زیرین معنا احساس می شود. از میان انتقاد هایی که به این شکل از بازنمایی مطرح است، می توان به نگاه جهت دار سازندگان در بازنمایی سنت و مدرنیته اشاره کرد. به نظر می رسد، این شکل از بازنمایی بیشتر از آنکه در جهت کم کردن شکاف نسلی حرکت کند، در جهت افزایش آن قدم بر می دارد.

امکان ایجاد محدودیت برای زوج در اجرای حق طلاق
thesis دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری - دادگستری - دانشکده حقوق 1393
  زهرا شریفی   مهدی منتظرقائم

پایان نامه حاضر به نقد و بررسی امکان ایجاد محدودیت در اجرای حق طلاق زوج، با تمسک به عمومات قرآن و روایات مربوطه و همچنین مسائل اجتماعی روز پرداخته است. این تحقیق شامل سه فصل می باشد که در فصل اول، ضمن بیان کلیات و مفاهیم راجع به طلاق، نظر دین متعالی اسلام، در خصوص طلاق بیان شده و در فصل دوم با بررسی وضعیت متفاوت زن و مرد در طلاق و حدود آزادی و عمل آنها در خصوص این ایقاع، اصل و اساس حق قانونی مرد بر وقوع طلاق که به موجب ماده 1133 قانون مدنی به رسمیت شناخته شده، مورد نقد و واکاوی قرار گرفته است و در نهایت این نتیجه حاصل شده که روند و سیاق قانونگذاری در کشور ما در سال های اخیر بر مبنای محدود نمودن اراده مطلق مرد به لحاظ ماهوی نبوده است. اما در فصل سوم، مبانی طلاق زوجه و حکمت پذیرفتن حق طلاق برای مرد مورد بررسی قرار گرفته و سپس با نقد مبانی و دلایل مذکور و با تمسک به قواعد فقهی از جمله قواعد لا ضرر و لاحرج، ضمن بررسی محیط نزول قرآن و نوع نگرش به زن در آن محیط و بیان دلایلی جدید چون سیر تاریخی پیدایش اندیشه های نوین، پذیرش کنوانسیون های بین المللی راجع به حقوق زنان توسط ایران، نوع نگرش به نظام جمهوری اسلامی ایران، آثار طلاق به شیوه کنونی در اجتماع و ذکر این نکته که پذیرش حق طلاق برای مرد به معنای پذیرش اراده مطلق مرد در اجرای آن نمی باشد، در پی اثبات هدف و نظر خود از تدوین این پایان نامه بوده و این نکته را یادآور شده ایم که جدایی زن و مرد از یکدیگر با توجه به فرامین قرآنی نباید سبب تعدی و اضرار به طرفین علی الخصوص نسبت به زوجه گردیده و یا موجب نقض کرامت انسانی زن و جفای ناصواب به او شود؛ زیرا تشابه حقوق آن دو و قاعده نفی ضرر و حرج و نیز ضرورت اکرام به وی و به دیگر سخن رعایت اصل عدالت و انصاف اقتضاء می نماید تا مرد نیز ملتزم گردد برای طلاق همسرش دلیل عقلانی اقامه نموده و یا عسرت خود در ادامه زندگی با وی را ثابت نماید.

بررسی تأثیر اینترنت در دانشگاه های برگزیده شهر تهران با تأکید بر مفهوم سرمایه فکری؛ (نمونه مورد مطالعه: گروه های آموزشی جامعه شناسی و مطالعات زنان)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1386
  عذرا محمدی   مهدی منتظرقائم

اینترنت و تکنولوژی های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، همۀ فرآیندهای مورد نیاز برای اتخاذ، تدوین و انتقال دانش در به ویژه سازمان های علمی- آموزشی و پژوهشی را متأثر ساخته است. مجموع فرآیندهای سازمانی مورد نظر بخشی از سرمایه فکری در هر سازمان است. سرمایه فکری، به‏طور خلاصه، دارایی های نامرئی و غیرملموس سازمان است که برای رسیدن به اهداف سازمانی به کار گرفته می شود. در تحقیق حاضر (که بر اساس مطالعه پیمایشی، با حجم نمونۀ تحقیقی 310 نفر است) به بررسی اثر تکنولوژی اینترنتی بر سرمایه فکری در دانشگاه های مادر ( شهر تهران) پرداخته ایم. مبتنی بر اصول نظری مطرح در این تحقیق، بهره مندی از اینترنت (در قالب دسترسی و مصرف آن) می تواند عاملی اساسی در رشد سرمایه فکری یک سازمان (در اینجا دانشگاه) باشد. نتایج حاصل از پیمایش نشان می دهد که اثر بهره مندی از اینترنت بر سرمایه فکری کل جامعه مورد مطالعه، معنادار، مثبت و مستقیم است. همچنین دسترسی به اینترنت بر سرمایه انسانی بیشتر از سایر ابعاد سرمایه فکری تأثیر مثبت دارد. سطح سرمایه فکری دانشکده های مورد مطالعه با یکدیگر تفاوت دارد اما سرمایه فکری در میان گروه های آموزشی مختلف، تفاوت معنادار ندارد. در نهایت اینکه، مهمترین عوامل تأثیرگذار بر سرمایه فکری جامعه مورد مطالعه، به ترتیب مصرف اینترنت، مدارج علمی، سن و دسترسی به اینترنت گزارش شده است.

بررسی تزاحم احکام و کاربرد آن در حقوق مدنی
thesis دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری - دادگستری - دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری - دادگستری 1393
  صابر عبدالی   مهدی منتظرقائم

هر انسانی در زندگی خود همواره با تزاحم میان مصالح و مفاسد موجود در اجتماع رو به رو است. این مصالح و مفاسد پشتوانه احکام اند و تزاحم بین آن ها موجب تزاحم بین احکام می شود. روابط حقوقی افراد جامعه نیز خالی از تزاحم نیست، لذا در این پایان نامه سعی کرده ایم تا ضمن شناخت دقیق تزاحم احکام و تزاحم حقوق، مصادیق تزاحم در حقوق مدنی را بیان و راه کارهای برون رفت از این تزاحم را معرفی نماییم.

حق شفعه در مذاهب خمسه،حقوق ایران،افغانستان وکویت
thesis دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری - دادگستری - دانشکده حقوق 1394
  امید نصرالهی شهری   مهدی منتظرقائم

شفعه در فقه اسلام امری ثابت و مورد اتفاق فقها می باشد. اما در مسائل و فروع آن اختلاف نظرها شدید و اظهارنظرها متعارض است. تاسیسی مشابه حق شفعه در حقوق قبل از اسلام در زمان جاهلیت در میان اعراب و در حقوق رم قدیم بوده است. اما منبع موثقی که بیانگر جزئیات آن باشد هم اکنون در دسترس ما نیست. حق شفعه را در اصطلاح می توان به استحقاق تملّک سهم فروخته شده‏ شریک که تحت شرایط وضوابط خاص حاصل و اعمال می گردد تعریف نمود. ادله مشروعیت حق شفعه عبارت از اجماع و روایات هستند. حق شفعه حقی مالی و در تقسیم بندی حقوق مالی، حقی عینی محسوب می گردد و به مانند سایر حقوق، به دو طریق صریح و ضمنی اسقاط می گردد. اسباب ثبوت شفعه، تا سه مورد هم شمرده شده اند؛ شرکت در مال مشاع، شرکت در حقوق ارتفاقی و همسایگی متصل. فقها بر ثبوت حق شفعه در مال غیرمنقول و قابل قسمت اتفاق نظر دارند، اما ثبوت آن در غیر آن مورد اختلاف است. درخصوص انتقال مالکیت منشا ثبوت حق شفعه، تعداد شرکا در ثبوت حق شفعه و لزوم اسلام شفیع در صورت مسلمان بودن مشتری در ثبوت حق شفعه، نیز میان فقهای عامه و امامیه و به تبعیت حقوق سه کشور اختلاف نظر وجود دارد.