واکنشهای تشکیل کمپلکس بین کاتیون نقره (ag+) با لیگاند¬های درشت حلقه¬ی 18-کرون- 6 و بنزو15-کرون- 5 در مخلوط¬های دوتایی از حلال¬هایی 1- بوتانول/ تترا هیدروفوران، 2- متیل1- پروپانول/ تتراهیدروفوران، ترشیوبوتانول/ تتراهیدورفوران، سیکلو پنتانول/ تتراهیدروفوران، 1- اکتانول/ تتراهیدروفوران در چهار دمای 15, 25, 35و 45 درجه سانتی گراد با روش هدایت سنجی مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین کمپلکسه شدن کاتیون نیکل(ni+2) با لیگاند درشت حلقه¬ی 18- کرون- 6 در حضور مخلوط دوجزئ 1- بوتانول/ تتراهیدروفوران مورد مطالعه قرار گرفت. هدف از انتخاب این مجموعه از واکنشها مطالعه اثر تعویض لیگاند (کرون اتر)، اثر تعویض کاتیون و اثر تعویض سیستم حلالی روی و اکنش تشکیل کمپلکس بین کاتیون های فلزی با لیگاند¬های درشت حلقه می باشد. برای بررسی اثر حلال، واکنش تشکیل کمپلکس بین لیگاند 18-کرون- 6 با کاتیون نقره در حضور هر یک از مخلوط¬های دو جزئی حلالی های مذکور بررسی شد. برای همه سیستم¬ها استوکیومتری تشکیل کمپلکس به نسبت 1:1 بوده که به تبعیت آن نوع کمپلکس [ml] می باشد.مقادیر ثابت های پایداری که از داده های هدایت سنجی بدست آمدند نشان می دهند که پایداری کمپلکس های مذکور تحت اثر ماهیت و ترکیب حلال قرار دارد پارامترهای ترمودینامیکی ، و که براساس معادلات وانتهف بدست آمد نشان می¬دهد که در برخی ترکیب حلالها عامل مساعد برای انجام واکنش آنتروپی و در برخی دیگر آنتالپی عامل مساعد می باشد. برای بررسی اثر لیگاند، واکنش تشکیل کمپلکس بین لیگاند بنزو15- کرون- 5 با کاتیون نقره در حضور حلالهای مذکور بررسی شد. منحنی¬های هدایت سنجی نشان می دهد کمپلکس¬هایی با نسبت استوکیومتری 1:1 تشکیل می شوند که ثابت پایداری برای این کمپلکسها برای همه ترکیب حلالها با لیگاند بنزو15- کرون- 5 کمتر از لیگاند 18- کرون- 6 بوده بنابراین کمپلکس¬های تشکیل شده با بنزو15- کرون- 5 ضعیف می باشند .برای بررسی اثر کاتیون، کمپلکسه شدن کاتیون های نیکل با لیگاند 18- کرون- 6 در حضور سیستم حلال 1- بوتانول/ تتراهیدروفوران مطالعه شد. منحنی هدایت سنجی نشان می دهد که برای کمپلکس نیکل، نسبت استوکیومتری لیگاند به کاتیون 1:2 بوده بنابراین کمپلکس دو هسته¬ای [m2l] می باشد.

این کار یک روش ساده و مؤثر بر پایه استخراج مایع – مایع پخشی (dllme) برای جداسازی و پیش تغلیظ سریع و همزمان مقادیر بسیار اندک بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، زایلن ها(btex) در نمونه های نوشیدنی غیر الکلی پیشنهاد شده است. این روش صرفا به یک وسیله ساده ای برای انجام آزمایش نیاز دارد که در واقع یک سرنگ شیشه ای به عنوان واحد استخراج کننده می باشد با این طرح ساده از مرحله سانتریفیوژ که یک مرحله زمان بر در استخراج است اجتناب می شود و همچنین امکان استفاده از حلال های سبک تر از آب به عنوان حلال استخراجی را فراهم می کند و به این ترتیب دامنه حلال های مورد استفاده در روش dllme را به دامنه بزرگتری گسترش می دهد. تأثیر پارامترهای استخراجی مانند نوع و حجم حلال استخراجی و پخشی،حجم نمونه، ph و قدرت یونی محلول آبی مورد بررسی قرار گرفتند و بهینه شدند. بهترین کارایی برای استخراج با استفاده از استون و نونانول به ترتیب به عنوان حلال پخشی و حلال استخراجی تحت شرایط بهینه بدست آمد. روش پیشنهادی دارای یک دامنه خطی وسیع (800-10) میلی گرم بر لیتر با ضریب همبستگی 997/0 و بازیافت نسبی % 5/101 – 3/97 بود. حد تشخیص در محدوده 4/2 – 7/1 میکرو گرم بر لیتر به دست آمد. در انتها روشdllme-gc-fid با موفقیت برای تعیین ترکیبات btex در چند نمونه حقیقی بدون الکل اعمال شد.

هیدروکربن های آروماتیک مانند بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن ها که به اختصار btex نامیده می شوند از جمله آلاینده های مهم محیط زیست محسوب می شوند. در این کار تحقیقاتی روش میکرواستخراج امولسیونی به کمک اولتراسونیک برای تعیین مقادیر ناچیز آنها در نمونه ی خیارسبز به کار گرفته شده است. پس از استخراج این ترکیبات از نمونه، مقدار این ترکیبات توسط کروماتوگرافی گازی مجهز به آشکارساز یونیزاسیون شعله ای تعیین شده است. اساس روش استخراج بر مبنای پخش حجم بسیار کوچکی از حلال آلی در فاز آبی و استخراج آنالیت های هدف به داخل قطرات ریز فاز آلی استوار است. پس از سانتریفیوژ، این فاز آلی جدا شده و بطور مستقیم به دستگاه کروماتوگرافی گازی تزریق شد. اثر پارامترهای تأثیرگذار بر استخراج مانند نوع و حجم حلال آلی، حجم نمونه، زمان اعمال فراصوت، دمای اولتراسونیک، زمان و سرعت سانتریفیوژ، ph و اثر قدرت یونی محلول بررسی و بهینه سازی شد. بهترین راندمان استخراج برای کلروفرم به عنوان حلال استخراجی بدست آمد. تحت شرایط بهینه یک محدوده ی خطی پویای نسبتاً وسیع از 1400-150 میکروگرم بر لیتر با ضریب همبستگی 9993/0-9976/0 برای همه ی آنالیت های هدف به دست آمد. تکرارپذیری برای 700 میکروگرم بر لیتر از هر آنالیت در محدوده ی 29/5-63/2 و حد تشخیص و فاکتور تغلیظ به ترتیب در محدوده ی 30-20 میکروگرم بر لیتر و 245-120 بدست آمد. در نهایت روش پیشنهادی با موفقیت برای تعیین ترکیبات btex در نمونه خیارسبز آغشته شده به این ترکیبات استفاده شد و درصد بازیافت نسبی خوبی در محدوده ی 50/98-90 به دست آمد.

ترکیبات بنزنی (بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن) از اجزاء تشکیل دهنده بنزین و جزء هیدروکربن های آلی فرار و از مشتقات نفت خام می باشند که از آلاینده های مهم محیط زیست محسوب می شوند. درتحقیق حاضر از تکنیک میکرواستخراج مایع - مایع به کمک هوا که یک تکنیک جدید، ساده، سریع و موثرجهت استخراج و پیش تغلیظ ترکیبات آلی می باشد،برای استخراج این ترکیبات از نمونه های آبی استفاده شده است .دراین تکنیک بدلیل عدم وجود حلال پخشی مصرف حلال های آلی به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. روش کار به این صورت بود که در ابتدا چند میکرو لیتر از حلال استخراجی به داخل محلول آبی نمونه که در یک لوله سانتریفیوژ مخروطی قرار دارد انتقال داده شد. سپس این مخلوط پی در پی به همراه چند میلی لیتر هوا به داخل یک سرنگ شیشه ای کشیده شد و به شدت به درون لوله سانتریفیوژ باز گردانیده شد با این عمل کدری محلول بتدریج افزایش یافت. سپس با استفاده از سانتریفیوژ، فاز آلی جداسازی شد وچند میکرو لیتر آن برای تجزیه به سیستم کروماتوگرافی گازی تزریق گردید.اثر برخی از پارامترها بر فرایند استخراج از جمله حجم و نوع حلال استخراجی، حجم نمونه آبی، ابعاد سوزن سرنگ ، سرعت و زمان سانتریفیوژ، تعداد دفعات استخراج وph محلول و قدرت یونی آن مورد بررسی قرار گرفته و بهینه سازی شد. تحت شرایط بهینه، روش ارائه شده محدوده وسیع خطی در گستره 2600 – 50 میکرو گرم بر لیتر با ضریب همبستگی (r2) از 999/0– 997/0 از خود نشان داد. و تکرارپذیری روش بهتر از %87/5 (n=4) بوده و بازیافت نسبی بین 90 – 98 درصد بدست آمد. حد تشخیص تکنیک (s/n=3) در محدوده 9 – 6 میکرو گرم بر لیتر محاسبه شد .در انتها روش پیشنهادی با موفقیت برای تعیین ترکیبات بنزنی در چند نمونه حقیقی آب استفاده شد.

هیدروکربنهای چند حلقه ای آروماتیک ( pah,s ) بعلت پراکنش وسیع در محیط زیست و اثرات سرطانزایی و جهش زایی برای موجودات زنده یکی از مهمترین آلاینده های شیمیایی هستند. در این تحقیق میزان 6 ترکیب مهم از عناصر pah در 5 منبع از منابع آبی انتخابی شهر زاهدان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها پس از جمع آوری درون یونولیت در مجاورت یخ قرار داده شد و به آزمایشگاه منتقل گردید و در طول مدت آزمایش نیز درون یخچال و دور از نور قرار داده شد. جهت استخراج ترکیبات آلی نمونه از روشاستخراج فاز جامد استفاده شد. نمونه ها به کمک دستگاه کروماتوگرافی گازی آنالیز شد. در هیچکدام از نمونه ها آلودگی مربوط به pah مشاهده نگردید به همین دلیل با افزودن pah ها به آب آنالیز مجددا انجام و سپس به منظور تکمیل تحقیق وضعیت کیفی منابع انتخابی از جنبه های شیمیایی دیگر مورد بررسی قرار گرفت.

کافورعمدتاً از درخت کافور بدست می آید. عمر درخت حداقل بایستی 50 سال باشد تا بتوان عمل استخراج کافور را انجام داد لذا بایستی راه های سنتز آن یا منابع دیگری برای استحصال آن یافت. دلیل اهمیت کافور استفاده ی فراوان آن در داروسازی (عمدتاً به عنوان نگهدارنده)، صنایع نایلون سازی (مخصوصا سلولوئید)، لاک سازی، مواد منفجره، ساخت پیشرانه ها، ضد بید و معطر سازی اجساد است. یکی از گیاهانی که به وفور در دامنه کوه تفتان در نزدیکی شهرستان خاش می روید گیاه بومادران است که تاکنون بررسی علمی بر روی میزان کافور موجود در آن بعمل نیامده بود. در این تحقیق کارایی روش میکرواستخراج فاز مایع از فضای فوقانی– کروماتوگرافی گازی در مقایسه با تکنیک تقطیر با آب توسط کلونجر برای استخراج و اندازه گیری کافور موجود در گیاه بومادران گونه سانتولینا مورد بررسی قرارگرفت. پس از یافتن شرایط بهینه دستگاه کروماتوگرافی گازی برای جداسازی آنالیت مورد نظر (کافور) از سایر اجزاء گیاه، بهینه سازی های مربوط به روش میکرواستخراج فاز مایع که شامل پارامترهای موثر بر استخراج از قبیل حجم نمونه، دما، سرعت هم زدن، نوع حلال استخراج کننده، اثر نمک، زمان استخراج و اسیدیته میباشند، مورد مطالعه قرار گرفته و به شرح زیر بهینه شدند: از 2/5 میکرولیتر بنزیل الکل به عنوان حلال استخراج کننده استفاده شد. سرعت هم زدن نمونه 1100 دور بر دقیقه، زمان استخراج 40 دقیقه، دمای محلول 60 درجه سانتیگراد، مقدار نمک اضافه شده 0/8 گرم بر 8 میلی لیتر و حجم نمونه 8 میلی لیتر در ph خنثی انتخاب گردیدند. اسانس گیری از گل و ساقه گیاه بومادران هر کدام به طور مجزا توسط دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام شد. پس از تزریق اسانس به دستگاه گازکروماتوگرافی و مقایسه این روش (تقطیر با آب) با روش میکرواستخراج توسط منحنی های کالیبراسیون به کارایی روش میکرواستخراج پی میبریم. پس در مقایسه با منحنی کالیبراسیون میزان کافور موجود در گل و ساقه در این گیاه، 0/174 و 0/134 درصد وزنی تعیین گردید. به طریق مشابهی و با استفاده از روش میکرواستخراج از فضای فوقانی مقدار کافور در همین اجزاء گیاه به ترتیب 0/1557 و 0/100 درصد وزنی محاسبه گردید. آزمون های آماری نشان دادند که صحت و دقت دو روش با یکدیگر قابل مقایسه می باشد، حد تشخیص روش بسیار پایین (0/0203 میلی گرم بر لیتر) بوده، ضریب تغلیظ 1000 برابر برای آن محاسبه شد. محدوده خطی منحنی کالیبراسیون در روش میکرواستخراج، با ضریب همبستگی 0/993، 0/0609-500 میلی گرم بر لیتر میباشد.

در این کار تحقیقاتی، روش ساده و آسان یک مرحله ای میکرو استخراج مایع مایع پخشی در سرنگ، برای تغلیظ مقادیر کم پالادیوم در نمونه های آب، به عنوان یک مرحله آماده سازی، قبل از اندازه گیری با اسپکتروفوتومتری ماوراء بنفش – مرئی بکار گرفته شد. در روش ارائه شده، به عنوان واحد استخراج کننده، فقط از یک سرنگ پلاستیکی معمولی استفاده شده است.