نام پژوهشگر: زهره السادات نصر

اراده و مشیت الهی از دیدگاه ملاصدرا و مکتب تفکیک
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  زهره السادات نصر   علی ارشد ریاحی

«اراده» یکی از صفات الهی است که به مقتضای آیات و روایات، دایره شمول آن، تمام مجموعه هستی را در بر می گیرد و آنچه که در هستی روی دهد، متعلق اراده خداوند است. درباب معناشناسی و تحلیل چیستی و چگونگی اراده الهی، تبیین های گوناگونی توسط اندیشمندان و صاحب نظران ارایه شده است. در اندیشه ملاصدرا، اراده الهی، علم او به نظام اتم به شمار می آید. صدرا، اراده را برای خدا هم در مقام ذات و هم در مقام فعل اثبات می کند و بر این باور است که خداوند، علت تامه مخلوقات است و بنابر ذاتی بودن اراده، صدور فعل از او ضروری است. در مقابل دیدگاه صدرا، به باور پیروان مکتب تفکیک، اراده الهی نه به معنای علم، بلکه به معنای اعمال قدرت و سلطه بر فعل و ترک است و در نتیجه، اراده، فقط از صفات فعل به شمار می آید. با چنین توصیفی خداوند، فاعل مختار است و نتیجه قول به علت تامه بودن او، فاعل موجب بودن اوست. در این نوشتار، میان نگرش صدرالمتالهین شیرازی و نظرگاه مکتب تفکیک، مقایسه ای انجام شده، نقدهای وارد بر نگرش این دو مکتب، مورد بررسی قرار گرفته، و در نهایت، تحلیلی از این مقایسه به عمل آمده است.