نام پژوهشگر: حسین کریمی وردنجانی
فرشته رئیسی علیرضا داوودیان دهکردی
ستان چهارمحال و بختیاری در قسمت های مرکزی رشته کوه زاگرس در جنوب غربی ایران قرار گرفته است، که به دلیل دارا بودن رخنمون های وسیع آهکی و دولومیتی، تأثیر گسل ها و تکتونیک پیشرفته، بارش مناسب، توپوگرافی مرتفع و سنگ آهک نسبتاً خالص، از پتانسیل زیاد و قابل توجهی از نظر توسعه کارست و تشکیل سیماهای ژئومورفولوژی کارست از قبیل کارن ها، غار، چشمه های کارستی و ... ، همچنین منابع آب کارستی برخوردار است. از نظر زمین شناسی بخش اعظم این استان در پهنه زمین ساختی زاگرس رورانده قرارگرفته، که این ویژگی بر وضعیت کارست شدگی و منابع آب آن تأثیر به سزایی داشته است و باعث گردیده تا چشمه های کارستی بزرگی در این استان رخنمون داشته باشند. هدف از این پژوهش شناسایی پهنه های کارستی و بررسی عوامل موثر بر توسعه کارست در منطقه، از جمله ارتفاع، شیب، جهت شیب، بارندگی، پوشش گیاهی، زمین-شناسی، فاصله از گسل، همچنین بررسی ارتباط بین منابع آب و کارست و در نهایت، پهنه بندی مناطق کارستی می باشد. به منظور دست یابی به اهداف تحقیق ابتدا نقشه پهنه های کارستی از روی الگوهای مشخص که بر روی تصاویر ماهواره ایی دارند، تهیه و از طریق بازدیدهای صحرایی صحت آنها تأیید شد. در مرحله بعد هر کدام از این لایه ها با لایه پهنه های کارستی قطع داده شد و عوامل موثر در پدیده کارست بررسی شد و اقدام به تهیه ی نقشه ی پهنه بندی مناطق کارستی در 5 طبقه استعداد کارستی شدن خیلی کم (فاقد استعداد)، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد، گردید. به منظور پهنه بندی مناطق کارستی، از نرم افزارgis arc و از روش ahp برای وزن دهی کلاس های لایه های اطلاعاتی استفاده شد. تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده نشان داد که، بیشترین سطح پهنه های کارستی در شیب های 20-10 درجه و در جهات شمالی، ارتفاعات بالاتر از 3000 متر و بارندگی های بالاتر از 725 میلیمتر تشکیل شده اند، همچنین بیشتر سازندهای حساس به کارستی شدن در منطقه، سازندهای کربناته و آهکی گروه بنگستان و ایلام می باشد و در مورد تأثیر تکتونیک در شکل گیری مناطق کارستی، نتایج نشان داد که قسمت اعظم مناطق کارستی در فواصل نزدیک به گسل ها (<1000متری) قرار دارند. همچنین در این تحقیق به دلیل اهمیت منابع آب کارستی رابطه ی بین مناطق کارستی با چشمه های عمده کارستی استان و با دبی-های بسیار بالا نیز مورد بررسی قرار گرفت، که نشان داده شد که قسمت اعظم مناطق کارستی در فواصل نزدیک چشمه ها با دبی بالا (<10 کیلومتری) قرار دارد و جنس سازند تشکیل دهنده ی این چشمه ها اکثرًا سازندهای کربناته و آهکی می باشد، که این رابطه بیانگر تأثیر مثبت مناطق کارستی و جنس سازند در تشکیل منابع آبی و بالا بردن دبی چشمه ها است. همچنین نقشه ی پهنه بندی نشان داد که قسمت اعظم استان دارای استعداد بالایی برای کارستی شدن است (33.97 درصد استعداد زیاد و خیلی زیاد برای کارستی شدن و 29.60 درصد دارای استعداد متوسط)، همچنین به منظور ارزیابی دقت و صحت نقشه پهنه بندی اقدام به بررسی ارتباط چشمه های کارستی با این نقشه شد، نتایج نشان داد که اکثر چشمه های مهم کارستی و پر آب در مناطق با استعداد زیاد و خیلی زیاد قرار گرفته اند و هم پوشانی نقشه مناطق شناسایی شده با نقشه پهنه بندی نیز بیانگر تطابق این دو با هم بوده که هم بیانگر صحت مناطق کارستی شناسایی شده و هم گویای کارایی مدل برای پهنه بندی مناطق کارستی منطقه مورد مطالعه از نظر استعداد به کارستی شدن است.
حسین کریمی وردنجانی عزت الله رییسی
نتایج این تحقیق نشان می دهد که سفره موجود در سازند گچساران با توجه به میزان نفوذپذیری های اندازه گیری شده به عنوان سازندی نفوذناپذیر از فرار آب مخزن جلوگیری خواهد کرد . همچنین مشخص شد که برخلاف نظر شرکت مهاب قدس که جهت جریان آب سفره آزاد در محدوده سد را از دوطرف به سمت رودخانه پیش بینی کرده است مسیر آب سفره آزاد از جناح راست به طرف جناح چپ بوده و در واقع جناح راست تغذیه کننده جناح چپ می باشد . این امر نشانگر کارستیفیکاسیون بیشتر در جناح چپ سد می باشد که لزوم آب بندی کامل در جناح چپ را مطرح می کند .مطالعات انجام شده نشان می دهد که سفره های آرتزین ، ارتباطی با رودخانه ندارد و در واقع رودخانه توانایی تغذیه سفره های آرتزین را ندارد . این مطالعات همچنین ارتباط سفره آرتزین اول را با تاقدیس لکی رد می کند.