لیلا نیکنام شیری شهناز شهیدی نوغابی
در سال های اخیر اسانس های گیاهی به عنوان عوامل کنترل کننده ی آفات مورد توجه قرار گرفته اند. کشف ترکیبات موثر که پایداری کمتری در محیط دارند، سودمند خواهد بود. در این پژوهش سمیت تماسی، تنفسی و دورکنندگی اسانس گیاهان رزماری rosmarinus officinalis، اسطوخدوسlavandula vera mill. ، بومادران achillea wilhelmsii ، باریجه ferula gummosa، پوست پرتقال citrus sp و چویل boiss ferulago angulata بر لاروهای 14-12 روزه شب پره مدیترانه ای آرد (ephestia kuehniella) و حشرات کامل 7-1 روزه شپشه دندانه دار غلات (oryzaephillous surinamensis) در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق در دمای 1±27 درجه ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی به 8 ساعت تاریکی انجام شد. برای تعیین اثرات حشره کشی اسانس ها، میزان مرگ و میر حشرات به ترتیب بعد از 3، 6 و 9، 12، 24، 36 و 48 ساعت در سمیت تنفسی و 12، 24، 36 و 48 ساعت در سمیت تماسی بررسی شد. اثر دورکنندگی اسانس ها تا یک ساعت بعد از شروع آزمایش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در اثر تماسی، لاروهای 14-12 روزه شب پره مدیترانه ای آرد با اسانس گیاهان رزماری، اسطوخودوس، بومادران، باریجه و پوست پرتقال در غلظت ا میکرولیتر بر لیتر (بالاترین غلظت) و 48 ساعت (بالاترین زمان اسانس دهی) به ترتیب 75، 5/92، 100، 5/82 و 5/82 درصد، همچنین حشرات کامل 7-1 روزه شپشه دندانه دار غلات با اسانس گیاهان ذکر شده برای شب پره مدیترانه ای آرد همچنین اسانس چویل در غلظت ا میکرولیتر بر لیتر و 48 ساعت پس از اسانس دهی به ترتیب 100، 90، 90، 10، 0 و 15 درصد مرگ و میر مشاهده شد. پس از 24 ساعت، در سمیت تنفسی اسانس های گیاهی ذکر شده در غلظت µl/lair 125 به ترتیب باعث 95، 95، 90، 100 و 95 درصد مرگ و میر در لاروهای 14-12 روزه شب پره مدیترانه ای آرد شدند. همچنین در حشرات کامل 7-1 روزه شپشه دندانه دار غلات که در معرض اسانس های گیاهی رزماری، اسطوخدوس، بومادران، باریجه، پوست پرتقال و چویل در غلظت µl/lair 50 قرار گرفتند، به ترتیب 100، 100، 5/67، 90، 5/62 و 5/37 درصد تلفات مشاهده شد. اسانس رزماری در غلظت µl/l76/1 و اسانس باریجه در غلظت µl/l2 دارای بیشترین دورکنندگی به ترتیب روی شب پره مدیترانه ای آرد و شپشه دندانه دار غلات بودند. نتایج به دست آمده بیان گر کارایی بالای این ترکیبات درکنترل شب پره مدیترانه ای آرد و شپشه دندانه دار غلات می باشد.
