کانسار مس خلیفه لو در 7 کیلومتری شمال شهرستان ابهر واقع شده است. کانسار مس خلیفه لو ، بین طول های شرقی 3013°49 تا 50 14°49 و عرض های شمالی 24 18°36 تا 30 19°36 و در برگه 1:100000 ابهر قرار گرفته است. واحد های سنگی منطقه خلیفه لو شامل مجموعه ای از سنگ های آذر آواری، گدازه های آندزیتی و سنگ های ریولیتی - داسیتی به سن ائوسن میانی (سازند کرج) می باشند. کانسار مس - طلا خلیفه لو به صورت رگه ای بوده و ضخامت رگه ها از 5 سانتی متر تا 1 متر می باشد. مطالعات زمین شناسی و کانی شناسی رگه های کانه دار، نشان دهنده دو تیپ رگه در منطقه خلیفه لو می باشد: الف) رگه های سیلیسی - سولفیدی: مهمترین نوع رگه های کانه دار کانسار خلیفه لو می باشند که به طور عمده از کانی های کوارتز، کالکوپیریت، پیریت، کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت، آزوریت، هماتیت و گوتیت تشکیل شده اند. در رگه های سیلیسی - سولفیدی، انواع بافت های رگه - رگچه ای، برشی، جانشینی، انتشاری، شانه ای و پرکننده فضاهای خالی قابل مشاهده می باشند. ب) رگه های سیلیسی - اکسیدی: این نوع رگه ها نسبت به رگه های نوع اول تاخیری بوده و به طور عمده از کوارتز و اکسی هیدروکسید های آهن (اسپکیولاریت، هماتیت، گوتیت) و مقادیر کمی کالکوپیریت و پیریت تشکیل شده اند. وجود کانی سازی رگه ای - برشی، کانی سازی مس - طلا، وجود گوارتز حفره ای در مرکز سیستم دگرسانی و ساخت و بافت های رگه - رگچه ای، برشی، جانشینی، انتشاری، پرکننده فضاهای خالی، پوسته ای و شانه ای، دگرسانی آرژیلیک پیشرفته، حضور باریت در ارتباط با رگه های کانه دار سیلیسی – سولفیدی، نشان دهنده تشابه کانسار خلیفه لو با کانسارهای اپی ترمال نوع سولفیداسیون بالا (high sulfidation = hs) می باشد.

در این تحقیق، معدن مس سونگون ، به عنوان یک معدن سولفیدی که می تواند قابلیت تولید زهاب اسیدی را داشته باشد موردبررسی قرار گرفت. کانسار سونگون در 85 کیلومتری شمال غربی شهرستان اهر و 35 کیلومتری شمال ورزقان، در آذربایجان شرقی قرار دارد. به منظور بررسی پراکندگی مکانی و تغییرات عمقی فلزات سنگین در رسوبات رودخانه ای معدن مس سونگون نمونه برداری طی دو مرحله انجام شد. تعداد 12 نمونه رسوب و باطله معدن در مرحله اول از عمق 5-0 سانتی متری و 9 نمونه رسوب در مرحله دوم از سه عمق 50-0، 100-50 و 150-100 سانتی متری برداشت شد. برای تهیه عصاره نمونه های رسوب، نمونه ها توسط اسید کلریدریک 1/0 نرمال شسته شد و جهت تعیین غلظت فلزات cu، zn و mn در مرحله اول و cu، zn، mn، cd و al در مرحله دوم توسط دستگاه طیف سنج جذب اتمی مورد آنالیز قرار گرفت. برای نمونه های باطله از هضم به روش تیزاب سلطانی استفاده شد. شاخص های آلودگی در مرحله اول محاسبه و مشخص گردید که cu در اکثر نمونه ها به جز نمونه های باطله موجب آلودگی است و نمونه برداشت شده از انتهای دره پخیر آلوده ترین نمونه می باشد. بیشترین آلودگی mn مربوط به نمونه های باطله بود که نشان دهنده تاثیر باطله ها بر افزایش غلظت در رسوبات پایین دست رودخانه است. مقایسه نمودارهای غلظت فلزات در رسوب و آب نشان داد که رابطه تقریبا ً مستقیمی بین غلظت در آب و در رسوب وجود دارد. نتایج نشان دادند که بیشترین مقدار آلودگی فلزات در 50 سانتی متر اول سطح زمین بوده که به دلیل کاهش غلظت عناصر در آب در طی حرکت عمودی در خاک می باشد و نیز با توجه به بافت رسوبات می توان گفت فلزات سنگین در رسوبات درشت مجتمع نشده و به افق های پایین تر آبشویی می شوند. جهت مدلسازی حرکت مس در پروفایل عمودی نیز از نرم افزار hydrus- 1d استفاده شد. به این منظور 4 سناریوی شرایط واقعی، منبع ناپیوسته، منبع پالسی، بدترین حالت و حالت خوشبینانه به مدل داده شد تا اختلاف سرعت آلاینده و زمان رسیدن آلاینده به کف پروفایل مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان دادند که در حالتی که آلودگی پس از زمان مشخصی در محیط دو برابر شود، طی 048/6 ساعت به کف پروفایل می رسد و سرعت حرکت آلودگی در حالتی که منبع ناپیوسته است، کمتر می باشد. همچنین بعلت دانه بندی رسوبات منطقه، سرعت حرکت آلودگی در آن سریع بوده (cm/hour 18/38) و آلودگی تنها در طی چند ساعت می تواند به چند متری سطح زمین برسد. آلودگی در تمامی حالت ها به تدریج به دلیل فرآیند جذب دچار کاهش شده و به غلظت زمینه رسید.

منطقه مورد مطالعه حدود 17 کیلومتری جنوب ملایر در مسیر جاده سامن به بروجرد در جنوب استان همدان و نزدیک به مرز استان لرستان است. و از نظر تقسیمات جغرافیایی و در گستره ? 58 ?40 ?48 تا ?24 ? 41 ?48 طول جغرافیایی و ?2¸29? 10 ?34 تا ?36¸3?10?34 عرض جغرافیایی واقع شده و نظر تقسیمات زمین شناسی ایران، بخشی از شمال زون ماگماتیسم دگرگونی سنندج سیرجان در غرب ایران و در داخل توده نفوذی با ترکیب گرانودیوریت معروف به گرانودیوریت سامن که با سنگ های گرانیتی همراه است قرار دارد و از دگرسانی این سنگ های گرانیتی که از نظر ژئوشیمیایی دارای ویژگی های کالک آلکالن (متاآلومین) و از نوع i هستند تشکیل شده است. سنگ های منطقه مورد مطالعه بر اساس مطالعات سنگ شناسی شامل: کوارتز مونزونیت، کوارتز سینیت، آلکالی گرانیت، آپلیت، گرانودیوریت و تونالیت است و با توجه به نتایج آنالیز xrd از نمونه ها نشان می دهد که کانی های کوارتز، آلبیت، آلکالی فلدسپار، کلسیت، کلینوکلر، و کانی های رسی(ایلیت) از کانی های غالب منطقه مورد مطالعه می باشد و همچنین نمونه ها در نمودارهای عنکبوتی از lile (k، rb و th) غنی شدگی و از hfse (nb، p و ti) تهی شدگی نشان می دهد. همچنین، در این نمودارها lree نسبت به hree دارای غنی شدگی است که این ویژگی در سنگ های مناطق فرورانش و حواشی فعال قاره ای دیده می شود. و از دگرسانی های موجود در منطقه شامل: آرژیلیک(کائولینیتی شدن) و سریسیتی شدن می باشد و مطالعه سیالات درگیر به دست آمده از نمونه های کوارتز محدوده مورد مطالعه میانگین شوری بدست آمده 27/4%wt معادل nacl است؛ و از لحاظ خاستگاه در محدوده آب های دگرگونی قرار می گیرند. و با توجه به تفکیک تجاری فلدسپات ها شامل فلدسپات های پتاسیم دار با حداقل k2o = %10 و فلدسپات های سدیم دار با حداقل = %7 na2o و با توجه نتایج آنالیز نمونه های را نشان می دهد، فلدسپات های محدوده مورد مطالعه از نوع سدیک و قابل مصرف در صنایع شیشه، لعاب، چینی( به دلیل ارزان بودن و خاصیت سیلان بیشتر) و ظروف سفالی می باشد. بیشترین عیار فلدسپات محدوده در داخل رگه های آپلیتی قرار دارد که از مذاب های باقی مانده ی حاصل از تبلور یک ماگمای گرانیتی مشتق شده اند که سیالات خود را به هر نحو از دست داده اند.