نتایج نشان داد که در خوکچه هندی و همستر بافت پوششی مری در هر سه قسمت از نوع سنگفرشی مطبق شاخی شده و درخرگوش از نوع سنگفرشی مطبق غیر شاخی می باشد. ضخامت بافت پوششی و میزان شاخی آن در مری خوکچه هندی بسیار بیشتر از همستر بود. در خوکچه هندی لایه عضلانی مخاط از عضله صاف تشکیل شده بود و در هر سه قسمت مری مشاهده شد بدین صورت که در ابتدای مری از ضخامت کمتری تشکیل شده بود و بصورت دسته های عضلانی پراکنده و در مقطع طولی قرار گرفته بودند. در نواحی میانی و انتهایی مری در اطراف مری بصورت پیوسته وجود داشت و از ضخامت بیشتری برخوردار بود. لایه پارین در هرسه حیوان ضخامت کمتری در مقایسه با لایه های دیگر داشت بجز در قسمت ابتدایی همستر که دارای غدد مری بود در سایر قسمت ها غدد مشاهده نشد. لایه زیر مخاطی از الیاف کلاژن، الاستیک و عروق خونی تشکیل شده بود و فقط در قسمت ابتدایی خوکچه هندی دارای غدد مری بود. لایه عضلانی در هر سه حیوان دارای ضخامت بیشتری از لایه ها ی دیگر بود و از سه لایه عضله مخطط تشکیل شده بود که لایه های داخلی و خارجی طولی و لایه میانی حلقوی بود. ضخامت لایه حلقوی بسیار بیشتر از دولایه دیگر بود. لایه ادوانتیس از بافت پیوندی تشکیل شده بود.

دراین تحقیق آناتومی و بافت شناسی غدد اشکی و هاردرین به دقت مورد مطالعه قرار گرفت. نمونه گیری از کشتارگاه صورت گرفت و از ده عدد سر شتر مرغ بالغ سالم استفاده شد . بعد از تشریح سرها و مشخص نمودن غدد اشکی و هاردرین ، در هر نمونه پارامترهای طول ، عرض، ضخامت و وزن غدد در سمت چپ و راست اندازه گیری و ثبت گردید. جهت مطالعات میکروسکوپی مقاطع بافتی از غدد تهیه شد و با رنگ های هماتوکسیلین ائوزین ، ماسون تری کروم ، اسید پریودیک شیف و آلسین بلو رنگ آمیزی گردید. نتایج نشان داد که هر دو غدد اشکی و هاردرین لوله ای آلوئلی می باشند و سلول های بافت پوششی غدد از نوع استوانه ای بلند و نحوه ترشح آنها هالوکرین می باشد. غده هاردرین در داخل حدقه چشم و در خلف کره چشم قرار داشت و همراه با پلک سوم بود. میانگین طول این غده در سمت چپ 84/2 ± 30/35 میلیمتر و در سمت راست 58/3 ± 55/35 میلیمتر تعیین گردید. میانگین عرض این غده در سمت چپ 20/1 ± 30/15 میلیمتر و در سمت راست 18/1 ± 65/15 میلیمترتعیین گردید. غده اشکی در سطح پشتی جانبی حدقه قرار داشت و خیلی کوچکتر از غده هاردرین بود. میانگین طول این غده در سمت چپ 06/2 ± 95/15 میلیمتر و در سمت راست 25/2 ± 80/16 میلیمتر تعیین گردید. میانگین عرض این غده در سمت چپ 66/0 ± 15/6 میلیمتر و در سمت راست 58/0 ± 25/6 میلیمترتعیین گردید. از نظر آماری اختلاف معنی دار ی در پارامترهای اندازه گیری شده در بین غدد اشکی و هاردرین چپ و راست وجود نداشت. سلول های غدد هاردرین و اشکی با رنگ آمیزی های اسید پریودیک شیف و آلسین بلو واکنش مثبت نشان دادند.

باتوجه به ارزش اقتصادی بسیار بالای شترمرغ، برای ارتقای هرچه بیشتر صنعت پرورش این حیوان و افزایش بهره وری ، داشتن اطلاعات کافی در زمینه های مختلف علمی از جمله شناخت دقیق ساختارهای بافتی ارگان های بدن این حیوان ضروری به نظر می رسد. جهت این تحقیق تعداد 12 عدد تخم شترمرغ نطفه دار سالم از مزرعه پرورش شترمرغ توس در مشهد در سنین 22، 26، 30و 36 روزگی جنینی و سه قطعه جوجه یک روزه تهیه و به آزمایشگاه بافت شناسی منتقل گردید. بعد از اطمینان از سلامتی آنها تخم ها را شکسته و جنین را از داخل تخم خارج و با آب شستشو داده شد. سپس سر پرنده را جدا نموده و چشم آن بطور کامل از بافت های اطراف جدا گردید و جهت بررسی بافت شناسی مقاطعی در جهت طولی و عرضی از کل چشم گرفته شد و مقاطع توسط هماتوکسیلین ائوزین و ماسون تری کروم رنگ آمیزی گردید. سپس در سنین مختلف لایه های مختلف چشم مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادکه در 22 روزگی جنینی هر سه لایه اصلی چشم ( فیبروزی، عروقی و عصبی) تشکیل شده است. در صلبیه علاوه بر بافت همبند مزانشیمی غضروف شفاف هم مشاهده گردید. با افزایش سن در سنین بالاتر قطر این غضروف افزایش یافته بود و بصورت بند بند در اطراف چشم مشاهده گردید در قسمت قدامی صلبیه در محل اتصال آن به قرنیه بافت استخوانی وجود دارد که این بافت در شترمرغ در سن 30 روزگی و بالاتر مشاهده گردید در این سن قرنیه از بافت پوششی نازکی تشکیل شده بود که بافت آن از نوع سنگفرشی غیر کراتینه و چند لایه بنظر می رسید. تعداد لایه ها ی بافت پوششی حداکثر 2 تا 3 لایه بنظر می رسید که با افزایش سن بر تعداد لایه های آن افزوده گردید. زوائد مژگانی در همان سنین اولیه مشاهده شدند بطوری که در این سن زوائد کوتاهتر و حاوی عروق خونی کمتری بودند و در سنین بالاتر اندازه آنها بلندتر و بر میزان عروق خونی آنها افزوده شده بود. عنبیه ، جسم مژگانی وزوائد مژگانی در سن 30 روزگی نسبت به سنین 22 و 26 روزگی جنینی تکامل بیشتری یافته بود . در عنبیه اپیتلیوم خلفی آن که از سلول های ملانوسیت تشکیل شده است بوضوح مشاهده گردید. در سن 22 روزگی مرز بین لایه ها ی شبکیه بخوبی مشخص نبود و طبقات مشبک داخلی و خارجی بخوبی نمایان نبود با افزایش جزئیات، لایه های شبکیه بهتر مشاهده گردید و بر تراکم سلول های عصبی افزوده گردید. سلول های عصبی در ابتدا بصورت پراکنده و نامنظم در لایه های دانه دار داخلی و خارجی قرار داشتند و در سنین 30 ، 36 بر تراکم و نظم این لایه افزوده گردید و در سن 36 روزگی جنینی و جوجه یک روزه لایه های تشکیل دهنده شبکیه بخوبی قابل تفکیک بودند.

شتر یک کوهانه یکی از منابع مهم تامین مواد غذایی و شیر در بسیاری از نقاط جهان است. شتر دارای مزایای آناتومیک، فیزیولوژیک و رفتاری منحصر به فرد برای زنده ماندن در آب و هوای گرم است. تولید ادرار بسیار غلیظ، سازگاری مهمی برای زندگی در آب و هوای گرم است. در مطالعه حاضر، دستگاه ادراری از شش شتر نر بالغ در محدوده سنی 7 تا 11 سال برداشته شد. حجم کلیه و قسمت های مختلف آن (کورتکس، مدولا و لگنچه) با استفاده از روش کاوالیه به صورت مجزا برآورد شد. علاوه بر این، دانسیته حجمی و حجم کل لوله ها، گلومرول ها و بافت همبند بینابینی در کورتکس کلیه تخمین زده شد. برای محاسبه تعداد گلومرول ها از روش دایسکتور فیزیکی استفاده شد. اندازه متوسط گلومرول در هر کلیه نیز تخمین زده شد. ساختار بافتی کلیه با میکروسکوپ نوری و الکترونی عبوری مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی بافت شناسی میزنای و مثانه، از قسمت بالا، وسط و پایین میزنای و راس، بدنه و گردن مثانه نمونه گیری شد. مقاطع بافتی پس از آماده سازی با رنگ هماتوکسیلین-ائوزین، ماسون تری کروم، ورهوف و پریودیک اسید شیف رنگ آمیزی شدند. میانگین حجم کلیه راست و چپ به ترتیب 29/718 و 71/724سانتیمتر مکعب بود. میانگین دانسیته حجمی کورتکس، مدولا و لگنچه به ترتیب در کلیه راست51/45، 18/53و 16/1 و در کلیه چپ 78/47، 09/51 و 95/0 بود. توانایی تغلیظ ادرار با ضخامت نسبی مدولا ارتباط دارد. دانسیته حجمی لوله ها، گلومرول ها و بافت بینابینی به ترتیب در کلیه راست 92/0، 05/0 و 03/0 و در کلیه چپ 94/0، 04/0و 03/0بود. میانگین تعداد کل گلومرول ها در کلیه راست و چپ به ترتیب106 ×17 و 106 ×73/17تخمین زده شد. در شتر تعداد گلومرول های کلیه تاثیر مستقیم بر توانایی تولید ادرار غلیظ ندارد. لوله های پیچیده نزدیک مسئول بازجذب 87% از آب تصفیه شده در گلومرول هاست. لوله ها با اپیتلیوم مکعبی ساده پوشیده شده بودند. سطح راسی لوله های پیچیده نزدیک با تعداد زیادی میکروویلی های میله ای شکل پوشیده شده بود. تصاویر میکروسکوپ الکترونی نشان داد که سیتوپلاسم سلول های لوله های پیچیده نزدیک حاوی واکوئل ها و وزیکول های اندوسیتوزی کوچک و بزرگ در قسمت راسی بود. در سیتوپلاسم تعداد زیادی میتوکندری با اشکال و اندازه های مختلف وجود داشت. حاشیه مسواکی سلول ها بلند، فراوان و گسترده بود. لوله های پیچیده دور مجرای وسیع تری نسبت به لوله های نزدیک داشتند. سلول های لوله های پیچیده دور مکعبی و فاقد حاشیه مسواکی بودند. سیتوپلاسم قاعده ای حاوی تعداد زیادی میتوکندری های کشیده و طویل بود. وزیکول های اندوسیتوزی در این سلول ها مشاهده نشد. لوله های جمع کننده دارای دو نوع سلول بود، سلول های تیره و سلول های روشن. سلول های روشن از سلول های تیره بزرگتر بودند. در این مطالعه مثانه تعداد زیادی فورنیکس های ویژه داشت که ارتباط نزدیکی با هرم های کلیه داشتند. در مطالعه بافت شناسی میزنای، مخاط میزنای بوسیله اپیتلیوم چین خورده ترانزیشنال پوشیده شده بود. در لامینا پروپریا رشته های کلاژن، الاستیک و تعداد زیادی انتهای اعصاب مشاهده شد. سلول های جامی، غدد موکوسی زیر مخاط و عضله مخاطی در میزنای دیده نشد. لایه عضلانی از عضله صاف تشکیل شده است. لایه ادوانتیس از بافت همبند سست همراه با عروق خونی و لنفی و انتهای اعصاب تشکیل شده است. قطر متوسط میزنای و به تبع آن ضخامت لایه عضلانی و لایه ادوانتیس در قسمت فوقانی بیشتر از قسمت پایینی بود (05/0 p ?). تفاوت قابل توجهی بین نقاط مختلف میزنای در سمت چپ و راست وجود نداشت. سطح مخاطی مثانه توسط اپیتلیوم ترانزیشنال چین خورده ای پوشیده شده بود. کلاژن و فیبرهای الاستیک، عروق خونی و لنفاوی زیادی در لامینا پروپریا وجود داشت. عضله مخاطی دیده شد که متشکل از دستجات طولی عضله صاف بود .لایه عضلانی از عضله صاف تشکیل شده بود که در جهات مختلف آرایش یافته بودند. لایه ادوانتیس از بافت همبند سست به همراه عروق خونی، لنفی و انتهای اعصاب تشکیل شده بود. ضخامت متوسط اپیتلیوم و لامینا پروپریا در گردن مثانه بیش از بخش های دیگر بود و تفاوت از نظر آماری معنی دار بود (05/0 p ?). تفاوتی بین سایر متغیرها در مثانه وجود نداشت. وجود فورنیکس های ویژه در لگنچه موجب ارتباط نزدیک بین ادرار موجود در لگنچه و بافت مدولا می شود. با عنایت به تحقیقات پیشین در مورد آناتومی و فیزیولوژی کلیه و یافته های تحقیق حاضر، می توان نتیجه گرفت که توانایی کلیه شتر در تولید ادرار غلیظ، در بخشی به دلیل مورفولوژی خاص لگنچه و مدولای کلیه است. کلمات کلیدی: شتر یک کوهانه، استریولوژی، tem، سیستم ادراری

دستگاه گوارش یکی از ارگان های بسیار مهم در بدن به شمار می آید که وظیفه هضم و جذب غذای دریافتی را بر عهده دارد. در این تحقیق ساختار بافت شناسی لوله گوارش از مری تا کولون در پنج قطعه مرغ مینای معمولی بالغ مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی آناتومیکی، تهیه مقاطع و رنگ آمیزی های بافتی با روش های متداول بافت شناسی انجام گرفت. نتایج نشان داد که در مرغ مینا چینه دان و ایستموس وجود ندارد. اپیتلیوم مری آن از نوع سنگفرشی مطبق غیرشاخی و غدد آن از نوع لوله ای ساده و منشعب بوده و این غدد در سرتاسر مری وجود دارند. مخاط پیش معده حاوی چین های متعدد طولی است که بافت پوششی آن از نوع استوانه ای ساده است. غدد مخاطی پیش معده از نوع لوله ای ساده و منشعب اند. زیرمخاط حاوی غددلوله ای مرکب بزرگی است که وسعت زیادی یافته اند. سطح داخلی سنگدان را لایه شبه شاخی پوشش می دهد که بافت پوششی مخاط آن از نوع استوانه ای کوتاه است. غدد گاستریک در سنگدان به طور واضح قابل دیدن است و فاقد ماهیچه مخاطی است. روده باریک در مرغ مینا همانند سایر پرندگان شامل دوازدهه، تهی روده و ایلئوم است. بافت پوششی هر سه قسمت روده باریک استوانه ای کوتاه به همراه سلول های جامی است. ژژنوم هم همانند دوازدهه دارای کرک های طویل و بلند است هر چه به انتهای روده ی باریک می رسیم طول کرک ها کوتاه تر و عرض شان بیشتر می شود. غدد لیبرکوهن نیز کوتاه تر شده و تعداد سلول های جامی بیشتر می شود. ایلئوم فاقد پلاک های پایر است و در آن کرک ها کوتاه تر و عریض تر می شوند. روده بزرگ از سکوم بسیار کوتاه و کولون تشکیل شده است مخاط سکوم ضخیم و لایه پارین آن حاوی فولیکول های لنفاوی است و لوزه سکومی در آن قابل مشاهده است. کولون کوتاه و صاف و لایه عضلانی آن ضخیم تر از سکوم است و سطح مخاط حاوی کرک های کوتاه، غدد لیبرکهن کوتاه و سلول های موکوسی متسع فراوان است. در رنگ آمیزی های آلسین بلو و پریودیک اسید شیف سلول های جامی و ترشحات غدد لوله گوارش رنگ گرفتند لذا ترشحات این سلول ها حاوی موسین های اسیدی و خنثی است.

در این تحقیق بافت شناسی چشم و هیستوشیمی غده هاردرین در پنج قطعه مرغ مینای معمولی بالغ مورد بررسی قرار گرفت. پس از ذبح و خونگیری، چشم به همراه غده هاردرین از حدقه خارج شده، پس از گذراندن مراحل ثبوت و آماده سازی از چشم مقاطع بافتی تهیه و با رنگ آمیزی های هماتوکسیلین- ائوزین، پریودیک اسید شیف و آلسین بلو رنگ آمیزی گردید. نتایج نشان داد که در مرغ مینا لایه های بافتی چشم مشابه سایر پرندگان می باشد و از لایه های فیبروزی در خارج، لایه عروقی در وسط و لایه عصبی در داخل تشکیل شده است. در قسمت قدامی چشم همانند سایر پرندگان در محل اتصال صلبیه به قرنیه بافت استخوانی وجود دارد.قرنیه دارای استرومای ضخیم و غشاهای بومن و دسمه مشخصی می باشد. لایه عروقی از سه قسمت مشیمیه، جسم مژگانی، و عنبیه تشکیل شده است. مشیمیه پرده ای پر از عروق و به رنگ قهوه ای تیره است که از سه قسمت استروما، طبقه کوریوکاپیلر و پرده بروخ تشکیل شده است. جسم مژگانی از بافت همبند سست و عضلات صاف تشکیل شده است. شبکیه داخلی ترین لایه کره چشم است و از دو لایه اپی تلیوم رنگدانه ای و لایه عصبی تشکیل شده است. غده هاردرین در مرغ مینا کشیده و نامنظم بوده و در سمت شکمی- میانی و در پشت کره چشم قرار دارد. لبه پشتی آن مقعر و دارای انحنا در ناحیه میانی است. لبه شکمی غده محدب می باشد. لبه داخلی آن گرد بوده و لبه جانبی آن کشیده و نوک تیز می باشد و در مجاور عصب بینایی قرار دارد. شکل واحد های ترشحی آن در مرغ مینا از نوع لوله ای- آلوئولی و نوع سلول های آن استوانه ای ساده است که در یک ردیف قرار گرفته اند. در بین واحد های ترشحی تعداد زیادی پلاسماسل قرار دارد که نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن دارد. نحوه ی ترشح این غده به نظر می رسد که مروکراین یا آپوکراین بوده و به دلیل داشتن هر دو نوع موکوپلی ساکارید های خنثی و اسیدی به رنگ آمیزی های اختصاصی آلسین بلو و پاس واکنش مثبت نشان داد.

به منظور بررسی اثر زمان شروع به تغذیه پس از هچ بر رشد بدن، توسعه¬ی دستگاه گوارش و هیستومورفومتری ایلئوم در بلدرچین ژاپنی، آزمایشی با 120 قطعه جوجه¬ی یک روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل 3 تیمار با 4 تکرار و 10 قطعه پرنده در هر واحد آزمایشی انجام شد. تیمارها شامل 3 زمان شروع به تغذیه (3، 24 و 48 ساعت پس از هچ) بودند. نمونه گیری از قسمت میانی ایلئوم در روزهای 12،9،6،3،1و15 با 4 بار تکرار صورت گرفت.پس از نمونه گیری، نمونه ها به مدت 24 ساعت در فرمالین 10 درصد تثبیت شدند و سپس با دستگاه اتوماتیک، نمونه ها جهت قالب گیری و برش آماده گردیدند. 88 لام تهیه شده با رنگ آمیزی های هماتوکسیلین و ائوزین،پاس،آلسین بلو و ون گیسون رنگ آمیزی شدند.پس از تهیه تصاویر بافتی در مراحل مختلف سنی، اندازه گیری فراسنجه های بافتی شامل طول ویلی، عرض ویلی، نسبت طول به عرض، سطح جذبی، عمق کریپت غدد لیبرکوهن و ضخامت لایه های زیرمخاط، عضلانی و سروزی، با میکروسکوپ نوری مجهز به دوربین و نرم¬افزار (dp2-bsw) (ver.1.3) صورت گرفت. داده های بدست آمده با نرم افزار آماری sas و مدل عمومی خطی glm مورد تجزیه آماری قرار گرفت. میانگین¬ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال (p<0/05)مقایسه شد. نتیجه گیری به این شرح می باشد که تأخیر در زمان خوراک دهی پس از هچ بر هیستومورفومتری ایلئوم در بین تیمارها در روزهای اول و سوم که محدودیت غذایی وجود داشت موثر بود و در سایر روزها از لحاظ آماری معنی دار نبود. تأخیر در زمان خوراک دهی پس از هچ باعث افزایش ضریب تبدیل غذایی به طور معنی¬دار شد (p<0/05). اگرچه بین تیمارهای مختلف در رابطه با سایر شاخص¬های عملکرد تولیدی مانند وزن در سن 15 روزگی، رشد روزانه و خوراک مصرفی 15-1 روزگی تفاوت معنی¬دار دیده نشد ولی با افزایش مدت زمان عدم خوراک دهی شاخص¬های فوق کاهش یافتند. سن بر هیستومورفومتری ایلئوم بلدرچین ژاپنی تأثیر معنی داری داشت به طوری که با افزایش سن تا پایان هفته ی اول تمام پارامترها (طول پرز، عرض پرز، نسبت طول به عرض، عمق کریپت، ضخامت لایه¬ی زیرمخاطی،ضخامت لایه¬ی عضلانی،ضخامت لایه سروزی و سطح جذبی) افزایش معنی داری (p<0/05)نشان دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که باید تغذیه ی بلدرچین¬ها بلافاصله پس از هچ آغاز شود.

تخمدانها اندامهای اولیه تولید مثل، محل اووژنز و سنتز هورمونهای استروئیدی نظیر استروژن و پروژسترون می باشند. خود از دو بخش کورتکس و مدولا تشکیل شده اند که فولیکولهای تخمدانی در بخش کورتکس تخمدان قرار می گیرند. هر فولیکول شامل حداقل یک اووسیت و حداقل یک لایه سلولهای سنگفرشی یا مکعبی در اطراف خود می باشد متناسب با تغییرات صورت گرفته در قصر فولیکول و اووسیت ، خصوصیات هسته و سیتوپلاسم اووسیت، انواع سلولها و تعداد لایه های سلولی اطراف آن ، بررسی ضخامت هر لایه فولیکولار و نیز بررسی کیفیت مجموعه سلولهای کومولوس و تخمک ، فولیکولهای تخمدانی شتر را در پنج کاتگوری قرار می دهند. فولیکولهای آغازین ، فولیکولهای اولیه، فولیکولهای ثانویه، ثانویه آنتروم دار و فولیکولهای گراف.

غد بزاقی همیشه در تحقیقات مورد توجه محققین بوده است ، علت آن اعمال مختلف این غده در بدن می باشد. در این تحقیق غدد بزاقی تحت فکی و بناگوشی سگ از لحاظ بافت شناسی و مورفولوژیک در حالت طبیعی و تحت تاثیر ایزوپرنالین در سطح میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفت. جهت انجام این بررسی از ده قلاده سگ بالغ ماده و تقریبا هم وزن استفاده شد. اختلافات مشاهده شده معنی دار بود.