مطالعات بسیاری نشان دهنده وجود استرس اکسیداتیو و مرگ نورونی ناشی از گلوکز زیاد در پیدایش و پیشرفت نوروپاتی دیابتی می باشند.از آنجایی که بعضی گونه های گیاه آویشن به عنوان درمانی برای دیابت در متون علمی ذکر شده اند و همچنین محتوی عوامل آنتی اکسیدانی بسیاری نیز هستند، بر آن شدیم اثرات نوروپروتکتیو (محافظت کننده نورونی) عصاره آویشن کرمانی را با مدلهای in vivo و in vitro نوروپاتی دیابتی مورد بررسی قرار دهیم. القا صدمه سلولی توسط گلوکز بالا به سلول های فئوکروموسیتوما (pc12) و همین طور موش های صحرائی دیابتی شده توسط استرپتوزوتوسین به ترتیب به عنوان مدل های عملی in vitro و in vivo نوروپاتی دیابتی استفاده شدند. تست پس کشیدن دم (tail-flick) و تست راهپیمایی برروی میله چرخان (rotarod) برای سنجش آستانه درد و بررسی هماهنگی حرکتی حیوان های مورد آزمایش استفاده شد. ماندگاری سلول ها با استفاده از سنجش mtt اندازه گیری شد. آزمایش ایمونوبلات هم برای سنجش پارامتر های بیوشیمیایی آپوپتوز استفاده شد. عصاره هیدروالکلی آویشن کرمانی با دوزهای (50، 100، 150، 200 میلی گرم بر کیلوگرم) در حیوان های دیابتی استفاده شد. همچنین سلول های pc12 با غلظت های(200 ،150 ،100 ،80 ،60 ،40 ،20 ،10 میکروگرم بر میلی لیتر) عصاره تیمار شدند. نتایج نشان داد که موش های صحرایی دیابتی دچار نوروپاتی دیابتی می شوند که علامت مشخصه آن کاهش زمان پس کشیدن دم بر اثر تابانیدن نور داغ (هیپرآلژزی حرارتی) و نقص حرکتی بود. فعالیت caspase3 و سیتوکروم c و نسبت bax/bcl-2 که از نشانگر های بیوشیمیایی آپوپتوز نورونی می-باشند، بطور قابل ملاحظه ای در نخاع کمری حیوانات دیابتی افزایش یافت. درمان حیوانات دیابتی به صورت روزانه و به مدت شش هفته با دوز های 100 و 150 میلی گرم بر کیلوگرم عصاره باعث بهبود هیپرآلژزی، مهار فعالیت caspase3 و کاهش نسبت bax/bcl-2 و کاهش فعالیت سیتوکروم c گردید. علاوه بر این با استفاده از سنجش های mtt و ایمونوبلات مشاهده شد افزایش گلوکز (چهار برابر حالت نرمال) باعث افزایش آسیب های سلولی و فعالیت caspase3 در سلول های pc12 گردید که منجر به مرگ سلولی شد. تیمار سلول های pc12 با عصاره آویشن کرمانی(80 و 60 میکروگرم بر میلی لیتر) باعث کاهش آسیب های ناشی از قند بالا در آن ها شد. نتایج این مطالعه نشان دهنده اثرات نوروپروتکتیو عصاره آویشن کرمانی در مقابل آسیب های نورونی ناشی از قند بالا می-باشند. با توجه به خواص آنتی اکسیدانی بالای عصاره، این اثرات محافظتی می توانند تا حدودی از طریق کاهش آپوپتوز نورونی باشند که نشان دهنده توانایی درمانی عصاره آویشن کرمانی در بهبود نوروپاتی دیابتی می باشد.