در این پژوهش از گیاهان درمنه کوهی که در محیط کشت ms تکثیر شد استفاده گردید. اهمیت جنس درمنه در حال حاضر به واسطه ترکیبات مهم دارویی آن از جمله آرتمیزینین به عنوان داروی موثر بیماری مالاریا در حال افزایش است. بنابراین از پرتوهای یونیزه کننده گاما به منظور ایجاد جهش مطلوب در جهت بیوسنتز آرتمیزینین استفاده گردید. پس از دو هفته رشد، هر یک از نمونه ها تحت تابش سه دز 50، 100 و 200 گری اشعه گاما قرار گرفت و در نهایت بعد از چهار هفته رشد، فاکتورهای فیزیولوژیکی، عوامل آنتی اکسیدان، حضور و مقدار آرتمیزینین نیز مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. استخراج dna از آنها انجام و مورد rapd-pcr و issr-pcrقرار گرفت. پروتئین آنها نیز استخراج و الگوی باندهای پروتئینی با روش sds-page آنالیز گردید. پارامترهای رشد و نموی از قبیل وزن تر وخشک در گیاهان پرتو دیده افزایش یافت. با استخراج رنگیزه های فتوسنتزی، میزان کلروفیل و کاروتنوئید در گیاهان پرتو دیده نسبت به نمونه شاهد تفاوت معنی داری نداشت. میزان فنل های کل در گیاهان و کالوس پرتو دیده روند افزایشی را نشان داد. در بررسی تانن های کندانسه گیاهان میزان این ترکیبات در دز 50 و 100 کاهش و در دز 200 افزایش یافت و اختلاف معنی داری را نسبت به دز 100 نشان داد. همچنین به نظر می رسد که در کالوس درمنه کوهی اشعه گاما اثری بر میزان تانن های کندانسه نداشته است و اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در بررسی اثر اشعه گاما بر میزان فلاونوئیدهای تام در دز 50 و 100 به عنوان یک عامل آنتی اکسیدان افزایش پیدا کرد و در دز 200 به علت اثرات زیان آور اشعه گاما کاهش یافت. همچنین در کالوس های پرتو دیده نسبت به نمونه شاهد اختلاف معنی داری در مقدار فلاونوئید های تام وجود نداشت. بررسی تولید آرتمیزینین در عصاره دی کلرومتانی حاصل از گیاهان و کالوس درمنه کوهی توسط tlc انجام گرفت. بر اساس نتایج حاصل از tlc آرتمیزینین در تمامی نمونه ها تولید گردید که به نظر می رسد احتمالا عوامل فیزیولوژیک مساعد و یا تولید انواع rosها و یا ایجاد جهشی مطلوب توسط اشعه گاما سبب بیوسنتز آرتمیزینین گردیده است. به منظور بررسی پلی مورفیسم در نتایج حاصل شده از باندهای dna تکثیر شده در نمونه شاهد و هر یک از تیمارها تفاوت و عدم وجود برخی از باندهای محصول pcr به وضوح دیده شد. در الگوی باندهای پروتئینی حاصل از sds-pageبیشترین میزان تراکم باند پروتئین در دز 50 و کمترین در دز 200 گیاهان صورت گرفت. بنابراین طبق نتایج ذکر شده در بالا گیاهان و کالوس درمنه کوهی در برابر تنش اکسیداتیو و اثرات بیومولکولی اشعه گاما توانست با گسترش سیستم دفاعی به حیات خود ادامه دهد. از طرفی بیوسنتز آرتمیزینین برای اولین بار در این پژوهش صورت گرفت و به نظر می رسد اشعه گاما می تواند سبب افزایش میزان آرتمیزینین در کالوس درمنه کوهی گردد بنابراین می توان با بهینه سازی شرایط تابش راهی مطلوب در جهت سنتز هر چه بیشتر این ترکیب دارویی ارزشمند در مصارف اقتصادی یافت.