نام پژوهشگر: هادی شهریاری نایینی

فن شناسی و آسیب شناسی تزئینات رنگی روی بستر گچی: مطالعه موردی روی محراب امامزاده سه گنبدان اشتهارد
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه هنر - دانشکده هنرهای کاربردی 1392
  هادی شهریاری نایینی   علی زمانی فرد

زمینه: در ایران تعداد زیادی بنای تاریخی وجود دارد که بخش قابل توجهی از آنها دارای آثار هنری ارزشمند هستند. بنای امامزاده «سه گنبدان اشتهارد» نیز یکی از این بناها است که آثاری از قرون گذشته در آن مشهود است. تزیینات رنگی محراب در این بنا از جمله شاخص ترین تزیینات موجود در آن است که نیازمند حفاظت، مرمت، احیاء و در نتیجه نگهداری برای آیندگان است. هدف: در این پژهش هدف فن شناسی تزیینات رنگی به کمک کسب شناخت علمی از مواد، تکنیک و دوره ی تاریخی ترسیم تزیینات رنگی محراب و آسیب شناسی با توجه به میزان، نوع و علل آسیب های وارده بر آن است تا بتوان از آنها در حفظ و نگهداری تزیینات رنگی استفاده کرد. روش: در این پژوهش نگارنده با استفاده از امکانات و اطلاعات در دسترس و با بهره گیری از روش های دستگاهی ftir، plm، xrd و sem-eds اقدام به انجام مطالعات میدانی و آزمایشگاهی نمود که شناختی علمی از فن، تکنیک و تاریخ ترسیم این تزیینات به دست آمد. همچنین نگارنده جهت آسیب شناسی تزیینات رنگی پس از بررسی عوامل ایجاد آسیب در تزیینات، اقدام به آسیب نگاری نموده، میزان هر کدام از این آسیب ها را مشخص کرده است. نتیجه گیری: با بررسی اطلاعات حاصله نتیجه اینست که تزیینات رنگی محراب امامزاده سه گنبدان اشتهارد شبیه تزیینات رنگی موجود در محراب گنبد هشت مدرسه حسینیان یزد متعلق به قرن 8 ه.ق. است. کلیات نقوش و رنگ ها با هم مطابقت دارند ولی از نظر ظرافت در طراحی و کیفیت مواد و رنگ بکار رفته تفاوت هایی وجود دارد که شاید بتوان دلیل آنرا ناشی از تفاوت در تکنیک هنرمندان دانست. در مجموع شاید بتوان گفت این تزیینات متعلق به اواخر تیموری یا اوایل دوره ی صفویه است. در مورد آسیب های وارده نیز می توان گفت بدلیل سست بودن بست رنگی و ضعف در اتصال لایه رنگ و بستر به تکیه گاه قسمت زیادی از رنگ ها آسیب دیده و یا در حال ریختن هستند. البته آسیب های حاصل از حضور انسان و میکروارگانیزم ها نیز وجود دارد ولی آسیب ناشی از تنش سازه ای در آن چندان مشاهده نشد. پیشنهادات: پس از به دست آمدن نتایج فوق پیشنهاد می گردد با تمیز نمودن سطح تزیینات رنگی و تثبیت رنگ ها با استفاده از مواد مناسب، اقدام به حفظ تزیینات رنگی در شرایط موجود نموده تا در آینده بازسازی آنها با توجه به تئوری های مرمت و شرایط موجود در بنا امکان سنجی شود.