چکیده واژگان کلیدی: اخلاق، تجارت، اسلام ،معنویت، در دنیای امروز رذایل جایگزین فضایل شده ومعیارها دگرگون گشته،و با وجود ارزش های اصیل وحیانی و آسمانی روابط تجاری با بحران بی اخلاقی مواجهه است و این امر ما را بر آن داشت تا این پایان نامه را با هدف بررسی اخلاق تجارت از دیدگاه اسلام به نگارش در بیاوریم. در پژوهش حاضر ارزش های اخلاقی اسلام در حوزه تجارت به صورت یک منظومه منسجم ارائه شده، ما در تحقیق حاضر، با استفاده از روش کتابخانه ای عمل کردیم و اطلاعات آن، از طریق فیش برداری سامان یافته و مشتمل بر شش فصل می باشد. فصل اول با عنوان کلیات است که به بیان مسائلی همچون مفهوم اخلاق در لغت و اصطلاح و بیان اهمیت مسأله و ذکر روابط سه گانه اخلاق و دین و اقتصادو بااثبات اولویت اخلاقی دراقتصاد خاتمه یافته است.و فصل دوم با عنوان نظریه جامع اخلاقی اسلام در حوزه تجارت و مقایسه آن با اخلاق تجاری حاکم بر غرب، بیان فضایل اخلاقی اسلام در حوزه تجارت عنوان فصل سوم می باشد که در آن به دو بخش مهم اشاره شده بخش اول، اخلاقیات عام، اموری همچون توکل، ذکر، عدالت و انصاف و امانت داری، و در بخش دوم آن به اخلاقیات خاص در امر تجارت پرداخته و به زیر مجموعه هایی همچون مقدم کردن عبادت بر تجارت، آسان گیری در معامله خوش رفتاری با مشتری، مهلت دادن به مشتری و ... پرداخته شده است. فصل چهارم این فرآیند مربوط به رذایل اخلاقی یا همان پرهیز دهی اخلاقی در حوزه تجارت می باشد که از جمله بحث های مهم آن می توان به بحث هایی همچون پرهیز از خیانت، و گران فروشی و کم فروشی و رباخواری و تبلیغات دروغین و سوگند دروغ و ... اشاره داشت و فصل پنجم را به کارکردهای اقتصادی اخلاق تجارت اختصاص داده ایم وثابت شده که بارعایت ارزش های اخلاقی اسلام درحوزه تجارت می توان به آثارفروان اقتصادی ومعنوی دست یافت. و در ششمین و آخرین فصل این پژوهش راهکارهای نهادینه کردن اخلاق تجارت در جامعه بیان شده است.

چکیده در قرآن مجید دو نوع پیشرفت اقتصادی تبیین شده؛ یکی در چارچوب جهان بینی توحیدی است؛ یعنی برای جامعه ی موحد و مومن محقق می شود، که خیر و برکت برای آنهاست و علاوه بر دنیا در آخرت نیز نصیب آنها می شود. نوع دوم از پیشرفت اقتصادی، در چارچوب جهان بینی الحادی، یعنی برای ملحدان ایجاد می شود که همان سنت استدراج است و عذابی در ظاهر نیکوست. «مبانی کلامی پیشرفت اقتصادی در چارچوب جهان بینی توحیدی و الحادی» بررسی آن دسته از عقاید است که منجر به این دو پیشرفت اقتصادی شده و زمینه آنها را فراهم می کند؛ که شامل مبانی «خداشناختی»، «انسان شناختی» و «فرجام شناختی» می شوند. «مبانی خداشناختی پیشرفت اقتصادی»، آن دسته از افعال و سنن الهی است، که موجب بروز پیشرفت اقتصادی برای مومنان و ملحدان می شود، سنت امداد، در هر دو پیشرفت مشترک است؛ اما سنت رزق موجب پیشرفت توحیدی و سنن امهال، مکر و عذاب موجب پیشرفت الحادی می شوند. «مبانی انسان شناسی پیشرفت»، بیان ویژگی های اعتقادی و عملی انسان هایی است که مشمول هر یک از دو نوع پیشرفت اقتصادی می شوند، که این تعریف جدید به نظر می رسد؛ ایمان، تقوا، اقامه ی کتاب آسمانی و ... موجب پیشرفت توحیدی و نسیان، تکذیب و اتراف موجب پیشرفت الحادی می شوند. عقاید موحدان و ملحدان نسبت به فرجام دنیا و قیامت، «مبانی فرجام شناختی پیشرفت» را تشکیل می دهد، که در کنار سایر عقاید آنها منجر به پیشرفت توحیدی و یا الحادی می شود. پرداختن به این عنوان نیز در مقوله ی پیشرفت جدید می باشد. ایمان به روز قیامت و بیمناکی از این روز، پیشرفت توحیدی و تکذیب قیامت، پیشرفت الحادی را نتیجه می دهد. در این پژوهش برای آشنایی با ادبیات توسعه به عنوان پیشینه ی موضوع، ابتدا کتاب های اقتصادی و در ادامه کتب تفسیری، حدیثی و کلامی مطالعه شده اند. این نوشتار تعاریف رایج توسعه و پیشرفت را نقد کرده است، اما آنها را به طور کامل کنار نمی-گذارد، بلکه معتقد است که باید آنها را اصلاح نمود.

دین مبین اسلام شامل قوانین و احکام حکیمانه، عادلانه و انسانی است و در حوزه روابط اقتصادی برای رفع نیازهای روزمره نیازمندان، که کم و بیش در هر اجتماعی وجود دارند، تدابیری اندیشیده است. قرض الحسنه در اسلام یکی از مصادیق این تدابیر است و یک عمل انسانی و متقابل در جامعه به شمار می آید و می کوشد تا رفاه و آسایش نیازمندان را برآورده سازد. تجربه عینی نیز نشان داده که قرض الحسنه در رفع مشکلات مردم بسیار موثر بوده است. قرض الحسنه از روشهای تأمین مالی مورد تأکید اسلام بویژه در برآوردن نیازهای ضروری مسلمانان است. و در نظام مالی اسلامی در کنار صدقات، عقود مبادله ای و مشارکتی بعنوان یکی از جایگزین های ربا در تجهیز منابع معرفی شده است. هدف این نوشتار، بررسی مشکلات و بحرانهایی است که نظام قرض الحسنه در کشور با آن مواجه است. بعبارتی آسیب شناسی نظام قرض الحسنه، ارائه ابزار های مالی اسلامی که مبتنی بر قرض و قابل مبادله در بازار ثانویه باشد، و تفکیک حسابهای قرض الحسنه بگونه ای که منجر به تخصیص منابع تجمیع شده به مصارف قرض الحسنه گردد؛ از اهداف اصلی این تحقیق می باشد. لذا در این راستا، با روش توصیفی و تحلیل محتوای آموزه های دینی به تجزیه و تحلیل نظام قرض الحسنه در سه بخش نظام بانکی، صندوقهای قرض الحسنه و کمیته امداد امام خمینی(ره) پرداخته ایم و نقاط قوت و ضعف این نظام را شناسایی کرده ایم. و در پایان این نوشتار، جهت اجرای هر چه بهتر این نظام در اقتصاد ایران الگوی جدیدی را ارائه داده ایم که علاوه بر قرض الحسنه، کمک های بلاعوض نیز به دست نیازمند واقعی برسد.