آتش به عنوان بزرگترین اکتشاف بشر در دورانهای کهن، از جهات گوناگون همچون پخت خوراک و ساخت سلاح، زندگی انسان را متحول ساخته و او را از شر ددان و دشمنان حفظ نموده و به امنیت رساندهاست. بشر در آن دوران، به آتش به عنوان پدیدهای خارق العاده نگاه میکرد که همواره مقدس و مورد احترام بود. علاوه بر این، نقش آتش و تاثیر آن در مذهب، فرهنگ، اقتصاد و سیاست زندگی ملل گوناگون انکارناپذیر است و تجسم عینی آن را میتوان در دورانهای تاریخی گذشته با بررسی نقش آتشدان در نقوش برجسته و مهرهای بدست آمده دریافت. هدف از این پژوهش علمی، آشکارسازی اهمیت و جایگاه آتش وآتشدان در ادوار تاریخی ایلام، ماد و هخامنشی و تحلیل فرم و شکل آتشدان در مراسم و تشریفات مذهبی و غیرمذهبی است. آتشدانها به دو دستهی مستقل و غیرمستقل تقسیم می شوند . آتشدان مستقل تنها در دوران هخامنشیان قابل رویت است و مابقی آتشدانها در شش گروه جای میگیرند.کلیهی این آتشدان ها دارای تاثیرات و کارکردهای مختلف سیاسی اقتصادی، اجتماعی و مذهبی در زندگی بشر آن دوران بوده و از مقامی والا و جایگاهیمقدس برخوردار بودهاند. با بررسی فرم و نقش آتشدان در طول دورانهای یاد شده این نتیجه به دست میآید که این ظرف مقدس در هزارههای پیش از میلاد، به صورتی مداوم تغییر شکل داده و دارای فرمی کاملتر گشته است و حضوری تاثیرگذار و هدفمند در صحنه های زندگی پادشاهان و خدایان و مردم آن زمان داشته است.