نام پژوهشگر: فرزانه زمانی سودرجانی
فرزانه زمانی سودرجانی سیدحسن طباطبایی
اندیس شجاع آباد از نظر موقعیت زمینشناسی، در بخش مرکزی زون ولکانو- پلوتونیک ارومیه- دختر و از نظر موقعیت جغرافیایی در استان اصفهان واقع در جنوب شرق نطنز و بین مختصات ? 30?26?33 تا ? 0?30?33 عرض شمالی و ? 0?55?51 تا ? 0?0?52 طول شرقی قرار گرفته است. از نظر چینه شناسی، واحدهای سنگی این منطقه بیشتر مربوط به دوران مزوزوئیک (شیل و ماسه سنگ و دولومیت های تریاس و آهک های کرتاسه بالایی)، سنوزوئیک (عمدتاً آندزیت و تراکی آندزیت، داسیت، ریولیت و توف) و کواترنری می شود. عمده سنگ های دربرگیرنده رگه های کانه زایی شده عبارتند از: مجموعه های آتشفشانی- آذرآواری ائوسن شامل آندزیت های پورفیری، پیروکسن آندزیت، توف، توف برشی. کانه سازی به سه صورت پراکنده در متن سنگ تا فاصله چند سانتی متری از رگه ها و عمدتاً همراه با رگه های کوارتزی و در بخش هایی از منطقه به صورت استوک ورک روی داده است. منطقه مورد مطالعه از لحاظ تکتونیکی بین دو گسل امتدادلغز راست گرد واقع شده که تحت عنوان قطعه گسلی نطنز دارای ساختار دوپلکس فشاری و از نوع گلی مثبت می باشد و بخشی از سامانه گسلی قم- زفره محسوب می شود. اکثر گسل ها و شکستگی های موجود در این منطقه از روند ساختاری اصلی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر تبعیت می کنند و با روند غالب nw-se کنترل کننده اصلی کانی زائی می باشند. در اندیس شجاع آباد، انواع دگرسانی های شاخص کانسارهای مس پورفیری با استفاده از مطالعه مقاطع نازک و پردازش تصاویر ماهواره ای aster مشاهده شد. دگرسانی فیلیک و آرژیلیک در مرکز منطقه، دگرسانی پروپیلیتیک در حاشیه های شمالی، شرقی و جنوبی این اندیس بطوریکه سنگ های آتشفشانی و آذرآواری ائوسن را تحت تأثیر قرار داده و انواع دگرسانی های موجود در منطقه را احاطه می کند، و دگرسانی سیلیسی که غالباً به صورت رگه- رگچه های سیلیسی مشاهده می شود و اغلب با کانی سازی همراه هستند رخ داده است. فرسایش کنونی نهایتاً تا پیدایش زون دگرسانی فیلیک عمل کرده است. از این رو به نظر می رسد که اندیس شجاع آباد بخش فوقانی سیستم مس پورفیری را به نمایش گذاشته است، بنابراین حضور زون دگرسانی پتاسیک با عیار بهتر مس در اعماق پایین تر دور از انتظار نیست. کانی سازی در منطقه شامل درونزاد (پیریت، کالکوپیریت)، غنی شدگی سولفیدی ثانویه و اکسیدی (گوئتیت، مالاکیت، هماتیت، اسپیکولاریت، لیمونیت) می باشد. برپایه مطالعات سیالات درگیر، دمای همگن شدن سیالات، در اندیس شجاع آباد از دامنه وسیع 1/31 تا بیش از 500 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 38 درصد وزنی معادل نمک طعام برخوردار می باشند. با توجه به دماهای بالای همگن شدگی منشاء سیال کانسارساز در منطقه ماگمایی است. همچنین کمپلکس اصلی حامل مس و طلا در این ذخیره کمپلکس های کلریدی بوده اند. به منظور جدایش مقادیر بی هنجاری از زمینه در نمونه های سنگی از دو روش +2s x و آماره انفصال استفاده شد. با مقایسه این دو روش،کارایی موثرتر روش آماره انفصال به دلیل حساسیت کمتر نسبت به مقادیر کرانه ای نسبت به روش +2s x بزرگ تر آشکار شد. دو محدوده بی هنجاری برای مس در شمال غرب و جنوب شرق منطقه و یک بی هنجاری طلا در بخش جنوب شرق تعیین گردید. بر اساس نمودار خوشه ای عناصر در اندیس شجاع آباد، مس و طلا در یک شاخه قرار می گیرند و تشابه و همبستگی ضعیفی را از خود نشان می دهند. بر طبق نتایج آنالیز فاکتوری 3 فاکتور کانی زائی با جمعاً 89 درصد تغییر پذیری به عنوان فاکتور مناسب انتخاب شد که در آن فاکتور 1 مرتبط با سنگ زائی در منطقه، فاکتور 2 شامل عنصر مس و مرتبط با کانی زائی مس و فاکتور 3 شامل عنصر طلا در منطقه می باشد و این بدان معنی است که کانی زائی مس و طلا در دو فاز جداگانه در منطقه رخ داده اند. با در نظر گرفتن شواهد صحرایی، زمین شناسی، پتروگرافی، مینرالوگرافی، سنجش از دور، سیالات درگیر و ژئوشیمی، به نظر می رسد که کانی زائی مس و طلا در اندیس شجاع آباد در رده کانسارهای پورفیری قرار می گیرد.