توجه به توسعه کالبدی شهر، یک ضرورت اساسی در برنامه های توسعه شهری محسوب می شود. در ایران گسترش سریع فیزیکی شهرها در قالب رشد بدون برنامه و ناموزون در راستای علل مختلف از جمله مهاجرت های بی رویه یکی از مشکلات اساسی شهرها محسوب شده که پدیده ای تحت عنوان پراکنده رویی از نتایج رشد این گونه می باشد. پراکنده رویی مناطق شهری و آثار متعدد اقتصادی و زیست محیطی آن، صاحب نظران مسایل شهری را به کنکاش جهت یافتن راهبردهایی برای مقابله با این امر واداشت. یکی از عوامل موثر بر پراکنده رویی، تراکم های شهری و شاخص های مختلف در این زمینه می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی مفاهیم رشد و توسعه شهری و سنجش پراکنده رویی منطقه 2 شهر تهران است. از میان نظریات و مکاتب مطرح شده در رابطه با حل مسأله پراکنده رویی؛ نظریه رشد هوشمند شهری به عنوان نظریه پایه ای و هدایت گر تحقیق انتخاب شده و با توجه به گستردگی موضوع رشد هوشمند شهری، تصمیم بر این شد تا از میان ابعاد مختلفی که می توان این الگو را مورد بحث و تحلیل قرار داد، شاخص های تراکمی انتخاب گردد. جهت سنجش الگوی پراکنده رویی در منطقه شهر 2 تهران از مدل و روش های متناسب در این زمینه استفاده گردید که نتایج حاصل نشان داد گسترش فیزیکی منطقه دارای الگوی پراکنده رویی می باشد که این امر در ساختار فضایی منطقه نارسایی هایی را ایجاد کرده است. اما با پیاده سازی شاخص های تراکمی رشد هوشمند مشخص گردید که با بکارگیری سیاست های افزایش تراکم در سال های اخیر در منطقه 2 تهران، فرایند پراکنده رویی در محدوده مورد مطالعه اندکی کاهش یافته و حرکت بسوی رشد هوشمند تا حدی عملی گردیده است. در نهایت با مشخص شدن نوع الگوی توسعه منطقه 2 تهران، در زمینه کاهش پراکنده رویی این منطقه و جهت دهی رشد منطقه به سمت رشد هوشمند، پیشنهاد هایی ارائه گردیده است.