فصل دوم پژوهش به چارچوب تئوریک و مبانی نظری اختصاص دارد.در این فصل از تئوری منزلت یابی برای تبیین این موضوع که ایران یک دولت منزلت یاب و به دنبال ارتقای منزلت خود در منطقه است،استفاده شده است.همچنین مدل تحلیلی swot ،برای توضیح مفاهیم قدرت، ضعف، فرصت و تهدید مورد استفاده قرارگرفته است.در فصل سوم به مفهوم منافع ملی وبررسی منافع ملی جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده است؛ همچنین مبانی ،اصول و رویکردها و روندهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته است.فصل چهارم شامل بررسی تاریخی تحولات اخیر خاورمیانه و انقلاب های کشورهای عربی و جریان بیداری اسلامی ،که هنوز در برخی کشورها در جریان است، می شود.در این فصل روند انقلاب ها در تونس،مصر،لیبی،یمن و جریان تحولات در سوریه،عربستان سعودی و بحرین از نظر تاریخی بررسی شده است.نهایتا فصل آخر که در دو بخش نگارش شده است.بخش اول به چالش های های گوناگون سیاسی،امنیتی، اقتصادی تحولات اخیر برای جمهوری اسلامی ایران ،پرداخته است؛و بخش دوم به فرصت های این تحولات می پردازد.