نام پژوهشگر: حمید قره باغی
حمید قره باغی غلامرضا لطیفی
« برنامه ریزی از زمانی به وجود آمد که انسان قدرت فکر کردن برای آینده را کسب نموده است » و در هر زمینه ای جزئی لاینفک زندگی انسان بوده است و « محصولی از اندیشه ، هنر و خرد ورزی انسان به شمار می آید » (حسین زاده دلیر ، مقدمه 1 :1388) . بنابراین می توان گفت برنامه ریزی بیشتر یک وسیله است تا هدف و سوالی که بلافاصله به ذهن متبادر می شود این است که وسیله برای چه هدفی ؟ و مرجع این هدف گذاری چه کسی است ؟ و یکی از پاسخ های بی شماری که می توان به این پرسش داد این است که اساساً هدف بسیاری از مکاتب ، گروه ها و افراد رسیدن به « بهزیستی است » و بهزیستی به معنای زندگی توأم با برخورداری است ، با نگاهی به ادیان می توان دریافت که آن ها نیز همواره به دنبال ترویج مفهوم پر ابهام زندگی خوب و با سعادت – چه در این جهان و چه در جهان دیگر – بودند اما با رشد جهان اجتماعی مفاهیم و واژگان نیز به تناسب آن رشد می کند و بسیاری از ایده ها و ارزش ها و شعارهای مکاتب ، ادیان ، گروه ها و افراد ذیل مفهوم « رفاه » و « رفاه اجتماعی » انباشته امی شود و غالب مرجع تا مین آن نیز از گروه ها به دولت ها منتقل می شود . چرا که « آرزوی تمام حکومت ها در طول تاریخ این بوده که بتواند شکاف طبقاتی را به حداقل رسانده ، فاصله بین فقیر و غنی را کم کرده و با عدالت اجتماعی که از طریق تا مین و رفاه اجتماعی قابل دست یابی است ، هم وظایف و تکالیف مردم داری را انجام داده و هم پایه های حکومت خود را مستحکم و عمر آن را مستدام بدارند » (تین برگر،13:1363). بنابراین برای رسیدن به « رفاه اجتماعی » روش ها و ابزارهای برنامه ریزی گوناگونی وجود دارد که به کارگیری هر یک از این روش ها ، نتایج متفاوتی را به دنبال خواهد داشت، برنامه ریزی ناحیه ای نیز یکی از این روش ها و ابزار ها است و شاید یکی از بهترین مراجع قضاوت در مورد کارایی و ضرورت این ابزار برنامه ریزی همانا مردم اند که غایت و هدف تمام برنامه ریزی هایند.این تحقیق با هدف بررسی نقش برنامه ریزی ناحیه ای بر رفاه اجتماعی از دیدگاه مردم طراحی و اجرا شده است.نمونه آماری این تحقیق شامل385 شهروند شهر زنجان(به عنوان یک ناحیه جامع) بوده است. پرسش اساسی تحقیق این است که نقش برنامه ریزی ناحیه ای بر رفاه اجتماعی چیست و این نقش از سوی مردم چگونه ارزیابی می شود ؟و بر همین مبنا فرضیه های چند گانه تحقیق جهت پاسخ به سوال اساسی فوق مطرح شده است. نکته اساسی در این تحقیق این است که چون برنامه ریزی ناحیه ای منسجمی جهت ارزیابی - در حوزه رفاه اجتماعی در کشور به طور عام و در استان زنجان به طور خاص- صورت نگرفته بنابر این نگرش ها ،خواسته ها و گرایشات عمومی مردم شهر زنجان در حوزه رفاه اجتماعی به عنوان ضرورت ها و دستور کار برنامه ریزان مورد توجه و ارزیابی قرار گرفته است. این تحقیق به روش پیمایشی از طریق تکمیل پرسشنامه توسط پاسخگو به انجام رسیده و داده ها توسط نرم افزار spss پردازش شده است.نتایج تحقیق نشان می دهد که امنیت اجتماعی از جمله مهم ترین خواسته های رفاهی مردم بوده به طوری که ضرورت سرمایه گذاری و تدوین برنامه ریزی ناحیه در این حوزه - با توجه به وجود رابطه مثبت قوی بین رفاه و امنیت اجتماعی - به وضوح روشن است و به باور مردم در مراحل بعدی، ضرورت برنامه ریزی ناحیه در حوزه رفاه اجتماعی به ترتیب مسکن ،تغذیه و در نهایت بهداشت و بحث جمعیت است.