توسعه ی کشت گیاهان داروئی در گرو افزایش قدرت و سرعت جوانه زنی آن ها در مزارع است. گیاه زنیان دارای رشد کند اولیه و جوانه زنی نامنظم است. یکی از جدیدترین روش ها جهت افزایش قدرت جوانه زنی گیاهان استفاده از میدان های مغناطیسی و کاربرد نانوذرات است. در این راستا مطالعه ای با هدف بررسی اثرات احتمالی شدت های مختلف میدان مغناطیسی، مدت زمان های اعمال میدان مغناطیسی، پرایم با نانودی اکسیدتیتانیوم بر روی شاخص های جوانه زنی (در شرایط کنترل شده ی آزمایشگاهی و همچنین در شرایط زوال)، رشد اولیه (تا مرحله گلدهی) و همچنین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت دخیل در جوانه-زنی بذر گیاه زنیان انجام گرفت. این تحقیق در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1391 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل نانو پرایم در دو سطح صفر و 200 ppm ، فاکتور دوم اعمال میدان مغناطیسی در 3 سطح 50، 100و 200 میلی تسلا و فاکتور سوم مدت زمان قرارگیری بذور در میدان مغناطیسی در 3 سطح 30، 60 و 120 دقیقه بود. دو تیمار شاهد شامل عدم اعمال میدان مغناطیسی و نانوپرایم و فقط نانو پرایم با ذرات tio2 در آزمایش قرار گرفتند. بذور زنیان جهت اعمال زوال به مدت 48 ساعت در رطوبت اشباع و دمای 40 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که در شرایط طبیعی (بدون زوال) و شرایط زوال درصد جوانه زنی بصورت معناداری (p<0/01) نسبت به شاهد افزایش داشت، همچنین هر سه آنزیم آنتی اکسیدانت کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و گلوتاتیون پراکسیداز در بذور تیمارشده با میدان مغناطیسی و نانوپرایمینگ افزایش معنی داری را نسبت به شاهد داشتند (p<0/01). ارتفاع بوته و سطح برگ نیز تحت تاثیر میدان مغناطیسی قرار گرفت و تفاوت معنی داری (p<0/01) را نسبت به شاهد ایجاد کرد، چنانکه در میدان 100 میلی تسلا بیشترین مقادیر برای این دو صفت حاصل شد. به طور کلی بر اساس نتایج بدست آمده میدان مغناطیسی تأثیر معنی داری روی تندش بذر زنیان و رشد آن داشت. کلمات کلیدی: آنزیم آنتی اکسیدانت، شاخص های جوانه زنی، سطح برگ، زوال

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن در پنبه و انتخاب بهترین ژنوتیپ، 14 رقم پنبه در آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرارطی سال 1391 و تحت دو شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی آخر فصل در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش فنی و حرفه ای شهرستان نهبندان مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفتند. ارقام مورد بررسی شامل دلتا پاین 25، n-200، sb35، بختگان، t3-39-84، ورامین، مهر، سای آکرا، شیرپان603، sp731، ارمغان، ساحل، خرداد، اولتان بودند. صفات مورد بررسی شامل روز تا جوانه زنی، روز تا گلدهی، روز تا شروع قوزه دهی، روز تا 50% قوزه دهی، روز تا 90% قوزه دهی، روز تا شکوفایی قوزه، تعداد قوزه در بوته، تعداد شاخه قوزه دهنده، ارتفاع، وزن وش وکیل بودند. ابتدا تجزیه های آماری برای بررسی های فنوتیپی صفات شامل تجزیه واریانس، محاسبه همبستگی های فنوتیپی بین صفات، رگرسیون گام به گام، تجزیه مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر روی صفاتی نظیر ارتفاع بوته، تعداد شاخه زایا، وزن وش و تعداد قوزه در بوته در سطح 1% معنی دار بود. بین ارقام مورد بررسی نیز از نظر تعداد شاخه قوزه دهنده و کیل در سطح 1% تفاوت معنی دار وجود دارد. همبستگی ساده صفات ارتباط مثبت و معنی دار عملکرد (وزن وش) را با صفت تعداد قوزه در بوته در سطح بالای میزان همبستگی ( **0/93 r=) نشان داد. با استفاده از رگرسیون گام به گام صفات تعداد قوزه در بوته و تعداد شاخه قوزه دهنده به عنوان صفات تاثیر گذار وارد مدل شدند که 94 درصد از تغییرات عمکرد را توضیح دادند. در تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط نرمال، 4 مولفه اول در مجموع 83 درصد از تنوع را توجیه کردند و در شرایط تنش 3 مولفه اول بیش از 71 درصد تنوع را توجیه نمودند. گروه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه کلاستر در شرایط نرمال و تنش خشکی به ترتیب 3 و 4 گروه شناخته شد. در تجزیه بای پلات در شرایط بدون تنش صفات تعداد قوزه در بوته و تعداد شاخه قوزه دهنده به عنوان صفات متمایز و نماینده صفات، عملکرد شناخته شد. ارقام ایده آل در این شرایط به ترتیب رقم بختگان، ورامین و t3-39-84 بودند. در شرایط تنش نیز صفات فوق الذکر به عنوان صفات متمایز و نماینده صفات شناخته شدند و به طور کل در بررسی داده ها در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش با استفاده از تجزیه بای پلات صفات تعداد شاخه قوزه دهنده، تعداد قوزه در بوته و ارتفاع به عنوان صفات متمایز و عملکرد به عنوان نماینده صفات معرفی شدند. ارقام ایده آل در این شرایط به ترتیب رقم بختگان، رقم ساحل، رقم t3-39-84 و رقم ورامین بودند. بیشترین عملکرد در شرایط آبی مربوط به رقم بختگان و در شرایط تنش خشکی مربوط به رقم t3-39-84 بود.

هدف از این تحقیق بررسی اثر تنش خشکی بر روی ژنوتیپ¬های پنبه و شناسایی ارقام مقاوم به تنش خشکی و ارقام با عملکرد بالا در دو محیط تنش و نرمال بود. این آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار و 14 تیمار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 93-1392 به اجرا در آمد. ژنوتیپ¬های پنبه شامل ارقام: ارمغان، اولتان، بختگان، ساحل، ساری اکرا، شیرپان 603، خرداد، دلتاپاین 25، مهر، ورامین و لاین¬های: n-200، sb35، sp731، 84-39-t3 بودند. صفات اندازه گیری شده نیز شامل: تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد روز تا 50 و 90 درصد گلدهی، تعداد روز تا اولین و دومین چین، وزن وش، وزن الیاف، درصد کیل، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه و تعداد غوزه در بوته بود. تجزیه واریانس در شرایط نرمال و تنش نشان داد که ژنوتیپ¬های مختلف از نظر بیشتر صفات مورد بررسی با یکدیگر اختلاف معنی دار دارند. تجزیه واریانس مرکب نیز نشان داد که اثر ژنوتیپ برای همه صفات در سطح احتمال 1 درصد و اثر محیط نیز برای اکثر صفات در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. در مقایسه میانگین در هر دو محیط ژنوتیپ دلتاپاین 25 در صفات عملکرد و اجزای آن بهتر از سایر ارقام بود. نتایج همبستگی نشان داد در محیط نرمال عملکرد وش با صفات وزن الیاف، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن 1000 دانه، تعداد غوزه در بوته، تعداد روز تا چین دوم و درصد روغن و در محیط تنش نیز عملکرد وش با صفات وزن الیاف، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن 1000 دانه و تعداد غوزه در بوته همبستگی مثبت و معنی¬دار داشت. رگرسیون گام به گام نشان داد در هر دو محیط صفت وزن الیاف بیشترین تغییرات عملکرد را توجیه نمود. نتایج تجزیه علیت در محیط نرمال نشان داد صفات وزن الیاف، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و تعداد غوزه در بوته و در محیط تنش صفات وزن الیاف، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن 1000 دانه و تعداد غوزه در بوته در مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم تأثیر مثبت و بالایی بر عملکرد داشتند. تجزیه خوشه¬ای نیز در هر دو محیط ژنوتیپ¬های مختلف را در پنج گروه دسته بندی کرد. تجزیه عامل¬ها نشان داد در محیط نرمال پنج عامل اول 03/90 درصد و در شرایط تنش نیز چهار عامل اول 28/81 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. در ارزیابی ژنوتیپ¬ها در بین صفات با استفاده از gtbiplot مشخص شد ژنوتیپ دلتاپاین 25 در شرایط تنش، نرمال و شرایط مرکب در بسیاری از صفات خصوصاً صفات عملکرد و اجزای آن بهتر از سایر ژنوتیپ¬ها بوده است. مقایسه ژنوتیپ¬ها با استفاده از ggebiplot براساس عملکرد وش نشان داد در شرایط نرمال و تنش ژنوتیپ دلتاپاین 25 از سایر ژنوتیپ¬ها بهتر بوده است. در چند ضلعی ggebiplot براساس عملکرد وش مشخص شد ژنوتیپ¬های دلتاپاین 25 و بختگان در هر دو محیط تنش و نرمال از سایر ارقام بهتر بودند. همچنین در شناسایی ژنوتیپ¬های ایده¬آل با استفاده از ggebiplot بر اساس عملکرد وش ژنوتیپ دلتاپاین 25 به عنوان ژنوتیپ ایده¬آل شناسایی شد.

در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 32 اکوتیپ رازیانه توسط 9 نشانگر rapd و 6 نشانگر issr مورد ارزیابی قرارگرفت. رازیانه به عنوان یک گیاه معطر و دارویی از زمان‏های بسیار دور توسط کشاورزان در مناطق مختلف ایران با اقلیم‏های متفاوت کشت و کار می‏گردد. نشانگر rapd در مجموع 106 قطعه چندشکل (100 درصد) و توسط نشانگر issr ، 72 قطعه چندشکل (100 درصد) ایجاد شد. باتوجه به داده‏های آغازگر rapd و issr میانگین تنوع ژنی با استفاده از شاخص نی (h) برابر با 0/3739 و 0/2944 و با استفاده از شاخص اطلاعاتی شانون (i) برابر 0/552 و 0/463 بدست‏آمد. میانگین محتوای چندشکلی (pic) بدست‏آمده برای نشانگرهای rapd و issr به ترتیب 0/4274 و 0/4192 برآوردگردید. در گروه‏بندی انجام شده براساس نشانگر rapd اکوتیپ‏های مورد مطالعه در 7 گروه و براساس اطلاعات آغازگر issr در 11 گروه قرارگرفتند. باتوجه به نتایج بدست‏آمده از ماتریس تشابه براساس نشانگر rapd، اکوتیپ‏های خوسف و سربیشه (0/89) و اکوتیپ‏های اهواز و برازجان با 0/88 درصد بیشترین تشابه را بدست‏آوردند. اکوتیپ‏های اصفهان و دیوان‏دره و همچنین اکوتیپ‏های اصفهان و قم دارای بیشترین درصد تشابه (0/86) باتوجه به نتایج بدست‏آمده از نشانگر issr بودند. این نتایج نشان می‏دهد که رازیانه‏های ایران دارای تنوع ژنتیکی بالایی هستند و نشانگرهای rapd و issr به خوبی اکوتیپ‏های رازیانه را براساس توزیع جغرافیایی و تشابهات اقلیمی از هم تفکیک نمود. آگاهی از این تنوع ژنتیکی می‏تواند اصلاحگران را در برنامه‏های اصلاحی به خصوص دورگیری بین اکوتیپ‏های دور، مطالعات تکاملی و طبقه‏بندی یاری نماید.