شته معمولی گندم، (.schizaphis graminum (r، به عنوان یکی از آفات مهم غلات دانه ریز به ویژه گندم در سال های اخیر شناخته شده است که به طور قابل ملاحظه ای بر عملکرد محصول تأثیر دارد. یکی از موثرترین روش های کنترل این آفت استفاده از ارقام و لاین های مقاوم است. در این پژوهش 57 رقم گندم در مرحله 2-3 برگی برای ارزیابی مقاومت به شته معمولی گندم مورد غربال گری قرار گرفتند. غربال گری بر اساس صفت میانگین تعداد شته روی گیاه انجام شد. آزمایش های آنتی زنوز، تحمل و آنتی بیوز به منظور ارزیابی امکان وجود مقاومت یا حساسیت در شش رقم گندم که بر اساس آزمون غربال انتخاب شده بودند، انجام شد. آزمایش آنتی زنوز از طریق شمارش تعداد شته های جلب شده روی هر رقم انجام شد. نتایج آزمون آنتی زنوز نشان داد که بیشترین تعداد شته جلب شده روی رقم سپاهان و کمترین آن روی رقم های امید، عدل و داراب 2 بود. مکانیسم تحمل بر مبنای اثر تغذیه شته روی ارتفاع گیاه آلوده، میزان کوتولگی، کاهش درصد وزن خشک و تر گیاهان سالم و آلوده محاسبه شد. کمترین درصد کاهش ارتفاع گیاه آلوده نسبت به شاهد (35/33 درصد) و بیشترین درصد رشد گیاه آلوده نسبت به شاهد (87/88 درصد) در رقم عدل مشاهده شد. کمترین مقدار کوتولگی مربوط به ارقام عدل (40/5 سانتی متر) و داراب 2 ( 50/5 سانتی متر) بود. در مکانیسم تحمل، رقم عدل به عنوان متحمل ترین رقم به شته معمولی شناخته شد. در بررسی مکانیسم آنتی بیوز بیشترین و کمترین میانگین طول دوره رشد و نمو پورگی به ترتیب در ارقام امید (30/6 روز) و پیشگام (80/5 روز) مشاهده شد. کمترین میزان باروری (20/48 پوره) و کمترین طول عمر (80/33 روز) در رقم امید مشاهده شد. پارامترهای r0، rm، ?، t و dt نیز برای شته معمولی گندم برای هر رقم محاسبه شد و مورد مقایسه آماری قرار گرفت. مقایسه مهم ترین پارامتر یعنی نرخ ذاتی افزایش جمعیت نشان داد که بیشترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته روی ارقام پیشگام (334/0 ماده/ ماده/ روز) و سپاهان (331/0 ماده/ ماده/ روز) و کمترین مقدار آن روی ارقام امید و عدل (284/0 ماده/ ماده/ روز) بود. نتایج این آزمایش ها نشان داد که در بین ارقام مورد مطالعه رقم سپاهان نسبت به شته معمولی گندم نسبتاً حساس و رقم امید نسبتاً مقاوم می باشد. نهایتاً بر اساس شاخص مقاومت گیاهی (pri) می توان توصیه کرد که رقم گندم امید در برنامه های مدیریت تلفیقی آفات مورد توجه قرار گیرد.

کرم سیب cydia pomonella l. (lepidoptera: tortricidae)آفت کلیدی باغ های سیب در سراسر جهان است. تعیین آستانه های دمایی رشدونمو و نیاز گرمایی حشرات برای پیش بینی نرخ رشدونمو آنها و همچنین دشمنان طبیعی آنها در شرایط طبیعی به کار می رود. در این پژوهش تاثیر دما روی رشدونمو مراحل نابالغ جمعیت کرم سیب دماوند و ارومیه، در 6 دمای ثابت 5/15، 21، 24، 66/26، 66/29 و 35 درجه ی سلسیوس، دوره ی نوری 16:8 ساعت (تاریکی: روشنایی) و رطوبت نسبی 5±60 درصد بررسی شد. برای توصیف روند رشدونمو در دماهای مختلف، برآورد آستانه پایین و بالای دمای رشدونمو و دمای بهینه رشدونمو کرم سیب cydia pomonella l. از 6 مدل غیرخطی استفاده شد. همچنین برای برآورد نیاز گرمایی و آستانه پایین دمای رشدونمو از 2 مدل خطی استفاده شد. مدل های مورد استفاده به وسیله شاخص های آماری مانند ضریب تبیینr2، ضریب تبیین اصلاح شده r2adj، مجموع مربعات باقیمانده rssو معیار حفظ اطلاعات آکائیکه aic و شاخص های زیستی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. از میان مدل های غیرخطی، مدل لاکتین در مراحل تخم، لارو، شفیره و کل مراحل نابالغ دارای بهترین قابلیت از نظر معیار های آماری و زیستی سنجش مدل بود. آستانه پایین دما برای مراحل تخم، لارو، شفیره و کل مراحل نابالغ جمعیت دماوند به وسیله مدل لاکتین از 004/9 تا 79/9 درجه سلسیوس و برای جمعیت ارومیه از 75/8 تا 67/11 درجه سلسیوس برآورد شد. آستانه بالای دمای رشدونمو به وسیله مدل لاکتین برای جمعیت دماوند از 99/29 تا 14/34 درجه سلسیوس و برای جمعیت ارومیه از 08/33 تا 62/34 درجه سلسیوس برآورد شد. دمای بهینه رشد و نمو مراحل مختلف نابالغ با استفاده از مدل لوگان-6 برای جمعیت دماوند از 46/29 تا 36/30 درجه سلسیوس و برای جمعیت ارومیه از 50/30 تا 13/32 درجه سلسیوس برآورد شد. از دو مدل خطی برازش شده مدل ایکموتو و تاکائی نیاز گرمایی و آستانه پایین دمای رشد و نمو کرم سیب را با دقت بالاتری نسبت به مدل خطی معمولی برآورد نمود. مدل خطی ایکموتو و تاکائی آستانه پایین دمای رشدونمو مراحل تخم، لارو، شفیره و کل دوره نابالغ را برای جمعیت دماوند به ترتیب 16/9، 23/9، 51/9 و 33/9 درجه سلسیوس و برای جمعیت ارومیه 09/9، 04/9، 89/9 و 36/9 درجه سلسیوس و نیاز گرمایی را برای جمعیت دماوند به ترتیب 83/82، 86/263، 31/242 و 84/584 روز-درجه سلسیوس و برای جمعیت ارومیه به ترتیب 87/81، 81/277، 74/223 و 94/581 روز-درجه سلسیوس برآورد نمود. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند در تهیه مدل های پیش آگاهی کرم سیب به کار رود.

با توجه به این که مگس های سارق در ایران از مهمترین شکارگران سایر حشرات می باشند به منظور تهیه اطلاعات تفصیلی از تاریخچه و انتشار آنها، ایفای نقش بیشتر در دانش فون آزلید ایرانی و معرفی گونه های موجود در این مناطق، بررسی فونستیک آنها در آذربایجان (مناطق ارومیه و مراغه) انجام شد تعداد 200 نمونه از مگس های سارق از مناطق مزبور در سال 1388 با استفاده از تور حشره گیری جمع آوری گردید و بعد از ایاله نمودن، ژنیتالیای ان ها واقع در بندهای انتهایی شکم جداسازی شده و در محلول هیدروکسید پتاسیم نگه داری شد. مطالعه تاکسونومیکی نمونه ها براساس صفات مورفولوژیکی و نیز ویژگی های حشره نر و گاهی ماده انجام گرفت در مجموع تعداد 17 گونه متعلق به 13 جنس و 4 زیرخانواده شناسایی شدند 2 گونه ی engelopogon cingulifer و polyphanius laevigatus به زیرخانواده apocleinae 8 گونه، به زیرخانواده asilinae 2 گونه، به زیرخانواده dasypogoninae 5 گونه ، به زیرخانواده stenopogoninae متعلق هستند دو گونه که با علامت ستاره مشخص گردیده برای فون حشرات ایران و همچنین 16 گونه (به جز گونه dasypogon irinelae)، 10 جنس و 2 زیرخانواده نیز برای فون مناطق آذربایجان شرقی و غربی جدیدا گزارش می شوند.

عصاره ها و اسانس ها ترکیبات مناسبی به عنوان جایگزین ترکیبات شیمیایی می باشند. بسیاری از گیاهان ترکیباتی با خواص حشره کشی دارند که اخیراٌ استفاده از فرآورده های گیاهی به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات اهمیت بیشتری یافته است و در این میان اسانس ها و عصاره های گیاهی مورد توجه ویژه ای می-باشند. سوسک چهار نقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus f. (col.: bruchidae)، شپشه قرمز آرد tribolium castaneum (herbst) (col.:tenebrionidae) و سوسک کشیشrhyzopertha dominica f. (col.: bostrichidae) از آفات مهم انباری هستند که خسارت زیادی به محصولات انباری وارد می آورند. در این تحقیق اثر حشره کشی عصاره سه گیاه crambe orientalis (berassicaceae) و سرو نقره ای cupressus arizonica greene (cupressaceae) و درمنه معمولی artemisia vulgaris (asteraceae) بررسی شد. به این منظور سمیت تنفسی عصاره سه گیاه فوق روی حشرات کامل سه گونه مورد ارزیابی قرار گرفت. بر پایه آزمایشات مقدماتی، پنج غلظت از عصاره های مزبور بر اساس فاصله لگاریتمی تهیه شد. آزمایشات زیست سنجی بر اساس طرح کاملا ٌ تصادفی در شرایط دمایی 1±28 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد، در تاریکی و با 3 تکرار مستقل در زمان های 24، 48 و 72 ساعت و با تعداد 20 حشره کامل در هر تکرار صورت پذیرفت. پس از فراهم شدن مقدمات کار، حشرات کامل گونه های مورد بررسی به مدت 24، 48 و 72 ساعت درون ظروف شیشه ای که درپوش آنها دارای کاغذ صافی آغشته به عصاره گیاهان مورد آزمایش بود قرار داده شدند. lc50 برای شپشه قرمز آرد، سوسک کشیش و سوسک چهار نقطه ای حبوبات قرار گرفته در معرض عصاره گیاه c. orientalis بر اساس تجزیه پروبیت در زمان 24 ساعت به ترتیب 18/105، 009/175و 01/57 و در زمان 48 ساعت به ترتیب 78/110، 71/187 و 31/61 و در 72 ساعت به ترتیب 47/114، 03/189 و 79/78 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد که نشان دهنده حساسیت بیشتر سوسک چهار نقطه ای حبوبات و حساسیت کمتر سوسک کشیش به سمیت تدخینی عصاره می باشد. و عصاره گیاه c. arizonica بر اساس تجزیه پروبیت در زمان 24 ساعت به ترتیب 17/72،56/160 و 86/53 و در زمان 48 ساعت به ترتیب 08/82، 52/166 و56/55 و در 72 ساعت به ترتیب 12/93، 66/168 و 46/67 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد که نشان دهنده حساسیت بیشتر سوسک چهار نقطه ای حبوبات و حساسیت کمتر سوسک کشیش به سمیت تدخینی عصاره می باشد. نتایج حاصل از آزمایشات نشان داد که با افزایش غلظت و زمان میزان تلفات حشرات کامل افزایش می یابد. نتایج این تحقیق بیانگر این است که عصاره سرو نقره ای (c. arizonica)، نسبت به عصاره عسلک (c. orientalis)، دارای پتانسیل بالاتری در کنترل آفات انباری به ویژه سوسک چهار نقطه ای حبوبات بوده و پتانسیل استفاده به عنوان حشره کش را دارد. لازم به ذکر است که عصاره درمنه معمولی (a. vulgaris)، هیچ تاثیر کنترلی روی این سه آفات نداشت.

شپشک آردآلود pseudococcus comstocki (kuwana) (homoptera: pseudococcidae) از مهم¬ترین آفات گیاهان زینتی و درختان میوه است که همه ساله خسارت زیادی را به آنها وارد می¬کند. این شپشک بومی آسیا بوده اما در سال¬های اخیر به اروپا و آمریکای شمالی گسترش پیدا کرده است. به منظور شناسایی دشمنان طبیعی این آفت در منطقه¬ی تبریز، نمونه¬هایی از گیاهان آلوده به این آفت در طول سال¬های 1391 و 1392 جمع¬آوری گردید و بعد از انتقال به آزمایشگاه و نگهداری در شرایط دمایی 2±25 درجه سلسیوس و رطوبت 10±65 درصد، به طور روزانه بازدیدگردید، سپس دشمنان طبیعی شپشک جمع آوری و با استفاده از منابع معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند.. نتایج نشان داد که این آفت در منطقه¬ی تبریز مورد حمله 6 گونه از حشرات انگل به نام¬های marietta picta (andré) (hym., aphelinidae) سه گونه از زنبورهای خانواده encyrtidae شامل anagyrus novickyi (hoffer) ،coccidoxenoides pregrinus (timberlake) ، echthroplexiella flava (mercet) ،pachyneuron muscarum (linnaeus) ،chatocerus kurdjumovi (nikolskaya) (hym., signiphoridae) و 3 گونه از حشرات شکارگر به نام¬های diadiplosis sp. (dip., cecidomyiidae)،leucopis sp. (dip., chamaemyiidae) و chilocorus bipustulatus (col., coccinellidae) قرار می¬گیرد.

گل گندم خاردار،centaurea calcitrapa l. (asteraceae) منشاء اروپا- آسیایی داشته و در مناطق وسیعی از آسیانه میانه و صغیر انتشار دارد. این گیاه در مراتع، چراگاه ها، کنار جاده ها، درون و حاشیه مزارع مشکلات زیادی را ایجاد کرده و در ایران به وفور یافت می شود. از اواخر اسفند سال 1392 تا مرداد ماه سال 1394 بررسی هایی به منظور شناسایی حشرات گیاه خوار مرتبط با گل گندم خاردار در نواحی مختلف اطراف ارومیه انجام گرفت. نمونه های گیاهی گل گندم خاردار از 15 منطقه ی مختلف ارومیه جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. در مجموع 12 گونه حشره ی گیاه خوار مرتبط با گل گندم از بوته های آن بدست آمد که تعداد 10 گونه ی آنها از طبق های این گیاه تغذیه می کردند. حشرات به دست آمده شامل شب پره یmetzeneria paucipunctella (zeller, 1839) ، مگس های بذرخوار chaetorellia conjuncta (becker, 1913) ، urophora pauperata (zaitzev, 1954) ، urophora quadrifasciata sjumorum (rodendorf, 1937) ، terellia zerovae (korneyev, 1985) سرخرطومی های bangasternus planifrons (gozis, 1882) ، bangasternus orientalis (capiomont, 1873) ، larinus minutes (gyllenhall, 1835)، lixus (epimeces) scolopax (boheman, 1836) زنبورهای گال زای isocolus centaureae (diakontschuk, 1988) و گونه ی جدیدی از زنبورهای جنسphanacis (f?rster, 1860) بودند. بیشتر حشرات فوق دامنه ی میزبانی محدودی داشته و فقط از گونه های مختلف جنس centaurea تغذیه می کنند. گونه هایی مانند u. pauperata ، u. qudrifasciata ، b. orientalis و l. scolopax از تراکم جمعیّتی بالایی برخوردار بودند.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.