روش مغناطیس سنجی از جمله مهم ترین روش های ژئوفیزیکی است، که به طور گسترده در اکتشاف کانسارها استفاده می شود. لذا برداشت، تفسیر و مدل سازی این داده ها از اهمیت خاصی برخوردار است و از جمله مهم ترین مراحل در اکتشافات ناحیه ای و تفصیلی محسوب می شود. با مدل سازی این داده ها می توان اطلاعات ارزشمندی از ساختار کانسار به دست آورد و از آن برای پیشنهاد موقعیت بهینه حفاری های اکتشافی استفاده کرد. کانسار سنگ آهن جیرفت، در منطقه جنگا، در67کیلومتری شمال غربی شهرستان جیرفت استان کرمان، واقع است. این منطقه دارای مختصاتی 545002 شرقی و 3218278 شمالی در سیستم utm زون 40 شمالی با فرض wgs84 قرار دارد. بیش از نیمی از محدوده اکتشافی، شامل بخش های جنوب و مرکزی را واحدهای نفوذی گرانیتی و گرانودیوریتی و بخش های شمال شرقی را سنگ های ولکانیک با جنس آندزیت بازالت و پیروکلاستیک ها پوشانده است. مالکیت محدوده در اختیار شرکت پارس معدن تیراژ و داده برداری توسط شرکت کیان کاوان زمین در 16 خط شمالی-جنوبی با فاصله 12 متر و فاصله نمونه برداری 5 متر صورت گرفته است. در این مطالعه، فرض بر این است که منشأ بی هنجاری ها، در راستای میدان مغناطیسی زمین بوده و اثری از مغناطیس بازماند وجود ندارد و دامنه میدان بی هنجاری، بسیار کوچکتر از دامنه میدان زمین می باشد. پس از اعمال تصحیحات اولیه مغناطیس سنجی، ابتدا اثرات خطی بر روی داده های مغناطیس و داده های ارتفاعی به روش ریز همترازسازی حذف گردید و سپس با استفاده از نرم افزار ژئوسافت به تفسیر کیفی و رسم نقشه های شدت کل میدان بی هنجاری، برگردان به قطب، مشتق قائم، ادامه فراسو، خطواره ها و توپوگرافی، پرداخته شده است. پس از آن، بررسی کمی بی هنجاری ها با اعمال روش دی کانولوشن اویلر، تشخیص لبه های منشا بی هنجاری با استفاده از روش بلیکلی-سیمپسون و سپس تعیین پنج پروفیل و انجام مدل سازی با استفاده از نرم افزار های مدل ویژن و کوئیک مگ ، صورت گرفته است. اکثر منشا بی هنجاری های کانساری، سطحی یا دارای عمق کم، می باشد. تعداد هشت ناحیه امید بخش از نظر اقتصادی پیشنهاد شده، اما جهت اطمینان و بررسی بیشتر، 18 نقطه حفاری جهت مغزه گیری و نمونه برداری مستقیم از منطقه پیشنهاد می شود.

هدف از این مطالعه تحلیل داده های مغناطیس سنجی کانسار سنگ آهن جنگا در شهرستان ساردوئیه است. کانسار جنگا به دلیل بکر بودن و قرار گرفتن در شرایط زمین شناسی خاص هنوز مورد پی جویی و اکتشاف دقیق قرار نگرفته است. در این راستا، اکتشاف مغناطیسی به عنوان یک ابزار قوی می تواند نتایج ارزشمندی از کانسار را در اختیار قرار دهد. منطقه مورد مطالعه در استان کرمان و در 65 کیلومتری شمال غربی شهرستان جیرفت واقع شده است. برداشت مغناطیسی در منطقه با کمک دستگاه مغناطیس سنج پروتون انجام شده است. تحلیل داده ها شامل دو بخش کیفی و کمی است، در بخش کیفی شکستگی های کانسار، روند آن، قطب های مثبت و منفی و تأثیر توپوگرافی بر روی این قطب بررسی شده است. روند کانسار در جهت جنوب شرقی- شمال غربی است، در این بخش همچنین بعد از تصحیحات میدان منطقه ای و توپوگرافی، تعداد ده آنومالی مغناطیسی مشاهده می شود. که این ده آنومالی به چهار ناحیه تقسیم می شوند، چهار آنومالی در ناحیة a، دو آنومالی در ناحیه b، یک آنومالی در ناحیه c و سه آنومالی در ناحیه d وجود دارد. در شمال ناحیه a و b دو قطب منفی خیلی بزرگ مشاهده می شود که این شدت منفی بودن به دلیل اثر توپوگرافی است چرا که این دوقطب درون دو آبراهه قرار دارند. شکستگی هایی در روند کانسار ایجاد شده است که در بین ناحیه a و b این شکستگی می تواند یک گسل عمیق باشد. به جز آنومالی 1a آنومالی ها اکثرا عمیق هستند. در مرحله بعد داده ها از لحاظ کمی تحلیل شده است، به منظور به دست آوردن پارامترهای دقیقی از کانسار مانند خودپذیری مغناطیسی، ضخامت و عمق از نرم افزارهای مدل ویژن و کوئیک مگ استفاده شده است. هفت آنومالی موجود در ناحیه های a، b و c دارای خودپذیری مغناطیسی بالایی هستند و ضخامتی حدود 10 متر تا 22 متر دارند، و سه آنومالی عمیق موجود در ناحیه d از جنس آندزیت هستند و نسبت به بقیه آنومالی ها ضخیم تر هستند، با روندی شرقی-غربی گرفته اند و دارای خودپذیری مغناطیسی خیلی کمتری نسبت به بقیه آنومالی ها هستند. بطور کلی با توجه به خودپذیری مغناطیسی این کانسار می توان گفت مقدار مگنتیت موجود در توده ها بالا بوده است. پارامترهای به دست آمده کمک بسیاری به تصمیم گیری صحیح در مورد نقاط حفاری نموده است.

به طور کلی مدلسازی در ژئوفیزیک به دو شیوه ی پیشرو و وارون صورت می پذیرد که روش پیشرو هسته ی اصلی روش وارون محسوب می گردد. در این تحقیق روش پیشرو را در قالب یک برنامه ی رایانه ای به زبان متلب پیاده سازی نموده ایم اما برای در انحصار داشتن ایده ی این اثر جهت پیاده سازی برنامه ی وارون توسط اینجانب، مبانی تئوریک به طور کامل هم برای روش پیشرو و هم برای روش وارون بیان شده است. در روش پیشرو ارائه شده، روند ساختار مورد مطالعه را در نظر می گیریم که می تواند شمالی-جنوبی، شرقی-غربی و یا حتی دارای زاویه ی تتا نسبت به شمال جغرافیایی باشد (یعنی درجه حول محور z دوران یافته باشد). این توده ی مغناطیسی را به تعداد دلخواه از سلول های منشوری قائم در کنار هم تقسیم می نماییم و سپس پروفیل را عمود یا هم راستا و یا با هر زاویه ای نسبت به روند توده از روی این منشورها عبور می دهیم که بهینه ترین حالت برای رسم پروفیل وقتی است که عمود بر آنومالی از میان این منشورها عبور داده می شود و در نتیجه بی هنجاری مغناطیسی توده ی مورد نظر را در امتداد پروفیل مذکور محاسبه می نماییم و بر این اساس مدل سازی وارون را نیز در این تحقیق چنین تعریف می کنیم که در نتیجه ی آن پارامترهای هندسی عمق رویه و کف سلولهای مکعبی به عنوان مجهولات مسئله ی وارون تعیین می گردند. در روش وارون، پارامترهای مجهول هر یک از این منشورها بااستفاده از یک مدل اولیه و از طریق یک فرآیند تکراری به دست می آیند و بنابراین توزیع هندسی توده ی مورد مطالعه نیز در امتداد پروفیل برداشت شده تخمین زده می شود. همان گونه در فصل سه و چهار نشان داده شده است، برنامه ی پیشرو قادر است پیچیده ترین ساختارهای واقعی و مصنوعی زمین شناسی را مدل سازی نماید و به علاوه برای افزایش میزان کارآمد بودن الگوریتم پیشرو و نتایج حاصل از آن و همچنین افزایش شباهت میان داده های مصنوعی و واقعی، بی هنجاریهای مصنوعی تولیدشده را آغشته به نوفه نموده ایم. در نظر است جهت افزایش قابلیت های کاربردی روش ارائه شده در این تحقیق، مدل سازی وارون این پروژه نیز در قالب یک برنامه ی رایانه ای به ثمر رسد و رسیدن به این مهم باتوجه به پیچیدگی های بسیار بالایی که پروسه ی وارونسازی دارد جز با در اختیار داشتن مدت زمان زیادی در حد و اندازه ی دوره ی دکتری محقق نمی گردد، از این رو این امر نیز در آینده با عنایت پروردگار و سعی و کوشش فراوان به نتیجه خواهد رسید.