ماهی ?سفید دریای خزر یکی از ماهی?های دارای ارزش غذایی، اقتصادی و ژنتیکی فراوان دریای خزر است که به مدت طولانی مورد تکثیر حمایتی قرار گرفته است. در حال حاضر نگرانی?هایی در مورد اثرات منفی این روش تکثیر بر روی ساختار ژنتیکی این گونه وجود دارد. از بین رفتن ذخایر ژنتیکی و کاهش تدریجی بانک ژن نگرانی?های اصلی در ادامه?ی این مسیر هستند. تاکنون تحقیقی برای تفکیک نژادهای ماهی سفید دریای خزر با تکیه بر توالی?یابی ژنوم میتوکندریایی انجام نپذیرفته است. با توجه به اینکه زیستگاه طبیعی این ماهی دریای خزر بوده و این موجود جزو ذخایر ژنتیکی حیات وحش ایران محسوب می?شود و از سویی دقت فراوان روش توالی?یابی ژنوم میتوکندریایی برای تفکیک جمعیت?ها، انجام چنین مطالعه?ای برای تشخیص بهتر این موضوع، مفید به نظر می?رسید. در این مطالعه توالی نوکلوتیدی جایگاه ژنی b emorhcotyc در and میتوکندریایی نمونه?هایی از ماهی سفیدهای شش رودخانه از حوزه?ی جنوبی دریای خزر بررسی گردید. نمونه?گیری از این رودخانه?ها، در فصل تولیدمثل که ماهی سفید جهت تخم?ریزی از دریا به رودخانه مهاجرت می?کند، انجام شد. and به روش فنول- کلروفرم استخراج شد. واکنش زنجیره?ای پلیمراز با طراحی آغازگرهای اختصاصی برای تکثیر قطعه?ی009 جفت بازی از ناحیه ژنی b emorhcotyc انجام گرفت.?? توالی های به دست آمده با توالی ثبت شده ژن cytochrome b در ژن?بانک با استفاده از نرم افزار5agem مورد مقایسه قرار گرفتند و درخت فیلوژنی آن?ها ترسیم گردید. 6 هاپلوتایپ در 81 نمونه مورد مطالعه، نشان می?دهد که با وجود تکثیر مصنوعی و کاهش ذخایر این گونه، تنوع ژنتیکی هنوز در سطح نسبتاً مناسبی می?باشد و به نظر می?رسد که بیش از یک جمعیت از این ماهی در سواحل جنوبی دریای خزر وجود دارد.???????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????