نام پژوهشگر: معصومه مهدی پورثانی

بررسی شاخصه های آرمان شهر در آثار منیرو روانی پور
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده زبان و ادبیات فارسی 1392
  معصومه مهدی پورثانی   غلامرضا مستعلی پارسا

با توجّه به نابسامانی ها و آشفتگی های جهان امروز، بی عدالتی، فقر، فساد و جنگ و... اینگونه به نظر می آید که اندیشه ی آرمان شهر کمتر مورد توجّه قرار گرفته است . هدف این پژوهش، دستیابی به اصول و هنجارهای لازم جهت نیل به جامعه ای آرمانی در عصر حاضر از نگاه روانی پور و روشن نمودن مشخّصه هایی است که انسان را به جامعه ای مطلوب رهنمون و رسیدن به همه ی نیازهای جسمانی و روحانی وی را محقّق سازد . یافته های این پژوهش، در موضوعات زیر خلاصه می شود: « utopia» واژه ای یونانی است که معادل آن در فارسی« آرمان شهر » می باشد. تصوّر جزیره ای است که در سطوح مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی به بهترین نحو اداره می شود . با توجّه به این تعاریف تفکّر آرمان شهری با مکتب رمانتیک پیوندهای بسیاری دارد . رمانتیسم نیز می خواهد با کمک تخیّل، جهان را دوباره بسازد؛ آن گونه که دوست دارد . بنابراین باید انتقاد از وضع موجود در بین باشد تا ضرورت ساختن جهانی دیگر پیش آید . پس روح انتقادی بر رمانتیسم همانند طرح آرمان شهر حاکم است . اوّلین و مهمترین طرّاحان آرمان شهر مانند، افلاطون و ارسطو در مغرب زمین و فارابی ، ابن سینا و جماعت اخوان الصّفا در جهان اسلام اند که برخی از آراء و اندیشه هایشان در سطوح مختلف مطرح می گردد . آرمان شهر از نگاه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است . فلسفه ی « انتظار » و « ظهور» امام دوازدهم که حکومت جهانی را به ارمغان می آورد و صلح و امنیّت و آرامش ، عدالت و برابری را برقرار می سازد، بیان می شود. در ادامه ، آرمان شهر در آثار بزرگان ادب فارسی با تأمّل و تعمّق بررسی شده، از مشاهیری چون فردوسی که فلسفه ی آرمان شهر بر همه ی بخش های شاهنامه اش سایه افکنده است تا مولانا، نظامی، حافظ، سعدی و جامی که هریک به نوعی از زوایای مختلف به این اندیشه ی والا که انسان کامل و جامعه ای با عدالت و امنیّت است، پرداخته اند که وجه اشتراک همه ی آن ها سعادت انسان است. فصل اوّل این پژوهش با بررسی آثار برخی از شاعران معاصر و تحلیل مشخِصه های آرمان شهری آن ها به پایان می رسد . در فصل دوم داستان های روانی پور به اختصار بازنویسی و در هر داستان به شاخصه های آرمان شهر او اشاره می شود . در فصل پایانی، هر یک از شاخصه ها به ترتیب اهمّیّت و تأکید نویسنده، جداگانه به صورت سر فصل ارائه می شود.شهری آباد با مردمانی که از همان سنین کودکی با تعلیم و تربیت جامع به فضایل اخلاقی آراسته می گردند . آگاه و هوشیار، متفکّر و کوشا هستند . مردمانی که با حفظ هویّت ملّی و مذهبی در یک مجموعه قرار می گیرند . همه ی افراد با تخصّص و تبحّر به کارهای مورد علاقه ی خود مشغولند و مراکز فرهنگی ، اقتصادی و ... را به خوبی اداره می کنند . با تلاش و کوچک خود نیازهایشان را مرتفع می سازند و از آزادی بیان، حقّ انتخاب، آسایش و آرامش و امنیّت برخوردارند . همه از قوانینی جامع پیروی می کنند که شئون مختلف زندگی آن ها را در بر می گیرد و با توجّه به خصایل انسانی مقرّر شده است . مردان و زنان از حقوق یکسانی برخوردارند . زنان در جهت نیل به آرمان های خود با مردان مشارکت دارند و دولت آرمان شهر برخاسته از مردم و پاسخگوی نیازهای آن هاست .