در پایان نامه حاضر بعد از مرور مقدماتی شامل چیستی و چگونگی شکل گیری جامعه شناسی دین و نیز روند تغییرات و ریشه های آن، به بیان نظرات جامعه شناسان کلاسیک و سپس جامعه شناسان و نظریه پردازان معاصر پرداخته شده است. در ادامه، به منظور بررسی تطبیقی نظرات و نقش پیتر برگر- جامعه شناس دین معاصر و شهیر آمریکایی- در سیر تحولات جامعه شناسی دین، پس از بیان زندگی نامه و آثار وی، آراء و نظرات برجسته او در چهارچوب طراحی شده در فصول قبل، آورده شده است. پیتر برگر بر آن بوده است که فرایند مدرن شدن به عرفی شدن و تکثر می انجامد؛ گرچه وی در سال های بعد پاره ای از دیدگاه هایش به ویژه در زمینه عرفی شدن را به نقد کشید و تعدیلاتی را در آنها انجام داد. برگر، پدیده دین را کیهان مقدسی تعریف می کند که اساس آن تجربه از موجودی ماوراءالطبیعی و مقدس است. وی دین را محصولی انسانی می داند که شروع آن با تجربه دینی در جهان زندگی روزمره بود و ظهور آن ریشه در ساختار ناتمام و ناقص زیستی و غریزی آدمی دارد. مهمترین تأتیرات برگر در حوزه جامعه شناسی دین را می توان نقش وی در رشد و افول جریان عرفی شدن، جهان نمادین و کثرت گرایی دانست که در این پایان نامه در حد توان بدان ها پرداخته شده است. قسمت انتهایی پایان نامه نیز به منظور ایجاد تصویری کلی، هر چند کوتاه، از جامعه شناسی دین در قرن ?? میلادی، حاوی پرسش و پاسخی است که در فضای مجازی با تعدادی از مطرح ترین جامعه شناسان دین جهان، فیل زاکرمن، استیو بروس، گریس دیوی، وید کلارک روف و دیوید مِهاچک، در موضوع کارکرد جامعه شناسی دین، سکولاریسم و تحولات اخیر در خاورمیانه، صورت گرفته است. این پژوهش به روش اسنادی و کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی - تحلیلی انجام شده و از منابع مکتوب دست اول و دوم و آثار الکترونیکی در گردآوری مطالب آن استفاده شده است. کلمات کلیدی: پیتر برگر، جامعه شناسی دین، پارادایم، عرفی شدن، مدرنیته های چندگانه