نام پژوهشگر: ضیاءالدین علیانسب

شخصیت حضرت زهرا (س) در منابع اهل سنت
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1380
  محمد موسوی   ضیاءالدین علیانسب

این پژوهش، با استناد به منابع روایی اهل سنّت، فضایل فاطمه زهرا(س)، جایگاه ویژه آن حضرت نزد خداوند متعال و رسولش، برتری ایشان بر همه زنان عالَم، سرمشق بودن حضرتش به عنوان برترین زن دنیا، حقوق تضییع شده و ظلم هایی را که بر ایشان پس از وفات پیامبر اکرم( روا داشته شد تبیین و تحلیل تاریخی می کند. نویسنده بر ضرورت مَحبّت فاطمه زهرا(س) و محور بودن رضا و خشم ایشان برای خشنودی و خشم خدا و رسول خدا تأکید کرده و دشمنی با آن بانوی بزرگ را بزرگ ترین ظلم برمی شمارد. وی ابتدا تعریفی از اهل سنّت ارایه کرده، سپس با بیان پیشینه تاریخی این مبحث، ابعاد مهّم شخصیت فاطمه زهرا(س) را به واسطه شخصیت ملکوتی، نورانی و فوق بشری او وصف می کند. او در همین زمینه با اشاره به ولادت و نامگذاری آن حضرت، ایشان را بانویی بهشتی خوانده، که مانند زنان عادی، عادت ماهیانه نمی دید؛ از این رو فاطمه نامیده شده است. نویسنده در ادامه به سایر نام های حضرت زهرا(س) اشاره کرده، او را راستگوترین بانوان برمی شمارد. معرّفی کنیه های حضرت فاطمه زهرا(س) و منزلت آن بانوی بزرگ در قرآن کریم، از محورهای بعدی این تحقیق محسوب می شود. در بخش دیگری با اشاره به ازدواج حضرت فاطمه زهرا(س) با امام علی(ع) ، به ساده بودن وسایل زندگی، مقام عبادی والای فاطمه(، نزول مایده آسمانی برای آن بانوی بزرگ اسلام، محبوبیت ویژه ایشان نزد پیامبر گرامی اسلام(ص) و سرمشق بودن وی برای تمام زنان عالََم براساس منابع روایی اهل سنّت، پرداخته، رنج ها و ظلم های وارد شده بر ایشان بعد از رحلت رسول خدا( به رغم سفارش های مکرّر ایشان در حقّ فاطمه زهرا(س) را واکاوی کرده و از عاملان رنج ها و مصیبت های فراوان حضرتش انتقاد شدید می کند. وی همچنین به موضوع غصب فدک و ناخشنودی فاطمه زهرا(س) از عمر و ابوبکر و ظلم های دیگری را که بر اثر هجوم به منزل امام علی(ع) بر ایشان وارد شد، را گزارش می کند، ضرورت مَحبت فاطمه زهرا(س) و برایت از دشمنان ایشان در احادیث پیامبر اکرم، حرام بودن بهشت بر دشمنان اهل بیت(ع)، حضور شگفت انگیز فاطمه در قیامت و بررسی روایات نبوی در منابع اهل سنّت، از دیگر مطالب این تحقیق به شمار می آید.

آفرینش انسان در قرآن
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1381
  محمد علی رجایی   ضیاءالدین علیانسب

در تمام کتب آسمانی به مسأله آفرینش انسان اشاره شده، و موضوع تربیت و هدایت انسان از طریق ارسال پیامبران الهی، همواره مورد توجه ادیان آسمانی بوده است. در قرآن کریم، موضوع آفرینش جهان، قبل از آفرینش انسان مطرح شده است. خداوند جهان را در شش روز آفرید و سپس به آفرینش آسمان اقدام نمود؛ پس از آن زمین را بنا نهاد و در آن امکانات ویژه ای ایجاد کرد تا مقدمه ای برای آفرینش انسان بر روی زمین باشد. موضوع آفرینش انسان، در جهان علم نیز به شدت مورد توجه بوده و نظریات زیادی درباره آن پدید آمده، که همه آن ها در دو دیدگاه کلی ثبات گرایی و تکامل انواع خلاصه می گردد. بر اساس نظریه ثبات گرایی، تمام انسان ها از نسل آدم و حوا، و به صورت کامل متولد شده، و تا آخر نیز به همین حالت و بدون تغییر باقی می مانند. اما بر اساس نظریه تکامل انواع که از سوی داروین ارایه شده، آفرینش تمام موجودات از نقطه ای آغازین صورت گرفته، و به مرور زمان روند تکامل را طی می کند. نظریه های یاد شده، هر کدام طرفدارانی داشته و آثار متعددی در قبول یا رد آن ها نوشته شده است. به نظر می رسد که نظریه اول به مبانی موجود در آموزه های دینی نزدیک تر است. در قرآن کریم، آیات زیادی وجود دارد که شروع آفرینش انسان را بر اساس نظریه ثبات گرایی مطرح نموده است، و این موضوع با دلایل عقلی، نقلی و علمی قابل اثبات می باشد. از نظر قرآن، انسان موجودی است که تمام موجودات دیگر برای خدمت به او آفریده شده، اما هدف از آفرینش خود انسان، عبادت خداوند است. انسان موجودی است که از یک سو می تواند خود را به فضایل اخلاقی آراسته، و به مقام خلافت الهی نایل شود. اما از سوی دیگر، قرآن او را موجودی ناسپاس، جهول، عجول و بخیل نامیده است، که در رذایل اخلاقی چنان پیش می رود که از چهارپایان نیز پست تر می شود

بررسی آیات مربوط به: ولایت علی (ع) از منظر فریقین
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1381
  علی جان محممدی   ضیاءالدین علیانسب

امامت و ولایت یکی از مسائل مهم اعتقادی به شمار می رود که از صدر اسلام تا کنون تلاش های بسیاری در اثبات آن صورت گرفته است، و یکی از شیوه های مهم در این زمینه، بهره گیری از آیات قرآن است که در منابع فریقین در این موضوع مورد پذیرش قرار گرفته باشد. در پژوهش حاضر، این مسأله با محوریت مباحثی که مرتبط با اثبات ولایت امام علی می باشد مورد بررسی قرار گرفته است. امام کسی است که معصوم بوده و در ویژگی های انسانی مانند علم، تقوا و نیکوکاری در بالاترین مراتب قرار گرفته است. امام در هدایت باطنی انسان ها نقش دارد و مواردی مانند تعلیم و تربیت، اقامه قسط و عدل، آزادی انسان از اسارت اوهام و خرافات و بت پرستی، رفع اختلاف و... ، که طبق آیات قرآن بر عهده پیامبران گذارده شده است، از وظایف ائمه نیز به شمار می آید. از دیدگاه روایات، وجود امام ضروری است و زمین هرگز خالی از حجت نخواهد بود. در قرآن کریم نیز به موضوع ولایت اهمیت زیادی داده شده، و آیاتی که در اثبات ولایت وجود دارد بسیار پرتعداد هستند؛ در این زمینه می توان به آیاتی مانند مباهله، اکمال دین و اتمام نعمت، صادقین، سابقون، نجوی، آیات ابرار از سوره هل أتی، صراط مستقیم، اولوا الامر، ولایت، تبلیغ، أهل الذکر، تطهیر، مودت، علم الکتاب، صالح المومنین و عمّ یتسائلون، اشاره نمود که در منابع فریقین به عنوان دلیلی بر ولایت امام علی و اهل بیت(ع) معرفی شده اند؛ ویژگی خاص این آیات آن است که علاوه بر روایات فراوانی که در منابع فریقین و در ذیل این آیات وارد شده است، بسیاری از مفسران و دانشمندان شیعه و اهل سنت نیز بر دلالت این آیات بر این موضوع تأکید کرده اند. همچنین شأن نزول بسیاری از آیات مذکور نیز موید این مدعا می باشد. بنابراین، شبهات و اشکالاتی که در دلالت برخی از این آیات بر موضوع مورد نظر مطرح شده است مورد پذیرش نبوده و مردود هست

بررسی امامت در قرآن از منظر فریقین
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1380
  خادم حسین صالحی   ضیاءالدین علیانسب

ترقی و شکوفایی جامعه وابسته به وجود امام و رهبر است و از این جهت، مسئله امامت، از دیدگاه شیعه از ارکان دین و اصول اعتقادی می باشد که معرفت و شناخت در آن بر هر فرد واجب است و تقلید در آن ارزش و اعتباری ندارد. البته امامت از دیدگاه اهل سنت از فروع دین می باشد. این پایان نامه، از پنج فصل تشکیل شده است: فصل اول، درباره کلیات پژوهش است. فصل دوم، به بررسی شرایط امام از دیدگاه اهل سنت و شیعه می پردازد که از منظر شیعه عبارت است از: انتصابی بودن، عصمت، اعلمیت، و افضلیت. و از منظر اهل سنت، دیدگاههای متفاوتی ذکر می شود. فصل سوم، اوصاف امام را از منظر قرآن بررسی می نماید که عبارت است از: عدم سوء استفاده از مقام، سعه صدر داشتن، اهل تکلّف نبودن، اهل مدارا، اهل یقین، صابر، صادق، عدم توقع مادی، بی نیاز بودن از هدایت دیگران، عالم و حکیم، اهل سخاوت و انفاق، و مصداق نور الهی. همچنین اوصاف امام را در احادیث مورد بحث قرار می دهد که عبارت است از: حاکم بر هوسهای خود، شجاع، علاقه نداشتن او به دنیا، تردید نکردن، پیشگام بودم، اعلمیت، آگاه به فلسفه تاریخ، قوی تر و لایق تر از همه، تحت تأثیر قرار نگرفتن او، سابقه فضیلت، و رسیدگی به شکایات مردم. فصل چهارم، به بررسی پیرامون ولایت امام می پردازد و از اقسام ولایت (تکوینی و تشریعی)، و ولایت و امامت خاصه در قرآن بحث می کند. و فصل پنجم، وظایف امام را مورد بررسی قرار می دهد که از دیدگاه قرآن عبارت است از: هدایت انسانها، سرپرستی امور جامعه اسلامی، تفسیر قرآن و تبیین احکام، و استقرار عدالت اجتماعی.