منطقه اَرَسباران یک ناحیه کوهستانی و جنگلی است که در شمال استان آذربایجان شرقی و جنوب رودخانه ارس، که در موقعیت جغرافیایی 38 الی 39 درجه، 2 دقیقه عرض شمالی و 46 الی 5/47 درجه طول شرقی واقع شده است و مشتمل بر پنج شهرستان اهر، کلیبر، ورزقان و خدا آفرین، وقسمتی از شهرستان جلفا، با وسعت کیلومتر مربع در منتهی الیه شمال غربی ایران قرار گرفته است. منطقه ارسباران در شمال استان و هم مرز با کشور آذربایجان و ارمنستان قرار دارد. در طی کار بیابانی و مطالعه فون خزندگان از منطقه ارسباران مجموعا 4 خانواده، 11 جنس و 12 گونه و زیر گونه سوسمارجمع آوری و شناسایی شدند: laudakia caucasia, phrynocephalus persicus, trapelus lessonae, pseudopus apodus, darevskia raddeii, iranolacerta brandtii, eremias strauchi, lacerta media, lacerta strigata, ophisops elegans, eumeces schneideri, ablepharus bivittatus.

زمینه و اهداف: بیماری آلزایمر یک بیماری پیش رونده و شایع ترین علت منحصر به فرد دمانس یا زوال عقل است که به مغز آسیب رسانده و باعث مرگ سلول ها می شود، به طوری که حافظه، ذهن و رفتار فرد دچار اختلال می گردد استرس یکی از عوامل هست که در پاتوژنز بیماری آلزایم نقش دارد. استرس اکسیداتیو عامل اصلی دژنراسیون در تعدادی از بیماری های نورودژنراتیو مانندآلزایمر و مالتیپل اسکلروزیس می باشد. آنتی اکسیدان ها به عنوان پاک کننده های رادیکال های آزاد عمل کرده و سلول ها را از تماس با رادیکال ها و آسیب سلولی بیشتر محافظت می نمایند. اعتقاد بر این است که گیاهان دارویی به عنوان منبع غنی آنتی اکسیدان و حذف کننده رادیکال های آزاد می باشند. روغن کنجد یکی از روغن های گیاهی است که از دانه کنجد استخراج می شود. اسیدهای چرب غیراشباع و لسیتین موجود در روغن کنجد به ترتیب با افزایش سیالیت غشاءِ سلولهای مغزی مخصوصا در ناحیه ca1 هیپوکامپ و با افزایش عملکرد سیستم کولینرژیک باعث افزایش یادگیری می شود. لذا احتمالاً این ماده می تواند در درمان بیماری هایی همچون آلزایمر که با اختلالات شناختی همراه است موثر باشد. در این تحقیق سعی بر آن است که تاثیر روغن کنجد با توجه به خاصیت آنتی اکسیدانی آن در استرس اکسیداتیو ناشی از بیماری آلزایمر بررسی شود. مواد و روش ها: تعداد 49 سر رت نر با وزن تقریبی50 ±250 گرم به صورت تصادفی در گروه های: کنترل، شاهد، آلزایمری و آلزایمری + روغن کنجد تقسیم شدند. ایجاد مدل آلزایمری با تزریق استرپتوزوتوسین به ناحیه ca1 هیپوکمپ ) mg/kg5/1( صورت گرفت. قبل از ایجاد مدل آلزایمری جانوارن به صورت پیش تیمار روغن کنجد را با دو دوز 5 و 8 میلی لیتر به ازای هر گیلوگرم و به مدت زمان 28 روز و 7 روز دریافت نمودند. جهت ارزیابی یادگیری و حافظه از آزمون ماز آبی موریس استفاده شد. در خاتمه، نمونه برداری از هیپوکامپ انجام گردید و میزان پارامترهای استرس اکسیداتیو و آنزیم های آنتی اکسیدانیcat ، gpx و sod سنجش گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصله به روش آنالیز واریانس یک طرفه انجام شد. یافته ها: تزریق استرپتوزوتوسین به ناحیه ca1 هیپوکمپ موجب آسیب شدید حافظه شد. پیش تیمار بلند مدت روغن کنجد ( 28 روز با دوز 8 و 5 میلی لیتر در هر رت) از کاهش حافظه ی فضایی در موش های آلزایمری با تکیه بر خاصیت آنتی اکسیدانی روغن کنجد پیشگیری کرد. بحث: روغن کنجد حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع متنوعی از جمله اسیداولئیک، اسیدلینولئیک و اسید لینولنیک و همچنین ویتامین e و لیگنان های متنوعی می باشد که قادرند با گرفتن و روبیدن گونه های باز فعال اکسیژن، وضعیت ردوکس سلولی و متابولیسم انرژی را حفظ نموده و بدین سان اثرات حفاظتی خود را اعمال نمایند. بنابراین می توان نتیجه گیری نمود که پیش تیمار بلند مدت روغن کنجد ( 28روز ) از طریق کاهش بار اکسیداتیو و تعدیل مارکرهای استرس اکسیداتیو در هیپوکامپ، حافظه فضایی در موش های صحرائی نر مبتلا به آلزایمر را به طور معنی داری بهبود می بخشد.