نام پژوهشگر: سیدمحمد طاهر حسینی
بهجت محمدی اکبر فرقانی
آهن یک عنصر غذایی ضروری گیاه است. اطلاع از توزیع آهن بین شکل های شیمیایی مختلف برای درک واکنش های شیمیایی این عنصر در خاک و توسعه روش های آزمون خاک آن اهمیت دارد. مطالعه حاضر به منظور به دست آوردن اطلاعاتی در زمینه توزیع آهن در خاک های آهکی استان کردستان، مقایسه دو روش عصاره گیری سینگ و همکاران و روش اصلاح شده bcr در استخراج فرم های مختلف آهن از این خاک ها و رابطه شکل های استخراج شده با ویژگی های خاک و اثر کشت ذرت بر شکل های مختلف آهن در خاک های آهکی استان کردستان، انجام شد. در 20 نمونه از خاک های افق سطحی (0 تا 30 سانتی متر) استان کردستان، شکل های مختلف آهن به دو روش اندازه گیری شدند. یک آزمایش کشت گلخانه ای نیز با گیاه ذرت در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام گرفت که تیمار آهن در دو سطح صفر و 10 میلی گرم بر کیلوگرم خاک اعمال شد. در پایان دوره رشد، قسمت هوایی گیاه برداشت و وزن خشک، غلظت و جذب کل آهن به عنوان پاسخ های گیاهی اندازه گیری شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از این آزمایش، آهن در خاک های منطقه مورد مطالعه توسط روش سینگ و همکاران، به شکل های تبادلی، کربناتی، آلی، متصل به اکسیدهای آهن بی-شکل، متصل به اکسیدهای آهن متبلور و تتمه توزیع شده است که جزء تتمه بیشترین مقدار را تشکیل می دهد. نتایج به-دست آمده توسط روش اصلاح شده bcr نشان می دهد که آهن در خاک های مورد آزمایش در شکل های تبادلی و محلول در آب و اسید، کاهشی، اکسیدی و تتمه وجود دارد که بیشترین مقدار را جزء تتمه تشکیل می دهد. در هر دو روش بین آهن کل و مجموع فرم ها هماهنگی خوبی وجود داشت. با استفاده از معادلات رگرسیون، همبستگی بین برخی خصوصیات خاک شامل ph، ماده آلی، درصد کربنات کلسیم معادل، ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد رس و آهن قابل استخراج با dtpa با شکل های مختلف آهن در خاک ها بررسی شد. نتایج مربوط به روش اصلاح شده bcr همبستگی بهتری را با شرایط موجود در خاک های آهکی نشان می دهد. با مقایسه مقادیر به دست آمده توسط دو روش این نتیجه حاصل شد که روش اصلاح شده bcr قابلیت استخراج شکل اکسیدی بیشتری را دارد. این در حالی است که روش سینگ و همکاران می تواند مقدار شکل کاهشی بیشتری را عصاره گیری کند. همچنین بر اثر کشت ذرت در روش اصلاح شده bcr همه شکل های آهن تغییر یافت.