ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده است که آب مهم ترین تنگنای توسعه کشاورزی محسوب می شود. با توجه به این مسأله، افزایش تولیدات کشاورزی از طریق توسعه ی اراضی با محدودیت های جدی در تأمین آب مواجهه است و تنها راه پاسخ به تقاضای روز افزون غذا، بهره وری بهینه از منابع استحصال شده برای کشاورزی و تولید بیش تر در ازای مصرف کمتر آب است. یکی از راه های استفاده بهینه از آب تکنولوژی های جدید روش آبیاری از جمله روش آبیاری بارانی است که می تواند در کاهش آب مصرفی نقش به سزایی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر مقایسه آبیاری بارانی و سطحی در افزایش عملکرد تولید گندم انجام شده است. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه می باشد که در دو سطح گندم کاران آبیاری بارانی و سطحی توزیع گردید. برای تعین روایی ابزار سنجش پژوهش از نظر اساتید و متخصصان مربوطه استفاده شد. ارزیابی پایایی پرسشنامه نیز در مرحله پیش آزمون با تکمیل 25 پرسشنامه از جامعه آماری مورد پژوهش صورت گرفت و ضریب آلفای کرونباخ معادل 81/0 بدست آمد. روستاهای شهرستان کرمانشاه به عنوان جامعه آماری انتخاب گردید و از بین گندم کاران آبیاری بارانی، تعداد 140 نفر و گندم کاران آبیاری سطحی، 170 نفر به وسیله فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه آماری به روش طبقه ای متناسب با حجم و نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. از آزمون های آماری مقایسه میانگین دو جامعه و آزمون همبستگی متغییرها و رگرسیون لجستیک برای تجزیه و تحلیل استفاده گردید. نتایج پژوهش مشخص نمود که از بین متغیرهای مختلف، درآمد سالیانه، سطح زیر کشت، عملکرد در واحد سطح، هزینه کاشت، داشت و برداشت، هزینه برق مصرفی، میزان صرفه جویی در آب مصرفی، مقدار آب در دسترس، عملکرد بهتر کوددهی، کاهش آفات و علف هرز با آبیاری بارانی مزارع گندم رابطه ی معنی داری دارند. همچنین نتایج تجزیه و تحلیل ها با استفاده از روش رگرسیون لجستیک مشخص کرد که 2/75 درصد از تغییرات متغیر وابسته ی آبیاری بارانی پژوهش توسط متغیرهای مستقل عملکرد در واحد سطح، سطح زیر کشت، هزینه کاشت، داشت و برداشت و صرفه جویی در مصرف آب مصرفی مشخص شده است.

به¬منظور واسنجی و اعتبارسنجی مدل pilote برای گیاه برنج در اقلیم رشت، از داده¬های آزمایشی که در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار روی برنج¬ رقم هاشمی طی سه سال¬ زراعی 1386-1384 و دو سال زراعی 1381-1380 انجام شده بود استفاده گردید. ارزیابی مقادیر شبیه¬سازی شده و اندازه¬گیری شده عملکرد دانه و ماده خشک به¬طور کلی و در سال¬های واسنجی و اعتبارسنجی با استفاده از آماره¬های rmse ، nrmse و ef انجام گرفت. سپس سناریوی تاثیر مدیریت آبیاری بر بهره¬وری آب آبیاری برنج رقم هاشمی در استان گیلان، با مدیریت¬های آبیاری در چهار سطح (غرقاب دایم، پنج روزه، هشت روزه و 11 روزه) برای 20 سال آماری و با استفاده از مقادیر شبیه¬سازی شده عملکرد دانه، بارندگی، عمق آبیاری و تبخیر- تعرق گیاهی (etc) بررسی گردید. نتایج نشان داد، مقدار rmse برای واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب برابر 69/0 و 72/0 تن در هکتار می¬باشد. مقدار nrmse برای واسنجی 5/9 درصد و برای اعتبارسنجی 1/14 درصد بدست آمد. مقدار nrmse برای عملکرد دانه و ماده خشک به ترتیب 74/8 و 37/13 درصد می¬باشد. کارایی مدل بین 84/0 و 98/0 محاسبه گردید. نتایج بررسی سناریوی مدیریتی حاکی از آن است که دور آبیاری هشت روزه با میانگین بهره¬وری آب مبتنی بر آبیاری (wp i)، آبیاری و بارندگی (wp i+p) و تبخیر-تعرق (wpet) به ترتیب برابر 7/7، 16/5 و 10 کیلوگرم دانه بر میلی¬متر آب در هکتار بهترین بهره¬وری آب را در بین تیمارهای مورد مطالعه داشت.

به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد دو گونه از گل گاوزبان در دشت و اقلیم رشت، آزمایشی به صورت بلوک¬های تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان در دو سال زراعی 93-1392 اجرا شد. کرت¬های اصلی به سه تیمار آبیاری (دیم، یک آبیاری تکمیلی و دو آبیاری تکمیلی) و کرت¬های فرعی به دو رقم (گاوزبان ایرانی و اروپایی) اختصاص یافتند. نتایج سال اول زراعی در مورد گونه اروپایی که به روش کرتی آبیاری آن انجام شد، نشان داد که تیمارهای آبیاری تاثیر معنی¬داری بر کلیه صفات مورد مطالعه به جزء طول گل، تعداد برگ و شاخه اصلی نداشته است، در صفات تعداد شاخه اصلی و تعداد برگ که جزء صفات رویشی گیاه هستند تفاوت معنی¬دار بین تیمار دو آبیاری تکمیلی و دیم بوده است و تیمار یک آبیاری تکمیلی علی¬رغم کاهش مقادیر صفات، تفاوت معنی¬داری با تیمار دو آبیاری تکمیلی ندارد اما در صفت طول گل که جزء صفات زایشی گیاه است تفاوت معنی¬دار بین تیمار یک آبیاری تکمیلی و دیم بوده است و تیمار دو آبیاری تکمیلی علی¬رغم کاهش مقدار، تفاوت معنی¬داری با تیمار یک آبیاری تکمیلی ندارد این امر در مورد عملکرد وزن تر و خشک گل نیز مشاهده شد حال آنکه عملکرد وزن هزار دانه تیمارها تفاوت معنی¬داری با یکدیگر نداشته¬اند. بهره¬وری آب تیمار یک آبیاری تکمیلی با 15/0 کیلوگرم بر مترمکعب بیشترین مقدار و تیمار دو آبیاری تکمیلی با 11/0 کیلوگرم بر مترمکعب کمترین مقدار را داشت. همچنین بهره¬وری آب آبیاری برای تیمار یک آبیاری تکمیلی با مقدار 4/0 کیلوگرم بر مترمکعب مقدار بیشتری از تیمار دو آبیاری تکمیلی با مقدار 1/0 کیلوگرم بر مترمکعب داشت. نتایج سال دوم زراعی در مورد گونه اروپایی که به روش قطره¬ای آبیاری آن انجام شد، نشان داد که تیمارهای آبیاری تاثیر معنی¬داری بر کلیه صفات مورد مطالعه به جزء طول گل، تعداد گل و شاخه اصلی نداشته است. در صفت شاخه اصلی که جزء صفات رویشی گیاه است، تفاوت معنی¬دار بین تیمار دو آبیاری تکمیلی و دیم بوده است و تیمار یک آبیاری تکمیلی علی¬رغم کاهش مقدار، تفاوت معنی¬داری با تیمار دو آبیاری تکمیلی نداشت. اما در صفات طول گل و تعداد گل که جزء صفات زایشی گیاه هستند، تفاوت معنی¬دار بین تیمار یک آبیاری تکمیلی و دیم بوده است و تیمار دو آبیاری تکمیلی علی¬رغم کاهش مقادیر صفات، تفاوت معنی¬داری با تیمار یک آبیاری تکمیلی ندارد این مورد در مورد عملکرد وزن خشک گل نیز مشاهده شد حال آنکه در مورد عملکرد وزن تر گل و وزن هزار دانه تیمارهای یک و دو آبیاری تکمیلی تفاوت معنی¬داری با تیمار دیم داشتند. بهره¬وری آب تیمار یک آبیاری تکمیلی با 74/0 کیلوگرم بر مترمکعب بیشترین مقدار و تیمار دو آبیاری تکمیلی با 43/0 کیلوگرم بر مترمکعب کمترین مقدار را داشت همچنین بهره¬وری آب آبیاری برای تیمار یک آبیاری تکمیلی با مقدار 79/0 کیلوگرم بر مترمکعب مقدار بیشتری از تیمار دو آبیاری تکمیلی با مقدار 26/0 کیلوگرم بر مترمکعب داشت. ارزیابی اقتصادی بین دو روش آبیاری کرتی و قطره¬ای نشان داد، تیمار یک آبیاری تکمیلی به روش قطره¬ای از جایگاه مناسب¬تری برخوردار است.