نام پژوهشگر: نجمه نمازی ریزی
نجمه نمازی ریزی جهانگرد محمدی
امروزه یکی از مهم ترین مشکلات زیست محیطی، آلوده شدن خاک های کشاورزی توسط عناصر سنگین ناشی از فعالیت های انسان است. یکی از راه های اصلی ورود و تجمع فلزات سنگین در اراضی کشاورزی ناشی از فرونشست های اتمسفری حاصل از فعالیت های صنعتی، کودهای شیمیایی، کودهای حیوانی، لجن فاضلاب، کمپوست و آفت کش ها است. نقشه میزان عناصر سنگین در غبارات اتمسفری می تواند وضعیت آلودگی و شدت آن را در مناطق صنعتی نشان دهد و بدین طریق، گامی در جهت مدیریت صحیح و رفع آلودگی منطقه برداشته شود. این مطالعه به منظور بررسی مکانی و زمانی فلزات سنگین موجود در غبارات اتمسفری منطقه لنجانات اصفهان انجام شد. نمونه برداری از 60 نقطه با ارتفاع تقریبا یکسان در منطقه با استفاده از تله های شیشه ای در طی چهار فصل سال، انجام و وزن کل آن ها و میزان عناصر سنگین کادمیم، سرب، روی، مس و نیکل در آن ها اندازه گیری گردید. سپس، محاسبات آماری و زمین آماری بر روی داده ها انجام شد. نتایج نشان داد که میانگین فرونشست غبارات به جز فصل بهار با پاییز در تمام فصول، اختلاف بسیار معنی داری باهم دارند. میانگین غلظت عناصر روی، سرب و کادمیم در تمام فصول بالاتر از حد مجاز تعریف شده برای خاک بود. ورود مستقیم و یا غیرمستقیم این عناصر به زنجیره غذایی می تواند بیماری های مختلفی را برای انسان ایجاد نماید. میانگین عناصر مورد مطالعه در اکثر فصول با یکدیگر تفاوت معنی دار داشت. نتایج همچنین نشان داد در فصول مختلف، همبستگی معنی داری بین برخی از عناصر وجود دارد که می تواند نشان دهنده ی منشأ مشترک آن ها باشد. تجزیه و تحلیل نقشه های کریجینگ بیانگر این بود که آلودگی منطقه به فلزات روی، سرب و کادمیم بیش تر تحت کنترل معدن سرب و روی باما موجود در منطقه می باشد. مقایسه ی چشمی نقشه ها و میزان همخوانی محاسبه شده، نشان دهنده ی تفاوت قابل توجه نقشه های هر عنصر در فصول مختلف بود که این تفاوت ها می تواند ناشی از تفاوت در سرعت باد و تغییر جهت آن، میزان و نوع فعالیت معادن و صنایع و میزان رطوبت خاک و هوا در فصول مختلف باشد. بنابراین، بایستی توجه داشت که اگر مقادیر عناصر اهمیت دارد تفسیر وضعیت آلودگی با داده های یک فصل می تواند به شدت گمراه کننده باشد. مطالعه میزان و غلظت عناصر در جهات مختلف باد می تواند در تعیین منشأ آن ها مفید واقع گردد