نام پژوهشگر: سید سلمان مرتضوی

تأثیر انگیزه در تحقق عنوان جرم و میزان مجازات
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1391
  سید سلمان مرتضوی   حسینعلی سعدی

عنوان: تأثیر انگیزه در تحقق عنوان جرم و میزان مجازات در فقه امامیه استاد راهنما: آقای دکتر سعدی استاد مشاور: آقای حجه الاسلام رجحان دانشجو: سید سلمان مرتضوی چکیده هدف حقوق اسلامی برقراری عدالت و امنیت و استقرار این دو در جامعه ی اسلامی است. از مهمترین طرق شرعی این هدف اجرای درست مجازات های شرع مبین اسلام است. برای اجرای صحیح، مناسب و به جای این مجازات ها باید ابتداء جرم های مقرر در شرع، مجرم و میزان مجازات های آن ها به صورت واضح شناخته شود. یکی از مولفه هایی که به نظر می رسد در مجرمانه بودن فعل ومجرم بودن فرد و یا حداقل میزان مجازات خاطی تاثیر داشته باشد انگیزه مجرم است. جایگاه انگیزه، که در حقوق به "علت غایی یا هدف یا مقصد نهایی مورد نظر فاعل جرم" تعریف شده است، در میان ارکان تشکیل دهنده جرم و همچنین تأثیر آن در میزان مجازات مجرمین یکی از مسائلی است که در دو علم حقوق جزای عمومی و جرمشناسی بررسی می شود. نزد حقوق دانان جزا، جرم از ترکیب سه عنصر قانونی، مادی و معنوی متحقق می شود. حقوق دانان جزا در کنار پرداختن به این عناصر، مسأله جایگاه انگیزه مجرم در میان این عناصر و همچنین تأثیر آن در میزان مجازات را کم و بیش مورد بحث قرار داده اند. در فقه امامیه نیز فقهاء انواع جرایم و مجازاتها و قواعد عمومی حاکم بر همه جرایم و نیز ارکان اختصاصی هر جرم را به دقت در کتب حدود، قصاص و دیات مورد بررسی قرار می دهند. اما امروزه با توجه به ارکان متشکله جرم در حقوق جزا و بررسی های حقوق دانان پیرامون انگیزه این سوالات مطرح می شود که آیا سه عنصر یاد شده نیز ارکان تشکیل دهنده جرم در فقه امامیه هستند یا نه و اینکه انگیزه مجرم چه جایگاهی در بین عناصر جرم در این نظام کیفری دارد؟ آیا انگیزه نیز می تواند یکی از ارکان بزه باشد و یا همراه با سوء نیت رکن معنوی جرم را تشکیل می دهد؟ بر فرض که انگیزه جزء عناصر تشکیل دهنده جرم در حقوق جزای امامیه نباشد، سوال دیگری مطرح می شود و آن این است که آیا انگیزه مجرم تأثیری در میزان مجازات او دارد؟ آیا انگیزه می تواند در مواردی موجب تخفیف و یا تشدید مجازات مجرم شود؟ در این تحقیق سعی می شود جایگاه انگیزه در تحقق عنوان جرم و همچنین تأثیر آن در میزان مجازات در فقه امامیه واکاوی شود. کلید واژه ها انگیزه، عنوان جرم، میزان مجازات، فقه امامیه