نام پژوهشگر: آروین آذرگین

بررسی ضعف اراده از دیدگاه دیویدسن و هولتون
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  آروین آذرگین   غلامحسین توکلی

ضعف اراده معادل واژه ی یونانی آکراسیا و به معنای عمل تعمدی فاعل برخلاف حکم خویش به بهترین است. این مساله نخستین بار در فلسفه توسط سقراط مطرح شد. او بر این باور بود که امیال و شهوات را چنان قدرتی نیست که بتوانند بر خرد چیره شده و باعث شوند تا آدمی برخلاف آن چه خوب می داند عمل کند. در دوره ی معاصر دیویدسن به طور جدی تلاش کرد تا در راستای حمایت از امکان پذیری ضعف اراده، برخی از ناسازگاری های حاصل از پذیرش امکان وقوع این پدیده را مرتفع سازد. از نگاه دیویدسن آن حکمی که فاعل در ضعف اراده از آن صرفنظر می کند، حکمی مشروط یا حکم با لحاظ جمیع جوانب به بهترین و حاصل خردورزی و تدبر فاعل است. در حالی که آن حکمی که به عمل تبدیل می شود حکمی نامشروط است. دیویدسن، غلبه ی حکمی نامشروط بر حکم همه جانبه نگر را نشانه ی بارزی از خردگریزی قلمداد می کند اما در توضیح این که این امر چگونه رخ می دهد ناکام می ماند. اما هولتون از زاویه ای دیگر به این پدیده نگریسته و تصور رایج از ضعف اراده را مورد توجه قرار می دهد. او در طی چند مرحله تحقیق و به تبع انتقاد سازنده ی مِلی، به این نتیجه می رسد که تصور رایج از ضعف اراده بیشتر به یک مدل نمونه یا یک مفهوم خوشه ای شباهت دارد که کاربرد آن متاثر از عوامل گوناگونی از جمله تخطی از داوریِ به بهترین، تخطی از تصمیم و نیز ظرفیت اخلاقیِ عمل است. بنابراین هیچ تعریف ساده ای که دارای شروط لازم و کافی باشد، قابلیت تعریف این مفهوم را نخواهد داشت. اما آن چه حاصل تحقیق ما به شمار می رود، این است که عواملی از جمله خردورزی، امیال و هیجانات، نتیجه ی خود را از طریق تدبرِ فاعلِ عاقل در حکم همه جانبه نگر به ثمر می نشانند. این حکم تنها به صورت عقلانی در فاعل انگیزش ایجاد می کند، در حالی که آن عملی که در نهایت از انسان سر می زند، حاصل تاثیر نیروهای انگیزشیِ خرد، میل و هیجان است که هر یک می توانند دارای ضرایب پیش زمینگی متفاوتی باشند. همچنین نیروی اراده با اختیار و پشتکار فاعل می تواند با هر یک از این عوامل جمع گشته و به آن جامه ی عمل بپوشاند. در این تحقیق، همچنین تلاش شده است تا از عواملی که احتمال وقوع ضعف اراده را کاهش می دهند تا حد امکان پرده برداشته شود.