نام پژوهشگر: محسن دهقانی تفتی
محسن دهقانی تفتی بهروز اسماعیل پور
گوجه فرنگی (lycopersicon esculentum) یکی از محصولات مهمی می باشد که محصول آن بصورت تازه خوری مورد استفاده قرار می گیرد، لذا تولید سالم و ارگانیک این محصول حائز اهمیت می باشد. به منظور بررسی تأثیر درصدهای مختلف پسماند کمپوست قارچ (0، 15، 30، 45 و 60 درصد) و اثر پایه های مختلف ( گیاهان پیوند نشده، پیوند شده روی خودشان و پیوند شده روی دو پایه یدی و کینگ کنگ) بر رشد، عملکرد و کیفیت پس از برداشت گوجه فرنگی رقم سیندا، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 5 تکرار در گلخانه پژوهشی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که پسماند کمپوست قارچ تأثیر معنی داری بر پارامترهای رویشی و فیزیولوژیکی گیاهان دارد و با افزایش پسماند کمپوست قارچ تعداد برگ، ارتفاع، قطر پایه، قطر ساقه، کلروفیل، مساحت سطح برگ و بیوماس گیاهان افزایش و میزان هدایت روزنه ای گیاهان کاهش یافت. شوری زیاد بسترهای حاوی 60 درصد پسماند کمپوست قارچ باعث شد تا گیاهان تیمار 45 درصد، شاخص های رویشی بهتری را در مراحل اولیه رشد نشان دهند و همچنین دارای بیشترین میانگین سطح برگ باشند. میزان فلورسانس حداکثر (fm)، فلورسانس متغیر (fv) و عملکرد کوانتومی فتوشیمیایی (fv/fm) گیاهان در درصدهای مختلف پسماند کمپوست قارچ اختلاف معنی داری را در سطح احتمال 1 درصد نشان می دهند. بیشترین مقدار فلورسانس حداکثر، متغیر و عملکرد کوانتومی فتوشیمیایی در تیمار 60 درصد پسماند کمپوست قارچ بدست آمد، در حالی که فلورسانس حداقل (f0) تحت تأثیر پسماند کمپوست قارچ قرار نگرفت. پایه های مورد آزمایش و اثر متقابل پایه ها و درصدهای مختلف پسماند کمپوست قارچ نتایج معنی داری را در برخی از مراحل رشد بر شاخص های رویشی نشان دادند و استفاده از پایه کینگ کنگ بطور معنی داری میانگین سطح برگ گیاهان پیوند شده را افزایش داد. در مقابل تأثیر پایه ها بر شاخص های فلورسانس کلروفیل گیاهان معنی دار نشد. انجام پیوند تأثیر معنی داری بر زمان تا گلدهی گیاهان داشت و تنش حاصل از عملیات پیوند گلدهی گیاهان پیوند شده روی خودشان را در مقایسه با گیاهان شاهد 52/3 روز به تأخیر انداخت. تعداد خوشه، گل و میوه گیاهان نیز در اثر افزودن پسماند کمپوست قارچ به بسترها افزایش معنی-داری را نشان داد، اما میانگین وزن و اندازه میوه ها با کاربرد پسماند کمپوست قارچ کم شد. پیوند تأثیری بر شاخص های عملکرد نداشت، اما عملکرد گیاهان و دوره رشد میوه ها تحت اثر متقابل پیوند و پسماند قرار گرفت. پیوند و پسماند کمپوست قارچ تأثیر معنی داری بر میزان ph و سفتی بافت میوه نشان ندادند. شاخص های کیفی میوه مثل مقادیر اسیدیته قابل تیتراسیون، مواد جامد محلول کل، لیکوپن و ویتامین ث با افزایش پسماند کمپوست قارچ بهبود پیدا کردند، ولی پیوند نتوانست تأثیر معنی داری بر این شاخص ها داشته باشد. افزودن پسماند کمپوست به بسترهای رشد میزان فسفر، پتاسیم و سدیم بخش هوایی گیاهان را افزایش داد، در صورتی که باعث کاهش غلظت کلسیم بخش هوایی گیاهان شد. استفاده از دو پایه یدی و کینگ کنگ باعث بهبود غلظت فسفر و کلسیم بخش هوایی گیاهان شد، اما میزان سدیم بخش هوایی فقط در گیاهان پیوند شده روی پایه گینگ کنگ کاهش یافت. بطور کلی استفاده از پایه های مناسب می تواند با افزایش سطح فتوسنتز کننده گیاهان، بهبود جذب برخی از عناصر ضروری و کاهش جذب عناصر سمی، رشد رویشی و عملکرد گیاهان را افزایش دهد. کاربرد مقادیر مناسب پسماند کمپوست قارچ نیز باعث بهبود شرایط فیزیکی و تغذیه بسترهای رشد می شود که با افزایش رشد و عملکردی گیاهان همراه است، همچنین پسماند کمپوست قارچ علاوه بر افزایش عملکرد، می تواند باعث بهبود کیفیت میوه ها نیز می شود.