چکیده : گیاه خارخاسک(tribulus terrestris)، گیاهی با گستردگی جهانی است که در اکثر نفاط جهان و بخصوص ایران می روید. از گیاه کامل ، بخصوص میوه های آن برای درمان بیماری های مختلف مانند؛ عفونت های ادراری و دیابت و نیز به واسطه وجود ساپونین های استروئیدی در ترکیب گیاه، به منظور افزایش قوای جنسی و درمان الیگواسپرمی و آزواسپرمی و ناباروری در جنس نر استفاده می شود. از طرفی هر عاملی که باعث افزایش دمای بیضه ها شود، مانند دمای محیطی بالا یا استرس حرارتی موضعی در ناحیه بیضه، می تواند باعث اختلال در اسپرماتوژنز و ناباروری ناشی از آزواسپرمی و الیگواسپرمی می شود. هدف از این مطالعه بررسی اثرات تجویز عصاره گیاه خارخاسک بر روی ضایعات پاتولوژی ایجاد شده برروی بیضه موش پس از حرارت دیدن می باشد. برای انجام این مطالعه از 60 سر موش نر بالغ استفاده می-شود. موشها به دو گروه حرارت دیده و کنترل تقسیم می شوند. یک هفته قبل از حرارت دادن موشهای هر گروه به دو زیر گروه تقسیم و به یک گروه بصورت روزانه و تا انتهای مطالعه عصاره ی متانولی خارخاسک به مقدار50 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن خورانده می شود(گاواژ) وگروه دیگر آب مقطر دریافت می کند. ناحیه اسکروتوم موش های گروه حرارت دیده بعد از بیهوشی داخل حمام آب گرم در دمای 43 درجه سانتی گراد به مدت 15 دقیقه حرارت داده می شود، در حالیکه اسکروتوم موشهای گروه کنترل در همین مدت در حمام 23 درجه سانتی گراد قرار داده می شود. موشها در فاصله 14،28و42 روز بعد از شروع مطالعه، بعد از وزن شدن به روش cervical dislocation کشته شده و بیضه آنها خارج شده و جهت تهیه اسلاید های پاتولوژی با استفاده از فرمالین تثبیت شدند. بعد از تهیه اسلاید ها فاکتور های درصد اسپرماتوژنز، اندیس میوزی، قطر لوله های سمینی فروس و رتبه بندی جانسون در روز های 14،28 و 42 مورد ارزیابی گردید. نتایج نشان می دهد درحالیکه اثرات مخرب حرارت بر روی اسپرماتوژنز و باروری در نتایج حاصل از گروه حرارت کاملا پیداست، تجویز عصاره مذکور سبب کاهش محسوس اثرات مخرب حرارت می گردد. تجویز عصاره خارخاسک با دوزmg / kg 50 باعث بهبود فاکتورهای مربوط به باروری و خصوصیات اسپرمی مذکور و تخفیف اثرات مخرب ناشی از حرارت بر روی بیضه ها می شود. کلمات کلیدی : خارخاسک، موش، اسپرماتوژنز، استرس حرارتی ، بیضه