این پژوهش به منظور تعیین اثر تغییر کاربری اراضی از مرتع به دیم زاربر برخی از مهم ترین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل ذخیره کربن آلی ذره ای در بخشی از مراتع استان کرمانشاه (حوزه لیله و حوزه روانسر) و استان کردستان (حوزه رازآور در محدوده روستای کلوچه و گردنه مروارید) انجام گرفت. برای نمونه برداری از خاک و پوشش گیاهی در هر کاربری، از طرح آزمایشی کاملا تصادفی و آزمون تی مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اثر تغییر کاربری اراضی از مرتع به دیم (نخودزار) در حوزه لیله مقادیر کربن آلی ذره ای 48%، نیتروژن آلی ذره ای 24%، کربن آلی کل 32% و نیتروژن کل 55%کاهش و وزن مخصوص حقیقی 8% افزایش معنی دار یافت. اگر چه تغییر اسیدیته خاک جزئی به نظر می رسد، اما افزایش اندک آن با تغییر کاربری از مرتع به نخودزار معنی دار بود (01/0p<). در حوزه روانسر تغییر کاربری اراضی مرتعی به کشت دیم (گندم زار) بر مقدار کربن آلی و کربن آلی ذره ای تغییری ایجاد نکرد، اما نیتروژن کل 10%، نیتروژن آلی ذره ای 4%، تخلخل خاک 22% و فسفر 39% به مقدار قابل توجهی روند کاهشی را نشان دادند. در روستای کلوچه نیتروژن آلی ذره ای در گندمزار 69%و در گردنه مروارید 40% کاهش یافت. در سایر خصوصیات فیزیکو شیمیایی اندازه گیری شده اختلاف معنی داری بین مرتع و دیم زار مشاهده نشد (01/0p<). در مرحله بعد با استفاده از رابطه رگرسیون خطی چند متغیره مهم ترین عوامل خاکی موثر بر تغییرات مواد آلی ذره ای که بسیار حساس به تغییرات مدیریتی هستند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در کاربری مرتع فسفر، هدایت الکتریکی و تخلخل مهم ترین عوامل موثر بر مواد آلی ذره ای بودند. همچنین بافت و میزان گچ خاک مهم ترین عوامل خاکی موثر بر مواد آلی ذره ای در کاربری دیم بودند. به طور کلی، نتایج این بررسی نشان داد که تغییر کاربری از مرتع به دیم زار بر خصوصیات خاک اثر منفی گذاشته و سبب کاهش کیفیت خاک می گردد