به منظور بررسی اثر باکتری های محرک رشد در تلفیق با کودهای شیمیایی و آلی بر عملکرد کمی و کیفی سورگوم رقم پگاه، آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار طی فصل زراعی 91-90 در موسسه تحقیقات برنج رشت انجام شد. تیمارهای مورد استفاده، بدون کود و بدون تلقیح (شاهد)، استفاده از کود شیمیایی و بدون تلقیح، تلقیح بذر باpseudomonas fluorescens strain 12 +azotobacter chroococcum strain 41 + بدون کود شیمیایی، تلقیح بذر با pseudomonas fluorescens strain 12 +azotobacter chroococcum strain 41 + 50 درصد کود شیمیائی، تلقیح بذر باpseudomonas fluorescens strain 12 +azotobacter chroococcum strain 41 + 75 درصد کود شیمیائی، استفاده از ورمی کمپوست (6 تن در هکتار) و بدون کود شیمیایی، استفاده از ورمی کمپوست + 50 درصد کود شیمیائی، استفاده از ورمی کمپوست + 75 درصد کود شیمیائی، تلقیح بذر باpseudomonas fluorescens strain 12 +azotobacter chroococcum strain 41 + 50 درصد ورمی-کمپوست، تلقیح بذر باpseudomonas fluorescens strain 12 +azotobacter chroococcum strain 41 + 75 درصد ورمی کمپوست، تلقیح بذر با pseudomonas fluorescens strain 12 +azotobacter chroococcum strain 41 + ورمی کمپوست بودند. تیمارهای کودی بر ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک برگ و ساقه، عملکرد تر و خشک علوفه، درصد قابلیت هضم و درصد پروتئین علوفه خشک و میزان فسفر و روی اثر معنی داری داشت. نتایج نشان داد که استفاده تلفیقی از ورمی کمپوست و ریزجانداران محرک رشد در تمامی صفات به جز قطر ساقه، درصد فیبر نامحلول و درصد الیاف شوینده خنثی دارای بالاترین میزان بود. یافته های این آزمایش نشان داد که این ریزجانداران بر حسب ویژگی های خاک، ژنوتیپ گیاه و به خصوص شرایط اقلیمی، خود را با محیط سازگار می نمایند. بهبود وضعیت تغذیه ای گیاه در تیمار تلفیقی ورمی کمپوست و ریزجانداران محرک رشد سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی در مقایسه با تیمارهای غیرتلقیحی شد. در واقع استفاده از کودهای زیستی و آلی به دلیل جذب عناصر غذایی به ویژه فسفر و نیز تحریک رشد گیاه بر اثر ترشح متابولیت های ثانویه منجر به افزایش عملکرد گیاه شد. در مجموع می توان گفت که استفاده از ورمی کمپوست و ریزجانداران محرک رشد گیاه علاوه بر کاهش آلودگی محیط زیست می توانند در افزایش عملکرد سورگوم نقش مثبتی را ایفا کنند.