نام پژوهشگر: حمیده گوشی دهقی
حمیده گوشی دهقی معصومه مظاهری
چکیده: اوراق استصناع(سفارش ساخت) یکی از پرکاربردترین ابزارهای مالی اسلامی جهت تأمین منابع مالی به عنوان جایگزین اوراق قرضه به خصوص در کشورهای دارای نظام اقتصادی مبتنی بر فقه اهل سنت می باشد که تا کنون در ایران به کار گرفته نشده است. در این پژوهش طراحی و انتشار اوراق استصناع بر اساس فقه امامیه و حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور شناسایی مفهوم اوراق بهادار، ابزارهای مالی اسلانی و انواع اوراق استصناع، ضوابط عقد استصناع، فرآیند انتشار این اوراق در بازارهای اولیه و ثانویه و استرداد اصل سرمایه در سررسید ضروری به نظر می رسد. اوراق استصناع مبتنی بر تنزیل بر مبنای صحت عقد استصناع و جواز بیع دین به أقل به غیر مدیون در فقه شیعه، به سرمایه گذاران واگذار می شود و در سررسید با ارائه اوراق به ناشر و دریافت مبلغ اسمی اوراق بر اساس استحقاق خریدار دین نسبت به تمام مبلغ دین، سرمایه گذاران به میزان مابه التفاوت مبلغ اسمی و قیمت خرید اوراق، به مبلغ معینی از سود دست می یابند. این اوراق در نظام های اقتصادی مبتنی بر فقه اهل سنت با توجه به عدم جواز بیع دین، قابل انتشار نمی باشد. اوراق استصناع به همراه اجاره به شرط تملیک بر اساس صحت دو عقد استصناع و اجاره به شرط تملیک و بر مبنای سفارش پروژه توسط سرمایه گذاران به عنوان سفارش دهنده در بازار اولیه و خرید و فروش ملک مشاع در بازار ثانویه مورد مبادله قرار می گیرد. سرماله گذاران به عنوان مالکان پروژه ی سفارش داده شده با دریافت مبلغ اجاره بها تا قبل از سررسید اوراق، به سود معینی دست می یابند و در سررسید با ارائه ی اوراق به ناشر و فروش پروژه به بانی اصل سرمایه ی خود را نیز دریافت می کنند. در هر یک از انواع اوراق استصناع، تضمین سود متعلق به اوراق و بازپرداخت اصل سرمایه در سررسید به سرمایه گذاران در نظام حقوقی ایران با مانع فقهی و حقوقی روبه رو نخواهد بود.