چکیده در طب سنتی از گرده درخت خرما(phoenix dactilifera l.) برای درمان عقیمی در مردان استفاده می شود. در مطالعه حاضر اثر عصاره الکلی گرده خرما بر پارامترهای اسپرم، سطح هورمون های جنسی و بافت بیضه در موش های صحرایی نر دیابتی بررسی گردید. در این تحقیق تجربی از 30 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار(gr 280-250) استفاده شد. حیوانات به صورت تصادفی به سه گروه(10=n) کنترل، دیابتی و درمان تقسیم شدند. جهت القا دیابت در دو گروه دیابتی ودرمان mg/kg60 استرپتوزوتوسین به صورت داخل صفاقی تزریق گردید. سطح سرمی گلوکز در تمام گروه ها در ابتدا و10 روز بعد ازتزریق استرپتوزوتوسین برای اطمینان از دیابتی شدن اندازه گیری شد. گروه درمان روزانه به مدت چهار هفته mg/kg 2/0 عصاره الکلی گرده خرما را به صورت گاواژ دریافت نمودند. در پایان هفته چهارم حیوانات با تزریق mg/kg 60 پنتوباربیتال سدیم بیهوش شده و خون گیری مستقیم از قلب انجام گردید و بلافاصله بیضه ها و اپیدیدیم از بدن خارج گردیدند. اسپرم ها از بخش دمی اپیدیدیم راست جمع آوری شده و جهت شمارش، میزان تحرک و درصد بقا ارزیابی شدند. جهت مطالعات بافتی پس از تثبیت بیضه راست در فرمالین %10 مقاطع 5 میکرونی تهیه و با روش h & e رنگ آمیزی گردیدند. سطح سرمی هورمون های تستوسترون، lh و fsh با استفاده از روش الایزا سنجیده شد. جهت مقایسه میانگین داده ها از آنالیز واریانس یک طرفه(anova) و متعاقب آن تست توکی با استفاده از نسخه 19 نرم افزار spss استفاده شد. نتایج نشان داد که تعداد، تحرک و میزان زنده بودن اسپرم ها(001/0>p) و سطح سرمی تستوسترون(05/0>p) در موش های دیابتی در مقایسه با گروه کنترل به صورت معنی داری کاهش یافت. هم چنین در گروه دیابتی تعداد سلول های اسپرماتوگونی کاهش یافته و تعداد اندکی اسپرم در حفره مرکزی لوله های منی ساز دیده شد. اما درمان با عصاره الکلی گرده خرما توانست ساختار بیضه و پارامترهای اسپرم و مقدار هورمون تستوسترون را در موش های دیابتی بهبود ببخشد. با توجه به یافته های این پژوهش، احتمالا عصاره الکلی گرده خرما می تواند در کاهش اختلالات تولیدمثلی مبتلایان به دیابت موثر باشد. واژگان کلیدی: گرده خرما، دیابت، ساختمان بیضه، پارامترهای اسپرم