در پی فعالیت های بشری، غلظت دی اکسید کربن اتمسفری به طور فزاینده ای رو به افزایش است. این مسئله، بروز اثر گلخانه ای و گرمایش زیست کره را به دنبال دارد که به عنوان مهم ترین بحران زیست محیطی قرن جاری تلقی می شود. نظر به اهمیت کربن آلی خاک در کنترل این پدیده، شناخت عوامل تاثیرگذار بر کربن آلی خاک، برای حفظ و ترسیب آن در خاک ها به ویژه در اقلیم های خشک و نیمه خشک که به طور قابل ملاحظه، اطلاعات کمی در این رابطه وجود دارد، ضروری می نماید. در این راستا، تاثیر مواد مادری خاک، ویژگی های توپوگرافی و مدیریت اراضی بر مقدار کربن آلی خاک و شاخص های مرتبط با آن شامل زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیم بتاگلوکوزیداز، پایداری خاکدانه ها و توزیع اندازه ذرات خاک در اراضی تپه ماهوری و نیمه خشک منطقه سیساب شهرستان بجنورد در شمال شرق ایران مورد مطالعه قرار گرفت. میانگین بارندگی و دمای سالانه منطقه مورد مطالعه به ترتیب 250 میلی متر و 2/12 درجه سانتی گراد می باشد. چهار ناحیه با مدیریت های مرتع قرق، مرتع چرای متوسط، مرتع چرای شدید و اراضی کشاورزی در ماده مادری مارنی و دو ناحیه با مدیریت های مرتع چرای متوسط و اراضی کشاورزی در ماده مادری کنگلومرایی، انتخاب و در هر منطقه، از جهت های شمالی و جنوبی شیب ، و در هر جهت از موقعیت های قله، شیب پشتی و پنجه شیب، از عمق 15-0 سانتی متری خاک، نمونه برداری شد. به طورکلی میزان سیلت، کربن آلی خاک، زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیم بتاگلوکوزیداز و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (mwd) در شیب های شمالی و پنجه شیب ها بیشتر بودند؛ در حالی که میزان شن در شیب های جنوبی و موقعیت شیب پشتی و کربنات کلسیم معادل در شیب های جنوبی و قله بیشتر می باشد. مقدار زیست توده میکروبی، فعالیت آنزیم بتا گلوکوزیداز، نسبت cmic/corg و mwd، در اراضی کشاورزی و مراتع چرای متوسط و شدید، نسبت به مرتع قرق، کاهش قابل ملاحظه ای داشته است. کربن آلی خاک از 6/9 گرم بر کیلوگرم در مرتع قرق به 4/6، 2/8 و 1/9 گرم بر کیلوگرم به ترتیب در اراضی کشاورزی، مرتع چرای شدید و متوسط کاهش یافته است. در مطالعه اثر نوع ماده مادری خاک مشاهده شد که، میزان شن در اراضی کشاورزی و مرتع چرای متوسط کنگلومرایی، به ترتیب با مقدار 90 و 38 درصد و کربنات کلسیم معادل به ترتیب، 42 و 7 درصد نسبت به همتای مارنی این مناطق بیشتر بوده است؛ در حالی که میزان زیست توده میکروبی به ترتیب 10 و 8 درصد و mwd به ترتیب، 50 و 18 درصد کمتر می باشد. . میزان کربن آلی خاک و فعالیت آنزیم بتاگلوکوزیداز نیز، در ماده مادری کنگلومرایی کمتر از مارنی می باشد. در شیب های شمالی پایداری خاکدانه ها بیشتر متاثر از کربن آلی و در شیب های جنوبی نقش کربنات کلسیم پر رنگ تر بوده است.