تنطلق فی بحثنا من خلال السوال الرئیسی التالی: (ما هو نظر القانون الوضعی، و الشریعه المقدسه تجاه ظاهره الجنوح لدی الأحداث ؟ و یتضمن هذا السوال عده اسئله فرعیه، و هی: 1- ما هی الاتجاهات أو المدارس التی فسرت الجنوح لدی الأحداث؟ و ما نظر الشریعه المقدسه لذلک؟ 2- ما هی الرویه الاسلامیه تجاه هذه الظاهره؟ 3- ما هی العوامل و الأسباب المودیه الی الجنوح حسب المدارس والاتجاهات الوضعیه التی فسرت الجنوح و نظر الشریعه لذلک؟ و قد افترضنا فرضیه وهی: 1- ما هی الاتجاهات أو المدارس التی فسرت الجنوح لدی الاحداث؟ و ما نظر الشریعه المقدسه لذلک؟ 2- ما هی الرویه الاسلامیه تجاه هذه الظاهره؟ 3- ما هی العوامل و الاسباب المودیه الی الجنوح حسب المدارس والاتجاهات الوضعیه التی فسرت الجنوح و نظر الشریعه لذلک؟ و قدافترضنا فرضیه و هی: ان للشریعه رای خاص فی تفسیر هذه الظاهره و الاسباب المودیه الیها، و هی تختلف عن متبنیات المدارس والاتجاهات الوضعیه فی تفسیر هذه الظاهره. فقد قسمنا بحثنا الی ثلاثه فصول، و هی: الفصل الاول: و فیه ثلاثه مباحث. ذکرنا فیها التعریفات العامه ذات العلاقه بالبحث. و من ثم الاتجاهات و المدارس التی فسّرت الجنوح لدی الاحداث. و اخیرا نظر الشریعه فی هذه الاتجاهت و المدارس. الفصل الثانی: تطرقنا فیه الی الرویه الاسلامیه فی تفسیر ظاهره الجنوح لدی الأحداث التی ترتکز علی محورین: محور الوارثه، و محور التربیه. الفصل الثالث: تطرقنا فیه الی بحث عوامل الجنوح فی المنظار الشرعی، و عوامل الجنوح بین الشریعه و القانون. و قد کانت النتیجه کما توقعنا فی فرضیتنا أن هناک أبعاد فی الشریعه لتفسیر هذا الظاهره و أسبابها غیر مأخوذ فی القانون الوضعی، ولو طبقت المعاییر الشرعیه لما تفاقمت هذه الظاهره بالشکل الذی نراه فی هذا العصر.

این پژوهش از منظر قرآنی به تبیین عوامل سقوط و بقای تمدن ها می پردازد و اسباب تأثیرگذار در رشد و انهدام تمدن های بشری در طول تاریخ و اجرای سنن اجتماعی الهی در حق آن ها به جهت گسترش فساد و بی عدالتی در این جوامع و ظلم آنان به یکدیگر را بررسی می کند. نویسنده قصد دارد با ذکر نمونه هایی از سقوط و هلاکت برخی تمدن ها مانند تمدن بزرگ فرعونیان، عوامل مختلف تأثیرگذار در سقوط و رشد آن ها از جمله: عوامل اقتصادی، دینی (اعتقادی)، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی سقوط و رشد تمدن ها را تبیین نماید. وی در سه فصل ابتدا مباحثی مقدماتی در زمینه مفهوم تمدن (حضاره) از جهت لغت، اصطلاح، شعرعربی و قرآن کریم ارائه کرده و سپس تعاریف دانشمندان غربی و مسلمان را از تمدن بیان می کند. سپس مفردات و واژه های مرتبط با واژه تمدن همچون مدنیت و فرهنگ و ارتباط این اصطلاحات و واژگان با یکدیگر را بررسیده، آن گاه مفهوم هلاکت را از لحاظ لغوی، اصطلاحی و قرآنی تحلیل و واژه های مترادف هلاکت را نیز معنا می کند. در فصل دوم به ترتیب عوامل مهم رشد و سقوط تمدن ها از دیدگاه قرآن کریم، سپس عوامل تقویت، پس از آن عوامل ضعف و در نتیجه: سقوط تمدن ها تجزیه و تحلیل می شود. نویسنده در همین زمینه الهی بودن تمدن، شاملیت (جامعیت) از جهت زمان و مکان، وحدت، ایمان، تقوا، عمل صالح، عوامل محیطی و جغرافیایی و عوامل اقتصادی را از عوامل رشد و تقویت تمدن ها و سپس اموری همچون: فساد، افساد، ظلم، اتراف، عدم شکر نعمت ها، شیوع گناهان و معاصی در جامعه و بی تقوایی را از اسباب مهم سقوط و هلاکت تمدن ها از دیدگاه قرآن کریم برشمرده و آیات متعددی را به عنوان دلیل و شاهد آورده و مفاد آن ها را به صورت اجمالی شرح می دهد. وی در فصل سوم به معرفی تمدن های مختلف بشری که ابتدا گسترش یافته و سپس بر اثر ظلم، بی تقوایی و گناه بسیار سقوط کرده اند می پردازد و شرح احوال و سرنوشت اقوامی مانند قوم و تمدن عاد، قوم و تمدن ثمود، قوم و تمدن سبأ و تمدن فرعونیان را که داستان و فرجامشان در قرآن کریم به صورت مفصل ذکر شده، بیان کرده و عوامل سقوط آن ها را ذکر می کند

نقش برجسته تفکر در نظام اخلاقی و تربیتی اسلام دست مایه نویسنده برای نگارش این تحقیق شده است. وی در این تحقیق با توجه به ابعاد مختلف تفکر عقلانی، تفکر عاطفی و تفکر رفتاری، به آثار تفکر و تعقل و جایگاه آن در نظام تربیتی و اخلاقی اسلام پرداخته و موانع تفکر صحیح را بیان نموده است. نویسنده در فصل اول به بیان کلیات تحقیق پرداخته و مباحثی مانند حقیقت و اهمیت تفکر، معنای لغوی و اصطلاحی تفکر، واژه های مترادف تفکر، انواع تفکر، متعلقات تفکر و اهمیت و ارزش تفکر در دین اسلام را بررسی نموده است. در فصول بعدی این نوشتار، نگارنده ابعاد مختلف فکری، عاطفی و عملی، آثار تفکر در تربیت اخلاقی انسان، همچون: تهذیب نفس، توجه به حکمت بلاها، یاد کردن مرگ، عفو کردن دیگران هنگام قدرت و آثار ایجابی معرفت مانند توجه کردن به آثار و عواقب گناه، وارد کردن اخلاص در عمل و تبدیل کردن علم به عمل و مثبت کردن نیات و اهداف را بیان نموده است. در ادامه، آثار معنوی تفکر به ویژه توبه و تجدید نظر در رفتار و نیز به موانع تفکر از بُعد فکری، عاطفی و عملی پرداخته و عوامل خارجی و داخلی غفلت (نقطه مقابل تفکر) را از منظری قرآنی و روایی شرح می دهد. نویسنده معتقد است جمود فکری، سوءظن، پیروی از هوای نفس، طولانی کردن آرزوها، کبر و غرور، تعصب، حسد، پرخوری، پرخوابی، محیط اجتماعی فاسد و منحرف، خانواده و دوستان ناباب از عوامل مهم داخلی و خارجی غفلت و عدم تفکر به شمار می رود. نگارنده در پایان راه کارهای جلوگیری از موانع فهم و تفکر صحیح را ذکر می کند و می کوشد از بعدی فکری، عاطفی و عملی، راه کارهای مواجهه با موانع تفکر صحیح به ویژه داشتن انضباط فکری و روحی، مدیریت کردن وقت، شب زنده داری، فاصله گرفتن از محیط های نامناسب فکری و اجتماعی و ایجاد تعادل و توازن در امور مختلف مادی و معنوی زندگی را بررسی نماید