نام پژوهشگر: مهدی شیداییان ارانی

تعلیق در عقود و ایقاعات
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1386
  محمد علی حسینی   جعفر یوسفی

مباحث این نوشتار و رساله تحت عنوان (تعلیق در عقود و ایقاعات) از یک مقدمه و سه فصل و جمع بندی تشکیل شده است. با توجه به اینکه هدف اصلی در این رساله بررسی جایگاه تعلیق در قراردادها و معاملات از دیدگاه فقه امامیه و حقوق مدنی ایران است. در این رساله سعی شده است که احکام و آثار تعلیق از دیدگاه فقه امامیه و حقوق مدنی مورد بحث و بررسی و تحلیل و تطبیق و مقایسه بین فقه امامیه و حقوق مدنی قرار گیرد و روشن گردد که در فقه امامیه و حقوق موضوعه، عقود و ایقاعات معلق چه احکام و آثاری دارد در جهت رسیدن به این هدف نیاز به چند امر است که در طی چند فصل بیان شده است. در فصل اول کلیات و مفاهیم و تعاریف کلید واژه های بحث ارائه داده شده است و این فصل شامل سیزده گفتار اول مفاهیم عقد و تعاریف آن مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در گفتار دوم مربوط به نقش اراده در عقد و تعاریف اراده، مراحل تکوین اراده پرداخته شده است. گفتار سوم به مباحث انشاء و تعاریف آن اختصاص یافته است. در گفتار چهارم به تفاوت بین خبر و انشاء پرداخته است. در گفتار پنجم شرط و مباحث مربوط به آن و تعاریف آن مطرح گردیده است. گفتار ششم به بررسی جایگاه شرط ابتدای در فقه امامیه پرداخته است. گفتار هفتم جایگاه شرط بنای در فقه امامیه بررسی شده است. گفتار هشتم به تحلیل رابطه ای شرط و معاملات اختصاص یافته است. در گفتار نهم، مفهوم تنجیز مورد بررسی واقع شده است. در گفتار دهم، مفهوم تعلیق بررسی شده است. در گفتار یازدهم به تجزیه و تفکیک واژه های مشابه و هم خانواده پرداخته است. در گفتار دوازدهم تشخیص تعلیق از حیث نظری و عملی مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است. در گفتار سیزدهم اقسام تعلیق مورد بحث واقع شده است. فصل دوم، که بحث نسبتا اصلی این نوشتار را تشکیل می دهد احکام تعلیق را مورد بحث قرارداده است که احکام تعلیق عبارت است از: گفتار اول به نمای مساله و بیان افکار فقیهان، و گفتار دوم تشخیص نوع تعلیق و بیان ثمره آن، مورد بحث قرار گرفته است. در گفتار سوم، به تحلیل فقهی و تعلیق و در گفتار چهارم به تحلیل حقوقی تعلیق پرداخته شده است. گفتار پنجم، شرایط و اوصاف تعلیق، مورد بحث و بررسی واقع شده است. و گفتار ششم، اقوال و دیدگاه فقیهان، امامیه را درباره صحت و بطلان عقود و ایقاعات مورد بحث واقع شده است. و گفتار هشتم نتیجه گیری و نظریه برگزیده را به خود اختصاص داده است. فصل سوم به مباحث آثار تعلیق اختصاص دارد که خود شامل گفتار زیر است: گفتار اول، به طرح چند سوال و پاسخ آن می پردازد. و گفتار دوم، آثار تعلیق با تعلیق در انشاء، و در گفتار سوم تعلیق با تعلیق در منشاء مورد بحث واقع شده است. گفتار چهارم، به بررسی آثار و حقوق خاصی که ناشی از معاملات تعلیقی است اختصاص دارد. گفتار پنجم و آخرین گفتار، به بررسی اختلاط تعلیق عقد با تعلیق اثر عقد و بیان نظریه پرداخته شده است. خاتمه، در خاتمه به جمع بندی و نتیجه گیری از مباحث این رساله اختصاص دارد و در پایان هم فهرست منابع گنجانیده شده است.

حدود، دیات و مقتضیات زمان
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1386
  محمدعلی ناصری   مهدی شیداییان ارانی

پژوهش حاضر با استفاده از آموزه های قرآنی، روایی و فقهی به بررسی این موضوع می پردازد که: مقتضیات زمان تا چه حد بر میزان و نحوه اجرای حدود و دیات تأثیر دارد و با توجّه به ماهیت دیه و حد، اقتضائات زمان درباره آن ها چگونه است؟ این پایان نامه با ذکر چکیده در یک مقدمه، سه فصل و یک خاتمه تدوین شده است. فصل اوّل کلّیات و مفاهیم پژوهش، مانند معناشناسی مجازات، حدود، دیات و مقتضیات از منظر لغت و اصطلاح فقهی و حقوقی و فرهنگ قرآن و روایات را بررسی کرده، جایگاه مقتضیات زمان در تشریح احکام الهی، تابع بودن احکام از مصالح و مفاسد واقعی، درک ملاک های احکام توسّط عقل، جایگاه مقتضیات زمان در دوره پیامبر اکرم(، خلفا، ائمّه معصومین( و فقهای معاصر را بیان می کند. در فصل دوم سیره پیامبر اسلام و ائمّه معصومین( و دیدگاه آنان درباره تأثیر مقتضیات زمان در تشریع حدود، مانند اجرای حدّ زنا و حد شُرب خَمر، حدّ محاربه از منظر فقها با توجّه به مقتضیات زمان و مکان و تأثیر مقتضیات زمان در اجرای حدود، سیره پیامبر اسلام، خلفای سه گانه، امیرالمومنین علی( در این باره، روش آنان در اجرای حدود در صورت توبه مجرم و شرایط خاصّ وی و عفو مجرمان در شرایطی ویژه توسّط آنان شرح شده است. فصل سوم به تأثیر مقتضیات زمان در تشریع دیات و اجرای آن، پیشینه تاریخی دیه، مقتضیات زمان و منابع تشریع دیه، مقتضیات زمان و تشریع خسارت مازاد بر دیه، مقتضیات زمان و اجرای دیه از منظر فقهای امامیه و مذاهب اربعه اهل سنّت، مقتضیات زمان و دیه عاقله و شرایط تحقّق عاقله و دیدگاه های فقیهان شیعه و اهل سنّت در این باره اختصاص دارد.