چکیده: آگاهی از ویژگی های رادیوگرافی و آناتومی استخوان های قلم و بندهای انگشتان اندام-های سینه ای و لگنی شتر یک کوهانه در تشخیص جراحات، بیماری ها و ناهنجاری های آن ها مهم وضروری است، زیرا از این طریق تشخیص و اقدامات درمانی لازم و رضایت بخش به خوبی میسر می شود. در این مطالعه از انتهای پایینی اندام های حرکتی (بلافاصله پایین تر از مچ دست و مچ پا) 5 نفر شتر یک کوهانه با سن تقریبی کمتر از 6 سال استفاده شد. هدف از انجام این مطالعه، دستیابی به جزئیات رادیوگرافی و آناتومی ساختارهای استخوانی ناحیه قلم و انگشتان بود. نتایج رادیوگرافی مطالعه حاضر نشان داد که استخوان قلم اصلی اندام لگنی بواسطه وجود زائده کف پایی در قسمت انتهای بالایی که در نماهای جانبی و پشتی کف پایی دیده می شود از اندام سینه ای می توان تشخیص داد. در مطالعه حاضر، در مفصل قلمی بند-انگشتی، فضای مفصلی در نماهای پشتی کف دستی و پشتی کف پایی به خوبی قابل بررسی بود. هم-چنین در این نماها فضاهای مفصلی بین بندهای انگشتی به خوبی دیده شدند. سطح کورتکس استخوان های بندهای انگشتان کاملاً صاف و یکنواخت بودند. در ضمن هیچگونه تفاوت قابل ثبتی بین بندهای انگشتان در اندام سینه ای و اندام لگنی، دیده نشد. سایه استخوان های کنجدی بالایی به تعداد 4 عدد در نماهای پشتی- کف دستی و پشتی- کف پایی روی قسمت پایینی استخوان اصلی قلم دیده شد. رادیوگرافی قسمت پایینی اندام سینه ای و لگنی در شتر مانند اسب و گاو علاوه بر نماهای جانبی و پشتی-کف دستی (کف پایی) به نماهای مایل هم نیازمند است. در این مطالعه بهترین حالت گماری جهت بررسی قلم اندام اندام سینه ای و لگنی شتر یک کوهانه برخلاف اسب نمای جانبی و پشتی-کف دستی (کف پایی) می باشد. نتایج آناتومیکی به شرح زیر مشخص شد: 1- زائده کف پایی مثلثی بزرگ در انتهای بالایی قلم پا شتر یک کوهانه، 2- شیار بین قرقره ای شتر یک کوهانه عمیق تر توسعه یافته بود، 3- ستیغ سهمی ناقص که تنها از سطح کف دستی (کف پایی) کندیل ها رشد کرده بود، 4- سطح مقطع بدنه استخوان قلم دست تقریباً مستطیلی شکل درحالی که این بخش در استخوان قلم پا تقریباً نیم بیضی بود و 5- استخوان کنجدی پایینی وجود نداشت. اگرچه آناتومی استخوان های قلم و بندهای انگشتان تفاوت های جزئی و شباهت های بسیاری بین اندام های سینه ای و لگنی را نشان داد، صرف نظر از وجود یک زائده مثلثی بزرگ سطح کف پایی انتهای بالایی قلم پا، این استخوان ها در شتر یک کوهانه دارای شباهت های اندک و تفاوت های روشن و آشکاری را با سایر نشخوارکنندگان اهلی می باشد با در نظر گرفتن این نکته که شتر متعلق به گروه نشخوارکنندگان است.

شاخصی معین و معمولی در اولتراسونوگرافی، برای تشخیص تغییر اندازه کبد سگ وجود ندارد. هدف از این مطالعه معرفی معیاری جدید در خصوص اندازه گیری کبد سگ با اولتراسونوگرافی می باشد. بدین منظور ده قلاده سگ آمیخته سالم که از نظر وضعیت بدنی و سن در یک اندازه بودند، انتخاب شدند. رادیوگرافی جانبی راست به چپ از قفسه سینه و شکم تهیه شد. اولتراسونوگرافی کبد با اسکن عرضی و اسکن طولی از خلف جناغ و همچنین اسکن از فضاهای بین دنده ای هفت تا یازده انجام پذیرفت. شاخص های عمق و فاصله پشتی- شکمی کبد و عمق سیاهرگ های باب و میان خالی خلفی، و حداقل فاصله این دو سیاهرگ از یکدیگر سنجیده شد. در پایان پنج سگ از ده سگ آسان کشی و کالبدگشایی شدند و وزن، حجم و اندازه های واقعی کبد آنها مشخص و با اندازه گیری های اولتراسونوگرافی سنجیده شد. علاوه بر این، ارتباط بین شاخص های اندازه گیری شده در اولتراسونوگرافی کبد، با وزن و ابعاد بدنی سگ بررسی شد. با فرض اینکه روش با دقت انجام گرفته است، ثابت شد که برخی از این اندازه گیری ها قابل تکرار می باشند. در اسکن از فضا های بین دنده ای، درصد تکرارپذیری شاخص های ذیل بالای نه درصد می باشد: عمق کبد در فضای بین-دنده ای ده، عمق سیاهرگ میان خالی خلفی و عمق سیاهرگ باب در فضای بین دنده ای یازده و شاخص فاصله لبه پشتی کبد تا زواید خاری مهره های کمر در فضای بین دنده ای هفت (اندازه گیری شده با اولتراسونوگرافی و متر). همبستگی مثبت معنادار بین وزن حیوان و عمق کبد در فضاهای بین دنده ای نه، ده و یازده وجود دارد. در پنج سگ کالبدگشایی شده، میانگین درصد وزن کبد به وزن بدن 22/3 درصد می باشد. بر اساس یافته های این تحقیق بهترین پنجره صوتی برای اندازه گیری کبد با اولتراسونوگرافی فضاهای بین دنده ای ده و یازده می باشند.

مفصل مچ پا با دارابودن مفاصل، لیگامنت ها و وترهای متعدد، ساختار آناتومی پیچیده ای دارد. در این مفصل استخوان های کوتاه بین استخوان های دراز قرار گرفته اند. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به جزئیات آناتومی و رادیوگرافی مچ پای گاومیش می باشد. به منظور انجام این مطالعه اندام های لگنی چپ و راست (از ناحیه یک سوم دیستال درشت نی ای تا یک سوم پروگزیمال قلم) 5 گاومیش رودخانه ای خوزستان نر با سن تقریبی 2تا 3 سال از کشتارگاه اهواز تهیه شد. در این مطالعه مورفولوژی و مورفومتری استخوان های کوتاه این مفصل و آناتومی رباط های مفصل مچ پا به طور دقیق و جامع مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از 5 حالت گماری استاندارد (مایل داخلی، مایل جانبی، پشتی-کف پائی،جانبی و جانبی خمیده) جهت تهیه تصاویر رادیوگرافی طبیعی استفاده گردید. از نظر آناتومی مفصل مچ پای گاومیش از سه ردیف استخوان های کوتاه به تعداد 5 عدد تشکیل شده بود که در بین استخوان درشت نی ای و استخوان قوزکی در بالا و قلم پائی در پائین قرار گرفته بودند. در ردیف بالائی استخوان های پاشنه و قاپ، در ردیف مرکزی استخوان های جوش خورده ی مرکزی و چهارمی و در ردیف پائینی استخوان به هم جوش خورده ی دومی و سومی و استخوان اولی قرار داشتند. رباط های مفصل مچ پا شامل رباط های(داخلی و خارجی) کوتاه و بلند، رباط های مچ پائی(قاپی- پاشنه-ای جانبی و کف پائی) و مچ پائینی (پشتی، کف پائی و بین استخوانی) و رباط های مچ پائی- قلم پائی می باشد. به نظر می رسد که طرح کلی شکل استخوان های مچ پای گاومیش و گاوشباهت های بسیاری دارند، اگرچه اختلاف های مهمی در شکل و وسعت سطوح مفصلی استخوان های کوتاه این مفصل قابل مشاهده است. رباط-های مفصل مچ پای گاومیش شباهت های بسیار زیادی به گاو دارد، ولی اختلافات قابل ملاحظه ای با رباط های مفصل مچ پای گاو کوهان دار و شتر نیز دارا می باشد. از حیث رادیو گرافی از این مطالعه نتیجه گرفته شد که نمای پشتی-کف پائی به عنوان یک نمای مناسب جهت بررسی سطوح مفصلی و فضاهای مفصلی مفصل تارس، نمای جانبی به عنوان بهترین نما جهت مطالعه مفصل قاپی- پاشنه ای و نماهای مایل داخلی و خارجی برای بررسی قسمت های داخلی و جانبی استخوان ها به عنوان یک روش اختصاصی محسوب می گردد. در نتیجه به دلیل به هم جوش خوردن بعضی از استخوان های کوتاه مچ وحضور مفاصل متعدد در ناحیه مچ پا، معاینات رادیوگرافی مختلف جهت دست یابی به جزئیات بیشتر مفصل مچ پای گاومیش ضروری میباشد.

تا همین سالیان اخیر خارپشتان را پستاندارانی از رده حشره¬خواران می شناختند ولی اکنون این جانوران را که از لحاظ مورفولوژیکی و رشد تکاملی، ابتدایی باقی¬ مانده¬اند، با عنوان رده¬ی مستقل خارپشت سانان می¬شناسند¬. از جمله تفاوت¬های مهم آناتومیکی با حشره¬ خواران علاوه بر وجود خارها، وجود کمان گونه¬ای در خارپشت سانان و عدم وجود این کمان در اغلب حشره¬خواران است. در این تحقیق از 10 عدد خارپشت بالغ ماده با وزن¬های بین ???-??? گرم استفاده شد که از ? نمونه به صورت زنده بعد از بیهوشی، عکس های رادیولوژی از نماهای مختلف جمجمه تهیه و مطالعه گردیدند. بعد از آسان کشی از سرهای جدا شده، با روش¬های معمول اقدام به تهیه و جداسازی جمجمه نمونه¬ها شده و مطالعات آناتومیک شامل مورفولوژی در 4 نمای جانبی، پشتی، شکمی و خلفی، و مورفومتری با استفاده از 10 شاخص جمجمه¬ای، انجام پذیرفت. در نمای پشتی از قدام به خلف استخوان¬های بینی، پیش فکی، فک بالا، اشکی، پیشانی، گونه¬ای، آهیانه، زائده گونه¬ای گیجگاهی، استخوان بین آهیانه¬ای و بخش¬ فوقانی پس¬سری مشاهده ¬شد. از نکات قابل توجه در این نما ، گسترش یافتن زائده بینی¬ای از استخوان پیش فکی به صورت خلفی به سوی زائده قدامی پیشانی بود. در نمای شکمی جمجمه از قدام به خلف استخوان¬های پیش¬فکی، فک بالا، کامی، گونه¬ای، رجلی، پروانه، بخش¬های صماخی و صدفی استخوان گیجگاه و بخش قاعده¬ای پس¬سری قرار گرفته بودند. از جمله نکات مهم در این نما، وجود سوراخ بزرگی در سخت کام بود که به نظر می رسد جانشین سوراخ کامی خلفی باشد. نکته مهم در نمای جانبی ساختارهای تشکیل دهنده کمان گونه¬ای بودند که بر خلاف معمول دام¬های اهلی از 3 استخوان از جمله زائده¬ی گونه¬ای استخوان ماکسیلا درست شده بود. در نمای پشتی مانند بیشتر پستانداران، از استخوان پس¬سری درست شده بود. سوراخ مگنوم به نظر بسیار بزرگ می¬آمد. جمجمه¬ی خارپشت گوش دراز از نظر مورفولوژیک، تفاوت چندانی با سایر خارپشتان ندارد. از لحاظ مورفومتریک اندازه¬های به دست آمده ابعاد کوچک¬تری را نسبت به خارپشت¬های اروپایی نشان می¬دهند؛ که می تواند در مطالعات استئوآرکولوژیک به کار گرفته شود. از لحاظ رادیولوژیک چنین می توان نتیجه¬گیری کرد که: از نماهای مختف جمجمه، به کمک فیلم¬های با حساسیت بالا از قبیل فیلم ماموگرافی و تحت شرایط بیهوشی عمومی، می¬توان تصاویر رادیوگرافی مناسبی از ناحیه جمجمه¬ی خارپشت تهیه کرد.