چکیده فتاحی نیشابوری از شاعران نامدار صوفی مسلک و شیعه دوازده امامی است که در اواخر قرن نهم می زیسته است و مراحل زندگی و سبک اشعارش از ویژگی های خاصی برخوردارمی باشد. مسئله ی اصلی این پژوهش نقد و تحلیل سیصد وسی وسه غزل وبیست وسه قطعه وبیست ودو رباعی از دیوان فتاحی نیشابوری است. از این رو ابتدا با استفاده از منابع تاریخ ادبیّات و تذکره ها، درباره ی زندگی، اعتقادات، مسافرت هاو معرفی آثار و تحلیل مهم ترین ویژگی های سبک او بحث و بررسی و سپس به نقد و تحلیل اشعار وی پرداخته شده است. این شاعر دلسوخته و گمنام آثار متعددی دارد که عبارتند از: دیوان غزل اشعار،به فارسی ،شبستان خیال،رساله فی الانشاآت المصنوعه،رساله حسن ودل، قصاید، اسرار نامه، البسه ، خماری و رباعیات بسیار زیبا و ماندنی که شاعر کمال استادی خویش را نمایان ساخته است.ودرتمام اشعارش بینش عارفانه وصوفیانه وجود دارد. با بررسی غزّلیات فتاحی نیشابوری درمی یابیم که شاعردارای خصوصّیات سبک شخصی است واشعارش نشان دهنده ی این است که او،پایه گذارسبکی نودرادب فارسی بوده وحتّی بعضی او را«از جمله پایه گذاران سبک هندی» شمرده اندصاحب سبک بودنش سبب گردیده که غزلیاتش ممتاز گردد.در دیوانش انواع آرایه های لفظی ومعنوی وتلمیحات و...مشاهده می گردد.

چکیده زمان در گذر است و این اجتماع است که با تغییرات تکنولوژی، چهره ای جدید به خود می گیرد. در عصر سعدی مقام ها و منصب هایی وجود داشته است که امروزه به دست فراموشی سپرده شده است و حتـّی ممکن است اسامی آنها نیز برای شنوندگان امروزی غیرقابل فهم و دشوار باشد. امروزه از چاپارخانه و جمّاز خبری نیست و تکنولوژی هایی چون پست و فکس و ایمیل جای آن را گرفته است. بالاترین مقام در عصر سعدی پادشاه است و پس از آن وزرا هستند که به رتق و فتق امور می پردازند. امیران لشکر نیز مسئولان حفظ حدود شهر بوده و شرطه و محتسب را به کار می بستند. مسئول درآمد و خزانه مستوفی بوده است و وظیفه ی نظم دهات و روستاها با کدخدا بوده است. رونق کسب و کار و تجارت در دوره ی سعدی با بازرگانان بوده است. گاه کاسبان دوره گرد که در سطحی کوچک تر این امر را رواج می داده اند و حتـّی برات و چک رواج داشته است و متصدّیانی در امور حکومتی دخل و خرج مملکت را بر عهده داشته اند. چاپارها نیز وظیفه ی حمل و نقل مرسولات اداری آن روز را انجام می داده اند و با مشقّت زیاد این امر مهم را اداره می کردند. مدارس نیز در عصر سعدی جایگاه ویژه ای داشته است که اوّلین مدرسه به شکل امروزی، نظامیّه ی بغداد است که سعدی خود در آن تحصیل کرده است. هنرها بیشتر در حیطه ی دربار بوده است چون نوازندگی، نقّاشی و تمثالگری. امّا در این میان، دو هنر موذ ّنی و قرآن خوانی هنری عمومی و در خدمت جامعه ی بشری محسوب می گردیده است. کلمات کلیدی: سعدی، مناصب، مشاغل، حکومت، مدارس.

مجد الدین همگر شیرازی (607-686 هـ.ق). از شعرای معروف ایران در سده ی هفتم هجری است. او شاعری را در دربار اتابکان فارس آغاز کرد و پس از برافتادن سلغریان، چندی را در خدمت قراختاییان کرمان به مداحی سپری کرد و در آخر به خاندان جوینی در اصفهان پیوست و پس از زوال آنان در تنهایی درگذشت. دیوان چاپی او حاوی 6210 بیت و شامل قصاید، غزلیات، ترکیب بندها، قطعات و رباعیات است. در این پژوهش ویژگیهای شاخص ادبی شعر مجد همگر که به نوعی برای بررسی انتخاب شده و مباحثی مانند صور خیال، صنایع بدیع معنوی، تصویرسازیها و غزلیات دیوان مجد همگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. به طور کلی می توان شعر مجد همگر را ادامه سبک دوره سلجوقی دانست که در قرن هفتم نیز به حیات خود ادامه داده و جنبه هایی از شعر او مثل غزل و رباعیاتش در تکوین شعر فارسی موثر بوده است. سبک سلجوقی، سبک بینا بین خراسانی و عراقی است که هم در دوره سلجوقیان و هم در دربارهای ملوک الطوایفی پس از فروپاشی سلاجقه، مورد توجه و اهتمام شعرای مدیحه سراست.

جمال الدین از بزرگان شعرای عراق و سخن سرایان نامور قرن ششم است و اشعارش حاوی عمده ی فنون نظم از غزل و مدح و حکمت و رعظ می باشد و غالباً لطیف و دلکش است و گاهی نیز مضامین دلپسند دارد و با آنکه نتایج طبعش آب روان را ماند و آثار تکلف در آنها کمتر محسوس است از تأثیر قواعد بلاغت و صناعت سازی فکر هم عاطل نیست و ب آن همه دقایق به سهولت عبارت و سادگی ترکیب ممتاز است. او در فن قصیده سبک خاص ندارد و بیشتر قصاید وی به تقلید از سنایی و در طریقه ای شبیه به رویه ی انوری یا مسعود سعد سروده شده و به پایه ی قصاید آنان نرسیده است. نگارنده در این پایان نامه به بررسی و تحلیل قصاید استاد جمال می پردازد. برای این منظور پس از بیبان کلی شرح احوال و آثار شاعر و بیان خصوصیات عصر وی به تحلیل قصاید از جنبه های ادبی و محتوایی و عروضی می پردازد.