تشدید شرایط بیابانی به روندی اطلاق می‎شود که سبب کاهش تولید بیولوژیکی اکوسیستم‎ها و تخریب شرایط (وضعیت) محیطی را باعث می‎گردد. در کشورهای در حال توسعه که رشد زیاد جمعیت، تعادل بین تولید محصولات کشاورزی و نیاز غذایی را دچار اختلال می کند، پدیده بیابان زایی از شدت بالایی برخوردار است؛ لذا مدیریت و مقابله با این پدیده بسیار حائز اهمیت می باشد. در این مطالعه جهت ارزیابی خطر بیابان زایی در حوضه چهل چای استان گلستان از مدل esas (environmentally sensitive areas) استفاده گردید. برای اجرای این مدل و ترسیم نقشه بیابان زایی منطقه مورد مطالعه، پنج معیار (اقلیم، فرسایش آبی، خاک، پوشش گیاهی و مدیریت) با توجه به شرایط منطقه به عنوان معیارهای کلیدی بیابان زایی در نظر گرفته شد؛ و سپس به کمک جداول طبقه بندی شدت بیابان زایی، کلاس بیابان زایی هر یک از واحدها و در نتیجه کل منطقه تعیین گردید و نقشه فعلی بیابان زایی منطقه به دست آمد. پس از تهیه نقشه خطر بیابان زایی، جهت بهینه سازی مدیریت زمین در منطقه مورد مطالعه، سناریو سازی مدیریتی و ارزیابی توان اکولوژیکی تدوین گردید. سپس این سناریوها با فرض ثابت بودن سایر شاخص ها، جایگزین شاخص شدت استفاده از زمین (کاربری اراضی) گردید. ارزیابی توزیع فراوانی کلاس‎های خطر بیابان زایی وضعیت فعلی نشان می‎دهد که در حال حاضر متوسط وزنی ارزش کمی برای کل منطقه مورد مطالعه بر اساس پنج معیار مورد بررسی 32/1 = ds تعیین گردیده است که با مقایسه این مقدار با جدول esas، کلاس شدت بیابان‎زایی برای کل منطقه شکننده نوع (ب) و طبق طبقه بندی رایج در ایران متوسط برآورد می گردد. با بررسی نقشه های سناریوها مشخص گردید که می توان با انجام اقدامات آمایش سرزمین و مدیریت پوشش گیاهی، خطر بیابان زایی در حوضه آبخیز چهل چای را کنترل و مدیریت نمود. بطوری که در حالت سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی و مدل توان اکولوژیکی درصد فراوانی مساحت کلاس های وضعیت بحرانی (مجموع الف، ب و ج) به ترتیب 84/18 و 27/14 درصد کاهش می یابد.