پیچیدگی برگ پنبه (cotton leaf curl)، یک بیماری جدی در پنبه و سایر گونه های تیره malvaceae، خسارات عمده ای را به این محصولات در سرتاسر نواحی گرمسیری وارد نموده است. عامل بیماری، ویروس پیچیدگی برگ پنبه (clcuv) از جنس begomovirus و تیره geminiviridae است. وجود یک مولکول وابسته به نام betasatelliteبرای القاء علایم بیماری توسط این بگوموویروس ضروری است. به منظور بررسی اتیولوژی بیماری پیچیدگی برگ پنبه در استان فارس، نقاط مختلف پنبه کاری در طی سال های زراعی 90-89 و 91-90 مورد بازدید قرار گرفتند. از بوته های پنبه دارای علائم تیپیک این بیماری شامل کوچکی، مجتمع شدن و پیچیدگی برگ های انتهایی و همچنین از علف های هرز موجود در مزارع پنبه از جمله علف هرز عروسک پشت پرده (physalis sp.) دارای علائم زردی و موزائیک نمونه برداری انجام گرفت. دی ان ای کل از بافت برگ های جمع آوری شده استخراج ودر واکنش زنجیره ای پلی مراز (pcr) بکار رفت. استفاده از جفت آغازگر اختصاصی beta01 / beta02، منجر به تکثیر یک قطعه 1351 جفت بازی از پنبه و علف هرز عروسک پشت پرده موجود در مزارع پنبه خیر استهبان شد. تعیین ترادف این قطعه ژنوم، هومولوژی بسیار نزدیکی با بتاستلایت های همراه با clcuv نشان داد. نام cotton leaf curl iran betasatellite (clcuirb) برای جدایه ایرانیbetasatellite پیشنهاد می شود. آنالیز فیلوژنتیکی نشان داد که clcuirb بیشترین میزان شباهت (%100) را با جدایه ی ساموندری (samundri) بتاستلایت همراه با ویروس پیچیدگی برگ پنبه جداسازی شده از علف هرز شیرتیغک در کشور پاکستان با رس شمار fn432359 دارد. بعد از این جدایه، clcuirb بیشترین میزان مشابهت (%9/99 / 9/91) را با جدایه های مولتان بتاستلایت از کشورهای چین و هند نشان داد. clcuirb، کمترین میزان شباهت (%51) را با جدایه جزیره بتاستلایت (clcugb) از کشور سودان داشت. به منظور تشخیص بگوموویروس مرتبط با بیماری پیچیدگی برگ پنبه، از آزمون های pcr، هیبریداسیون نقطه ای و همانندسازی به روش دایره غلتان (rca) استفاده شد. تعیین ترادف قطعات 550 جفت بازی تکثیر شده در آزمون pcrبا استفاده از یک جفت آغازگر دژنره از دی ان ای گیاهان پنبه که قبلاً وجود بتاستلایت در آن ها با pcr به اثبات رسیده بود، آلودگی این گیاهان را به بگوموویروس یک بخشی tomato yellow leaf curl virus به اثبات رساند. در روش rca، از دی ان ای گیاهان پنبه و عروسک پشت پرده قطعه ی حدوداً 2800 جفت بازی (معادل با ژنوم کامل dna a بگوموویروس ها) تکثیر شد. بر پایه ی آزمون هیبریداسیون نقطه ای، در دی ان ای شماری از گیاهان پنبه و علف های هرز به ویژه عروسک پشت پرده، سیگنال مثبت هیبریداسیون با شناسگر جدایه مولتان clcuv مشاهده و در نتیجه حضور بگوموویروس تأیید شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که احتمالاً یک کمپلکس بگوموویروس-بتاستلایت در ایجاد بیماری پیچیدگی برگ پنبه در استان فارس دخیل می باشد. با توجه به میزان مشابهت clcuirb با جدایه های بتاستلایت پاکستان و هم جواری پاکستان با ایران، می توان گفت که clcuirb در یک کمپلکس بگوموویروسی در منطقه تکامل یافته است.