نام پژوهشگر: قاسم عابدی فیروزجایی

ابزارهای کنترل قدرت سیاسی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه تربیت مدرس - دانشکده علوم انسانی 1391
  قاسم عابدی فیروزجایی   ابوالفضل شکوری

چکیده جوامع انسانی از ابتدای خلقت بشر تا به امروز متأثّر از قدرت سیاسی بوده، بطوری که گروه های مختلفی جهت کسب و سلطه بر قدرت تلاش نمودند. کسب قدرت سیاسی توانمندی هایی را در اختیار بشر قرار می دهد، که اگر کنترل نگردد زمینه گرایش حاکمان به سوءاستفاده از قدرت را فراهم می آورد، لذا اندیشمندان جهان با نگرش های متفاوت به قدرت سیاسی، جهت کنترل آن ابزارهای مختلفی چون قانون، تفکیک قوا و غیره را مطرح نموده اند. در اسلام نیز مسئله کنترل قدرت سیاسی با تأکید بیشتری مورد توجه قرار گرفته، که علاوه بر ابزارهای بیرونی به ابزارهای درونی انسان نیز اشاره شد. در بین متفکران اسلامی در جهان معاصر، امام خمینی به عنوان اندیشمندی بزرگ و احیاگر اندیشه اسلامی، که در جهان سیاست عرصه عمل را به حوزه نظر پیوند زده، این مسئله را مورد توجه جدّی قرار داده، که چگونه می توان قدرت سیاسی را کنترل نمود؟ پژوهش حاضر در پاسخ به سوال فوق به بررسی ابزارهای کنترل قدرت سیاسی در اندیشه امام خمینی به روش توصیفی- تحلیلی پرداخته، که این نتایج حاصل گردید؛ امام کسب قدرت سیاسی را به جهت وصول به اهداف الهی، نوعی کمال می داند که نیازمند کنترل می باشد. ابزارهای کنترل قدرت در اندیشه امام به دو بخش بیرونی و درونی تقسیم می شود، که در بخش بیرونی به ابزارهایی چون: ولایت فقیه، مردم سالاری دینی، قانون، تفکیک قوا، بیعت، شورا، نصیحت، احزاب و گروه ها، مطبوعات و نظارت عمومی معتقد است. این ابزارها در اندیشه امام بر دو اصل ولایت فقیه و نگرش مردم سالارانه دینی استوار می باشد. از بُعد درونی امام به وجود ابزارهایی چون عدالت، ایمان، تقوا و علم به اسلام در جهت کنترل قدرت معتقد است. در اندیشه امام، ابزارهای بیرونی و درونی کنترل قدرت، مکمّل یکدیگر هستند؛ چرا که اگر ابزارهای درونی نباشند، ابزارهایی بیرونی به تنهایی کارایی لازم را برای جلوگیری از فساد و خطاها- به ویژه خطاهای عمدی- نخواهند داشت. لذا این دو نوع ابزار باید به صورت هماهنگ برای جلوگیری از فساد قدرت، مورد توجه قرار گیرند. کلید واژه ها: امام خمینی، قدرت، قدرت سیاسی، ابزارهای کنترل قدرت سیاسی، ابزارهای بیرونی، ابزارهای درونی.