استقرار و پیدایش یک سکونتگاه شهری بیش از هر چیز تابع فرم و فرآیندهای طبیعی و عوامل محیطی است، زیرا فرم ها و فرآیندهای طبیعی در مکان یابی، پراکندگی، توسعه فیزیکی و مورفولوژی شهر اهمیت بسزایی داشته، و گاهی به عنوان یک عامل مثبت و زمانی به صورت یک عامل بازدارنده عمل می کنند. در این پژوهش سعی شده است تا با بهره گیری از تلفیق یکپارچه فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی، تأثیر فرم ها و فرآیندهای طبیعی در توسعه ی کالبدی شهر یاسوج بر اساس دیدگاه سیستمی، روش سناریونویسی و دانش داده ای تبیین گردد. نخست با توجه به ویژگی های طبیعی منطقه 5 معیار، 15 زیر معیار و 84 کلاس شناسایی، و با گردآوری نقشه های پایه شهر یاسوج مبادرت به تهیه لایه های رقومی پارامترها و وزن آنها گردید. سپس سناریوهای ژئومورفولوژی، سیل-خیزی، زلزله، اقلیمی و انسانی، و دانش داده ای برای توسعه فیزیکی سکونتگاه شهری یاسوج طراحی، و با تلفیق لایه های پارامترها بر اساس وزنشان، اقدام به ارائه نقشه پهنه بندی برای هر سناریو گردید. نتایج نشان می دهد که سناریوهای اول و سوم بالاترین دقت را نشان داده و نقشه پهنه بندی حاصل از آنها مناسب ترین نتیجه برای گسترش فضایی شهر یاسوج می باشد. در سناریوی نخست (ژئومورفولوژی)، پهنه بسیار مناسب با مقدار شاخص ارزیابی دقت 8/60%، 71/9 کیلومترمربع از مساحت سکونتگاه های فعلی را دربر گرفته و می تواند تا 67/38 کیلومترمربع گسترش یابد. جهات گسترش بهینه شهر عموماً به سمت غرب و جنوب شرق می باشد. در سناریوی سوم (عوامل تکتونیکی و زلزله) پهنه بسیار مناسب با مقدار 39/61% بیشترین شاخص ارزیابی دقت را به خود اختصاص داده و 51/11 کیلومتر مربع از مساحت سکونتگاه های فعلی منطقه در این پهنه قرار گرفته که می تواند تا 52 کیلومترمربع گسترش یابد. نتایج حاصله از دانش داده ای نشان می دهد که پهنه بسیار مناسب با مقدار شاخص ارزیابی دقت 71/32%، 52/11 کیلومترمربع از مساحت سکونتگاه های فعلی را دربر گرفته و می تواند تا 08/52 کیلومترمربع گسترش یابد. در مجموع بهترین مکان برای توسعه کالبدی سکونتگاه یاسوج جهات هموار، جنوب و جنوب غربی و همچنین غرب و جنوب شرقی منطقه مطالعاتی هستند. این جهت گیری تحت تأثیر عوامل اصلی کنترل کننده توسعه فیزیکی یاسوج، یعنی عوامل طبیعی خصوصاً پارامترهای ژئومورفولوژی و تکتونیکی می باشد. بررسی نقشه های پهنه-بندی به دست آمده با مدل فوق و مقایسه آن با شرایط فعلی سکونتگاه شهر یاسوج به عنوان وضعیت مطلوب و ایده آل، نشان دهنده صحت و دقت قابل قبول نتایج حاصله می باشد.

چشم انداز نبکا یک سیستم فیتوژئومورفولوژی در نواحی خشک ونیمه خشک است. نبکا نتیجه تعامل گیاه با فرآیند بادرفت می باشد.ایجاد چشم انداز نبکا در مناطق مختلف حکایت از عمل کردن سیستم بطور طبیعی در جهت تعدیل شرایط حیاتی می باشد. هدف از این پژوهش تحلیل مکانی چشم انداز نبکا در سه سایت واقع در غرب ارگ ریگ بلند کاشان بوده است. بدین منظور یک طرح ارزیابی در قالب تحلیل سلسله مراتبی در منطقه پیاده سازی شد و با توجه به معیارهای فیتوژئومورفولوژی نبکا مبادرت به تعیین پتانسیل توسعه نبکا در هر یک از سایتهای منطقه مورد مطالعه گردید. برای این منظور ابتدا مهمترین مشخصه های مورفومتری 156 نبکا نظیر حجم نبکا ، ارتفاع نبکا، شیب نبکا، ارتفاع گیاه ، قطر طوقه گیاه و رشد سالانه گیاه در5 موقیت مکانی (ترانسکت) و در هر سایت با روش نمونه برداری نزدیکترین همسایه اندازه گیری شد. سپس با ارزیابی مقایسه ای آن ها در غالب تحلیل سلسله مراتبی مبادرت به تحلیل مکانی در قالب یک سناریو از پیش تعیین شده گردید به این صورت که با در نظر گرفتن اهمیت بیشتر برای خصوصیات نبکا نسبت به خصوصیات پوشش گیاهی قضاوت ها اعمال گردید. نتایج نشان می دهد سایت اول با امتیاز نهایی 470/0 به علت دارا بودن شرایط مناسب تر بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داد ,بعد از آن سایت سوم با امتیاز نهایی 301/0 در اولویت قرار دارد, سایت دوم با کسب 299/0 امتیاز کمترین توان جهت توسعه چشم انداز نبکا را در منطقه مطالعاتی دارد, لذا با توجه به تحلیل مکانی فوق الذکر می توان حداکثر توان سیستم را در شرایط موجود شناسایی نمود و به کمک آن مناسب ترین مکان از نظر خصوصیات محیطی و اقلیمی را تبیین کرد.

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر رشد، کارایی استفاده از نیتروژن و پارامترهای بیوشیمیایی در گیاه مریم گلی ترکه ای، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی بصورت گلدانی با شش تکرار درمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، درسال???? انجام شد. رژیم آبیاری بر مبنای درصد تخلیه آب از خاک شامل چهار سطح آبیاری پس از تخلیه ?¬، ??¬، ?? ¬و ?? درصد رطوبت قابل استفاده در خاک که به ترتیب بدون تنش(? t)، تنش کم(??t) ، تنش متوسط(?? t) و تنش شدید¬(??t) بود، در نظر گرفته شد. تنظیم زمان آبیاری با استفاده از منحنی رطوبتی خاک مورد نظر که قبلآ واسنجی شده بود صورت گرفت. جهت اعمال فاکتور نیتروژن، کود اوره رقیق شده با آب به میزان ?/. گرم که بوته ها استقرار کامل یافته بودند به هر گلدان اضافه گردید. در این آزمایش، شاخص های رشد شامل وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه، ارتفاع گیاه، طول و مساحت برگ و غیره)، شاخص های فیزیولوژیکی(محتوای نسبی آب و محتوای رنگدانه ای برگ)، شاخص های مربوط به کارایی استفاده از نیتروژن و در نهایت پارامتر آنتی اکسیدان اندازه گیری شدند. نتایج، موید کاهش شدید رشد گیاه s.virgata در برابر تنش خشکی بود. همچنین کارایی مصرف، کارایی جذب و کارایی بهره وری نیتروژن در میان تیمارهای مختلف خشکی متفاوت بود و تحت تأثیر تنش های مختلف قرار گرفت به طوری که بیشترین و کمترین کارایی مصرف نیتروژن به ترتیب در تیمار تحت تنش کم(??t) بعد از تیمار شاهد و تیمار تحت تنش شدید خشکی(??t) مشاهده شد. همچنین نتایج بیانگر قدرت مهارکنندگی رادیکال های آزاد در تیمارتحت تنش شدید خشکی(??t) بود و گیاه توانست پاسخ آنتی اکسیدانی مناسبی در برابر تنش اکسایشی ناشی از تشدید تنش خشکی بدهد. لذا مریم گلی ترکه ای به عنوان یک منبع آنتی اکسیدان طبیعی پیشنهاد می شود.

یکی از فرآیندهای مهم و تعیین کننده در تخریب اراضی و بیابان¬زایی، شور شدن خاک است که سبب کاهش ظرفیت تولید اراضی، اختلال در فعالیت¬های بیولوژیکی میکروارگانیسم¬ها، نامطلوب شدن کیفیت آب، ظاهر شدن گونه¬های شورپسند و سرانجام از ¬بین¬ رفتن کامل پوشش گیاهی می¬گردد. انتخاب و اصلاح گونه-های مقاوم به شوری، از تخریب اراضی جلوگیری کرده و نقش مهمی در افزایش تولید مناطق خشک و نیمه-خشک ایفا می¬کند. تعیین تحمل گز شاهی به شوری در مرحله رشد و مطالع? اثرات شوری روی پارامترهای رشد، پارامترهای فیزیولوژی و تجمع یونی در گیاه گز شاهی (tamarix aphylla) از اهداف این تحقیق است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی، در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت از یک تیمار کنترل و 3 تیمار 90، 180 و mmnacl270 بودند. کارایی مقاومت به شوری، محتوای نسبی آب، محتوای کلروفیل، کاروتنوئید، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم اندازه¬گیری شدند. به¬منظور انجام آنالیز آماری از نرم افزار spss نسخ? 0/16 استفاده شد و مقایس? میانگین¬ها به روش چند دامنه¬ای دانکن، انجام گرفت. وزن تر و خشک برگ گز شاهی با افزایش شوری بیشتر از تیمار 1 (mm nacl 90) به طور معنی داری کاهش یافت. کارایی مقاومت به شوری در سطح کل گیاه و اندام هوایی در تیمار 1 بیشترین مقدار را نشان داد. حضور نمک در محلول خاک، رشد و توسع? گیاه را از طریق اثر اسمزی و اثر یونی محدود می کند. با افزایش شوری، محتوای خاکستر برگ به¬طور معنی داری افزایش یافت. افزایش در محتوای خاکستر می تواند به علت افزایش محتوای یون ها به¬ویژه در برگ¬ها باشد. محتوای نسبی آب برگ با افزایش شوری به طور معنی داری افزایش یافت که این می تواند به توانایی گیاه برای دفع نمک های اضافی در بافت های گیاه نسبت داده شود که گیاه برای دفع نمک از بافت برگ به آب به عنوان انتقال دهنده احتیاج دارد. کلروفیل تغییرات معنی¬داری را با تغییرات شوری نشان داد. محتوای سدیم و کلر بافت¬ها با افزایش غلظت شوری، افزایش معنی¬داری را نشان داد. این گیاه قادر به دفع نمک از طریق بافت برگ است. محتوای پتاسیم و منیزیم گزشاهی کاهش معنی داری را با افزایش سطح شوری نشان داد. محتوای یون کلسیم تغییر معنی¬داری را بین تیمارهای مختلف نشان نداد. نسبت یون¬های پتاسیم بر سدیم، کلسیم بر سدیم و منیزیم بر سدیم نیز با افزایش شوری کاهش یافت. هر چند شوری های بالا سبب کاهش تولید زیست تود? گز شاهی و خشک و زرد شدن برگ¬ها شد لیکن این گیاه تا حد زیادی به شوری های اعمال شده در این تحقیق مقاومت دارد. اگرچه بیشترین میزان تولید گیاه در تیمار 1 (mm nacl90) به¬دست آمد. درنهایت، باید اشاره کرد که به¬منظور رسیدن به بهترین نتایج در این زمینه، مطالعات متعدد بر روی این گونه و سایر گونه¬های این خانواده مورد نیاز است.

شوری آب و خاک از جمله عوامل تنش¬زای محیطی هستند که به¬علت افزایش روز افزون در سراسر جهان مورد توجه زیادی قرار گرفته¬اند. یکی از راه¬های استفاده از منابع آب و خاک شور، شناسایی گیاهان بومی مقاوم به شوری است که دارای ارزش غذایی، علوفه¬ای و یا دارویی نیز هستند. هدف از انجام این تحقیق، تعیین تحمل¬پذیری قره¬داغ به تنش شوری در مرحله رشد و مطالعه اثرات شوری بر روی پارامترهای رشد، فیتوبیوشیمیایی و تجمع یونی در این گیاه است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی، در 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش عبارت از یک تیمار کنترل و 4 تیمار 86، 160، 204 و mmnacl246 بودند. زیست توده گیاه، کارایی مقاومت گیاه به شوری، محتوای نسبی آب، محتوای کلروفیل و محتوای یون های سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم اندازه¬گیری شدند. به منظور انجام آنالیز آماری داده¬ها، از نرم افزار spss نسخه 0/16 استفاده شد و تجزیه و تحلیل آماری با مقایسه میانگین¬ها به روش چند دامنه¬ای دانکن، انجام گرفت. با افزایش شوری تا mm nacl 86، محتوای کلروفیل a، b و کل، وزن تر و خشک قره¬داغ و محتوای نسبی آب برگ به طور معنی داری افزایش یافت و افزایش بیشتر شوری سبب کاهش این پارامترها گردید. علت این امر می تواند وجود سازوکارهای کاهش دهنده تلفات آب (بسته¬تر شدن روزنه ها، گسترش ریشه و تنظیم اسمزی) و همچنین شرایط مناسب تر برای رشد در سطوح شوری کم باشد. کارایی مقاومت به شوری در سطح کل گیاه و اندام هوایی با افزایش سطح شوری کاهش معنی داری را نشان داد. با افزایش سطح شوری، محتوای خاکستر برگ به¬طور معنی داری افزایش یافت. تخریب رنگ دانه با افزایش سطوح شوری تا mm nacl 86، کاهش و سپس با افزایش بیشتر سطح شوری (mm nacl 86<) افزایش یافت، اما سایر پارامترهای مربوط به محتوای کلروفیل با تغییرات شوری اختلاف معنی داری را نشان ندادند. همان طور که پیش بینی می شد، محتوای سدیم و کلر بافت ها با افزایش غلظت شوری، افزایش معنی داری را نشان داد و تراکم این یون ها در بافت برگ بیشتر از بافت های ریشه و ساقه بود. محتوای پتاسیم و کلسیم گیاه قره داغ کاهش معنی داری را با افزایش سطح شوری نشان داد. محتوای یون منیزیم در تیمار کنترل پایین ترین مقدار را به¬دست آورد و تفاوت معنی داری بین تیمارهای شوری وجود نداشت. هالوفیت¬های جذب¬کننده نمک، واکوئل¬های بزرگی در سلول¬های اندام هوایی خود دارند که به ذخیره سدیم و کلر و رقیق¬سازی آنها به¬وسیله جذب اسمزی آب اجازه می دهند که به حفظ آماس و آبداری سلول¬های برگ مانند گیاهان کمک می کند. نسبت یون های پتاسیم، کلسیم و منیزیم به سدیم نیز با افزایش شوری کاهش یافت و تیمار mm nacl 86 بیشترین مقدار را نشان داد. نتایج نشان داد که از بین تیمارهای مختلف شوری اعمال شده، تیمار mm nacl 86 بهترین عملکرد، بیشترین تولید و بیشترین مقاومت را نسبت به شوری نشان داده است. اگرچه شوری بالا سبب کاهش تولید گیاه قره داغ می شود ولیکن این گیاه به شوری متوسط مقاومت نسبتاً بالا نشان می دهد. در نهایت، باید اشاره کرد که طبیعت غیرقابل پیش بینی است و احتمال مشاهده عکس¬العمل¬های مختلف این گونه در اقلیم¬های مختلف و شرایط طبیعی وجود دارد. برای رسیدن به بهترین نتایج در این زمینه، مطالعات متعدد بر روی این گونه و سایر گونه¬های این خانواده مورد نیاز است.

خاک¬های شور و قلیا گستره وسیعی از جهان را فراگرفته¬اند. اگرچه شرایط اکولوژیک حاکم بر این مناطق سخت و شکننده است، اما گیاهانی وجود دارند که می¬توانند این شرایط را تحمل کنند. در این تحقیق، اثرات آبیاری با آب قلیایی بر رشد، کارایی نیتروژن و پارامترهای بیوشمیایی گیاه گز شاهی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار مورد استفاده قرار گرفت که تیمارهای آزمایش عبارت از یک تیمار کنترل و چهار تیمار با سطوح قلیائیت نشان داد که محتوای نیتروژن کل با افزایش میزان قلیائیت کاهش یافته، میزان رنگدانه¬ها ب ختلف 5/8ph=، 9ph=، 5/9ph= و 10ph= بود. اعمال تیمار با محلول koh صورت گرفت. نتایج ا افزایش قلیائیت کاهش یافته و میزان تخریب رنگدانه¬ها با افزایش قلیائیت افزایش یافته است. هر چند قلیائیت بالا سبب کاهش تولید زیست توده گیاه گز شاهی شده است و لیکن این گیاه تا حد زیادی به قلیائیت¬های متوسط مقاومت دارد. همچنین مقاومت به قلیائیت در گونۀ مورد مطالعه از نوع بردباری (تحمل) است و با از دست دادن برگ¬های پیرتر و زرد شدن برگ¬ها می¬تواند قلیائیت را تحمل کند.